حتی در میان خیلی از کشورهای اسلامی هم، ایران پایین‌ترین سطح مصرف و عرضه این محصولات را دارد. با وجود این باید پذیرفت که افزایش بازار قاچاق مشروبات الکلی این روزها قدری نگران‌کننده شده و به همین دلیل هم هست که مسئولان نهادهایی همچون نیروی انتظامی و قوه قضائیه پی‌گیر ماجرا شده‌اند تا جلوی گسترش مسئله را بگیرند و نگذارند داستان شکل نگران‌کننده‌تری به خودش بگیرد.
این چند صفحه را هم که می‌خوانید بیشتر یک جور هشدار است تا بدانیم مصرف مشروبات الکلی و گسترش آن در جامعه چه بلایی ممکن است سرمان بیاورد.
عامل اصلی: مشکلات خانوادگی
فقط کافی است یکی دو ساعتی در خبرگزاری‌ها و سایت‌های مختلف (از جمله سایت نیروی انتظامی) بگردید تا از حجم زیاد خبر و گزارش درباره شراب و الکل سرتان درد بگیرد.
البته خیلی از این خبرها در همان سایت‌ها باقی می‌مانند و به دلایل مختلف، راهی به رسانه‌ها پیدا نمی‌کنند. ولی اینجا لازم است حداقل نگاهی به تعدادی از این خبرها بیندازیم. همه این آمارهایی که می‌بینید را از خبرگزاری‌های ایسنا، فارس، مهر و سایت پلیس برداشته‌ایم.
این یک پدیده جهانی است
در الگوی جدید سطح مصرف مواد مخدر در جهان، الکل در کنار اکستازی و تنباکو، در ستون اول پرمصرف‌ترین‌ها قرار دارد و پس از آنها، حشیش دومین گروه ماده مخدر پرمصرف دنیا محسوب می‌شود.
میانگین مصرف بالا ر فته
تحقیقی که بر روی 8هزار جوان 15 تا 35 ساله تهرانی صورت گرفته، نشان می‌دهد که متوسط سن مصرف الکل به 20سال رسیده است.
رئیس بخش معاینات روانی پزشکی قانونی: با توجه به آمار افرادی که به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند، به نظر می‌رسد میزان شیوع مصرف مشروبات الکلی در بین جمعیت جوان رو به افزایش است.
مدیرکل فرهنگی و تربیتی سازمان زندان‌ها: مصرف مشروبات الکلی در بین نوجوانان با میانگین سنی 15 تا 18 سال افزایش پیدا کرده است.
بخشی از قصه ازخانواده‌ها شروع می‌شود
5 /26 درصد از جوانانی که به مصرف الکل روی آورده‌اند، سابقه مصرف این‌گونه مشروبات را در خانواده خود داشته‌اند.
مدیر کل فرهنگی و تربیتی سازمان زندان‌ها: اغلب این بزهکاران نوجوان که در این سن به مصرف مشروبات الکلی و دیگر جرایم روی آورده‌اند، دارای مشکلات خانوادگی هستند یا والدین در تربیت آنان سهل‌انگاری داشته‌اند.
در دانشگاه هم خبرهایی است
تحقیقی که دکتر سراج‌زاده بر روی 5231 دانشجو در 21 دانشگاه کشور در سال تحصیلی 82-81 انجام داده، نشان می‌دهد که 6/47درصد این دانشجویان به میزان زیاد و خیلی زیاد مشروبات الکلی را به صورت تفریحی مصرف می‌کنند و 8/28درصد از دانشجویان هم در حد زیاد و خیلی زیاد، به مشروبات الکلی اعتیاد دارند.
توزیع گسترده شراب و الکل در کشور هم نقش دارد
مشروبات الکلی بیشتر از مرزهای غربی و جنوبی کشور وارد می‌شوند. منطقه «رأس‌الخیمه» امارات از جمله اماکنی است که مشروبات الکلی از راه دریایی بارگیری و به داخل کشور منتقل می‌شوند، البته بخشی از محموله‌های مشروبات نیز از شمال عراق به صورت زمینی وارد کشور می‌شود.
احداث 3 کارخانه تولید مشروبات الکلی توسط آمریکا در شمال یکی از کشورهای همسایه، منجر به افزایش ورود این کالا از مبادی غیررسمی مرزی در شمال غربی کشورمان شده است.
اینها فقط چند خبر توقیف محموله‌های شراب و الکل در دو سه روز آخر خرداد امسال است:
30 خرداد: کشف 80لیتر مشروب الکلی دست ساز و هزار و 850 قوطی مشروبات الکلی خارجی در هرمزگان، کشف 2 هزار و 699 قوطی در بهبهان .
29خرداد: کشف 1800 قوطی آبجو در میناب.
28 خرداد: نابودی 25هزار قوطی مشروبات الکلی در کرمان.
27خرداد: کشف 1438 قوطی مشروب الکلی در تهران،
26خرداد: کشف بیش از 3 هزار قوطی و بطری مشروبات الکلی در مهاباد .
هجوم به داروخانه‌ها
یک بررسی ساده نشان می‌دهد به طور متوسط ماهانه هر داروخانه بیش از 300 بطری الکل سفید در اختیار متقاضیان که غالبا در رده سنی زیر 25 سال هستند، قرار می‌دهد.
سرهنگ بیات، مدیرکل مطالعات معاونت اجتماعی ناجا: طی سالهای اخیر به نظر می‌رسد داروخانه‌های شهر تهران با تقاضای بی‌شماری از جوان‌ها برای خرید الکل سفید مواجه شده‌اند، تقاضایی که شاید غیرطبیعی و فراتر از نیازهای دارویی و بهداشتی باشد و نگران‌کننده است.
نتیجه یک بررسی محدود و مصاحبه با برخی داروخانه‌داران سطح تهران نشان می‌دهد که اخیرا تولید الکل سفید در کشور به دلیل تقاضای بی‌شمار افراد، افزایش یافته و در مقیاس وسیع توزیع می‌شود. شبکه وسیعی از کانال‌های توزیع الکل سفید در کشور به صورت علنی و رسمی مشغول فعالیت هستند؛ حتی برخی فروشگاه‌ها، الکل سفید را همراه با کالاهای دیگر در بسته‌بندی ویژه عرضه می‌کنند.
با وجود آنکه وزارت بهداشت، به منظور نظارت بر تولید و کنترل مصرف غیرمجاز الکل‌سفید، کارخانه‌داران را ملزم به افزودن ماده تلخ‌کننده (دتاتونیوم بنزوات) کرده است، اما این نظارت مختص تولیدکنندگان دولتی بوده و نظارت کمتری بر شرکت‌های خصوصی در این زمینه اعمال می‌شود.
پایان قصه خوش نیست
رئیس بخش معاینات روانی پزشکی قانونی: بیشتر جوانان زیر 25 سال که استفاده‌کننده اصلی مشروبات هستند در تهیه الکل بیشتر به منابع غیراستاندارد و غیراصولی رو می‌آورند و طبیعتا این نوع الکل تهیه شده، غیراستاندارد یا با ناخالصی زیادی همراه است.
مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز مسموم دریکی از شهرهای نزدیک تهران جان 12 تن را گرفت و 104 نفر را نیز از روز 13فروردین امسال راهی بیمارستان کرد. فوت و مسمومیت این افراد ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی مسموم بوده است. (علت از زبان یک متخصص:
الکلی که به مشروبات و با درصدهای مختلف در کشورهای غربی اضافه می‌شود، الکل اتیلیک است و مسمومیت‌هایی که ایجاد می‌کند بیشتر گوارشی است؛ اما به دلیل منع قانونی واردات الکل در کشور ما این مشروبات به طور غیرقانونی و زیرزمینی تولید می‌شود و به دلیل ارزان‌تر تمام شدن هزینه آن به جای الکل اتیلیک از الکل متیلیک یا الکل چوب استفاده می‌شود که حتی مقدار کم این الکل، عوارض حادی مثل کوری و در صورت عدم مراجعه به بیمارستان مرگ فرد را در پی دارد. بیشترین موارد مسمومیت در کشور ما به دلیل مصرف مشروبات الکلی تقلبی و دست‌ساز است.)
چیزی نیست، ماست و خیار خورده!
تا 6-5 سال پیش و قبل از اینکه بخش مسمومین بیمارستان لقمان به شکل کنونی توسعه پیدا کند، الکلی‌ها و افرادی که به دلیل مصرف الکل مشکل پیدا می‌کردند و مسموم می‌شدند را می‌بردند پزشکی قانونی، واقع در خیابان بهشت.
آنها آنجا مداوا می‌شدند، حدشان را می‌خوردند و 100 هزار تومان هم جریمه می‌دادند تا ولشان کنند و بروند پی کارشان. اما حالا همه‌چیز به همین بخش مسمومین بیمارستان لقمان حکیم تهران ختم می‌شود؛ تنها مرکز تخصصی مسمومین در کشور که روزانه بین 60 تا 120 مراجعه‌کننده دارد؛ از مسمومین با موادمخدر و قرص و مواد خودکشی بگیر تا کسی که زیر بغلشان را می‌گیرند و تلوتلوخوران یا در عالم بیهوشی می‌آورندشان اینجا؛ آنهایی که به‌خاطر مصرف الکل، مسموم شده‌اند و گاهی با داد و بیداد و بد و بیراه و فحش‌های رکیک، اینجا را می‌گذارند روی سرشان.
حالی‌شان که نیست! بعضی وقت‌ها عربده‌کشی می‌کنند و می‌زنند شیشه‌ها و در و پنجره‌ها را هم می‌شکنند.
این گزارش قرار است درباره بخش مسمومین بیمارستان لقمان باشد و مراجعین مست و پاتیلش. سه‌شنبه عصر هرچه می‌نشینیم انگار قرار نیست خبری شود. سه‌شنبه‌ها انگار ملت کمتر مسموم می‌شوند!
«اوج شلوغی اینجا شب جمعه‌هاست. 120-100 نفر را می‌آورند اینجا که گاهی نصفشان مسمومین الکلی هستند. 70-60 درصدشان هم 12 شب تا 2 صبح مراجعه می‌کنند.» اینها تجربیات یکی از انترن‌های سابق بخش مسمومین بیمارستان است که با این جمله تمام می‌شود؛ «بروید پنجشنبه‌شب بیایید». پر بیراه هم نمی‌گوید. یک ساعت است اینجا هستیم و دریغ از یک مسموم الکلی! نه‌خیر، امروز اینجا کاسب نیستیم! می‌رویم و همان شب جمعه می‌آییم.
جمعه، 15 دقیقه بامداد
- نخواب عمو، نباید بخوابی. بخوابی می‌ری‌ها!
- بذار بخوابه، بخوابه که بلند نشه! پسره [...] مگر من لقمه حروم به‌ات دادم؟ مادرت عرق خور بود یا پدرت؟
داد و بیداد مردی حدودا 50 ساله، گوشه محوطه بیرونی بخش مسمومین، حس کنجکاوی همه را برانگیخته. هرکس، هرکجای محوطه هست، خودش را می‌رساند آنجا.
پسر کم‌سن و سالی که گویی رفقایش توی پارک محله‌شان شوخی شوخی به‌اش عرق خورانده‌اند، توی بغل مادرش افتاده و التماس می‌کند که بگذارند بخوابد.
یکی از میان جمعیت میرود جلو، زیر بغل حامد 14ساله را می‌گیرد و کاری می‌کند که روی پا بایستد؛ «نباید بخوابی عمو، باید راه بروی» و بعد دور محوطه راهش می‌برد.
پدرش هم دارد داد و بیداد می‌کند و می‌گوید: «بگذارید بمیرد». اینجا همه فکر می‌کنند کارشناس و متخصص‌اند!
هرکس یک چیزی تجویز می‌کند. به سفارش یکی از همین دور و بری‌های بیمار قرار می‌شود این‌قدر آب به خورد حامد بدهند که معده‌اش پر شود و هرچه را که خورده بالا بیاورد. معلوم نیست، مگر قرص خورده که بخواهد بالا بیاورد؟!
بعدا از یکی از پزشکان بخش هم این قضیه را می‌پرسیم؛ «اصلا ایجاد تهوع برای مسمومین الکل، ممنوع است. اینها چون وضعیت هوشیاری‌شان خوب نیست اگر بالا بیاورند، میرود داخل ریه‌شان و این برای مریض خطرناک است».
حضار کنجکاو و متخصص داخل محوطه اما به نظر خودشان مصرند و آن‌قدر به این نوجوان بخت‌برگشته آب می‌خورانند که - گلا ب به رویتان - بالاخره بالا می‌آورد.
هرچند دقیقه یک‌بار، یک ماشین جلوی بخش مسمومین نگه می‌دارد و سرنشینان مضطربش یکی را از داخل ماشین می‌کشند بیرون و می‌برند داخل بخش. خانم‌ها را معمولا روی تخت می‌گذارند ولی آقایان را همین‌طوری کشان‌کشان می‌برند داخل.
سمت چپ و راست راهروی بخش مسمومین، پنجره‌هایی با شیشه‌های بزرگ دیده می‌شود. روی پنجره‌های بخش را با محافظ‌های فلزی توری شکل پوشانده‌اند. دلیلش هم که واضح است. تفاوت مراجعین این بخش با مراجعین بخش‌های دیگر بیمارستان، این است که مراجعین اینجا گاهی عربده‌کشی هم می‌کنند و هرچه را که دم دستشان بیاید سمت در و دیوار و کارکنان بیمارستان پرتاب می‌کنند.
بعضی‌هاشان مست‌اند دیگر، حالی‌شان که نیست؛ «غیر از مسمومین با الکل، کراکی‌ها هم خیلی داد و بیداد می‌کنند و الفاظ رکیک به کار می‌برند.
ما اینجا همیشه با این موارد مواجه هستیم و اخیرا درخواست کرده‌ایم بیایند هرچی جسم خارجی مثل تابلو و قاب عکس و این‌طور چیزها را – که روی دیوارهای بخش، نصب است – از اینجا بردارند ببرند. چیزهایی از این دست را باید از دست و بال بعضی مراجعین دور کرد».
یکی از مشکلات اساسی پزشکان و کارکنان بخش مسمومین همین است؛ «ما اینجا امنیت جانی نداریم. همیشه این مشکل را داریم و می‌گوییم اینجا مامور بگذارید. اینها وقتی مست هستند به پرسنل حمله می‌کنند. بارها شده حمله کرده‌اند و شیشه‌ها را شکسته‌اند و همه‌چیز را به هم ریخته‌اند».
دکتر بخش، یک نمونه را هم ضمیمه این اعتراضش می‌کند؛ «یک‌بار 6 نفر، یکی را که خیلی الکل مصرف کرده بود آورده بودند اینجا، خودشان هم خیلی سرحال نبودند. معلوم بود که مست‌اند. افتادند به جان کارکنان و در و دیوار و پنجره‌ها».
این‌طور که می‌گویند، اینجا قبلا آینه‌ای قدی بوده که یک بیمار کراکی زده آن را شکسته و با یکی از تکه‌های آینه افتاده دنبال پرسنل!
بعضی‌وقت‌ها هم می‌شود که بیمار یا خانواده‌اش می‌روند از سوپرمارکت داخل محوطه شیشه بر می‌دارند و می‌آیند اینجا. حالا بیا و درستش کن!
اینها را که می‌شنویم، داد و بیدادهای یک جوان 6-25 ساله – که به خاطر مصرف الکل، مسموم‌شده و آورده‌اندش اینجا – کم‌کم نگرانمان می‌کند. حالش اصلا خوش نیست. برای چند لحظه ساکت است و یکهو صدای زوزه سگ و شغال از خودش درمی‌آورد. دوباره ساکت می‌شود و یکهو عربده می‌کشد.
کسی آمار رسمی نمی‌دهد
تلاش برای به‌دست‌آوردن آمار متوسط مراجعین الکلی به بیمارستان لقمان بی‌نتیجه است. جدای از اینکه پزشکان و کارکنان اینجا از دادن آمار و اطلاعات منع شده‌اند، مراجعین اینجا هم طبقه‌بندی نمی‌شوند که بشود آماری را ثبت کرد.
روزانه بین 60 تا 120 مورد از انواع مسمومیت‌ها
- اعم از موادمخدر، قرص و دارو - مراجعه می‌کنند که الکلی‌ها هم قاتی‌شان هستند.
روزهای تعطیل سال، پنجشنبه‌ها، جمعه‌ها و حتی تعطیلات وسط هفته، میزان مراجعه مصرف‌کنندگان الکل به این مرکز، به شکل محسوسی افزایش پیدا می‌کند. همه‌شان هم معمولا به عمد مصرف می‌کنند و البته پیش هم می‌آید که به‌شان خورانده باشند؛ «گاهی برای شوخی، گاهی هم برای انجام سرقت یا سوءاستفاده‌های دیگر».
تازه اینها آمارهای بیمارستان لقمان است. بعضی اوقات هم می‌شود که بیماران را به مراکز درمانی دیگری می‌برند و کارهای مقدماتی را همان‌جا برایشان انجام می‌دهند و دیگر به اینجا مراجعه نمی‌کنند.
بیمارستان‌ها ازنظر قانونی موظفند موارد تصادفی و آزار جنسی و کودک‌آزاری را گزارش دهند. برای موارد تصادفی هم اساسا یک مامور شبانه‌روزی داخل بیمارستان است که مسئول پیگیری و تشکیل پرونده برای تصادفی‌هاست. اما برای مراجعینی که به علت مصرف الکل، مسموم شده‌اند، قانونی برای گزارش و پیگیری وجود ندارد.
یکی از انترن‌ها می‌گوید اگر این‌طور باشد، باید از هر 30 مراجعه‌کننده، 20تایشان را معرفی کنیم. یکی از پزشکان بخش هم می‌گوید: «آن‌وقت‌ها وقتی می‌آمدند اینجا می‌ترسیدند. می‌گفتند ایشان ماست و خیار خورده و حالش بد شده! بعد از لحظاتی که مریض را معاینه می‌کردیم می‌آمدند در گوشمان می‌گفتند الکل خورده ولی الان وقتی از در می‌آیند تو، داد می‌زنند: آقا، ایشان عرق سگی خورده. بعضی‌ها هم این‌قدر مراجعه کرده‌اند که به اسم و فامیل می‌شناسیمشان.»
وقتی همه دکتر می‌شوند
حامد، همان نوجوان 14 سالهای که او را هم می‌گویند رفقایش – شوخی شوخی – الکل به خوردش داده‌اند، پس از اقدامات درمانی لازم، به همراه خانواده‌اش در محوطه نشسته و تحت درمان متخصصان همیشه در صحنه و کارشناسان عبوری قرار گرفته! یکی می‌پرسد «آقا، معده بچه‌تان را شست‌وشو داده‌اند؟»
و وقتی پاسخ منفی مادر نگرانش را می‌شنود، شروع می‌کند غرزدن و چیزهایی را به این بیمارستان نسبت می‌دهد که معادل «شیرتوشیر» بودن وضعیت اینجاست. یکی دیگر هم می‌گوید: «می‌خواهند هزینه درمان کمتر شود. می آیند با جان مردم بازی می‌کنند. معده این بدبخت را اگر همان اول شست‌وشو داده بودند تا حالا سرحال شده بود».
نظر کارشناسان داخل محوطه اما بازهم غلط است و یکی از پزشکان بیمارستان، مراحل درمانی مسمومین با الکل را «تزریق 3 نوع دارو» و «گرفتن آزمایش گاز خون» برمی‌شمرد و می‌گوید: «شست‌وشو برای این بیماران مطلقا ممنوع است و برعکس باید داروی ضدتهوع تزریق شود که از حالت تهوع جلوگیری شود.
اتفاقا اشتباه بعضی درمانگاه‌ها همین است و به تصور غلطی که بیمار، مسمومیت قرص و چیزهای دیگر دارد، معده را شست‌وشو می‌دهند که همین کار باعث رفتن ترشحات معده به داخل ریه و بروز مشکلات عفونی می‌شود. الکل، از همان دهان جذب می‌شود و لازم نیست به معده برسد. برای همین نیازی به شست‌وشوی معده نیست».
زود نجنبی، می‌میری
همان‌طور که مسمومیت با الکل دلایل مختلفی دارد، عوارض آن هم عوارض یکسانی نیست.
سال گذشته، بخش مسمومین بیمارستان لقمان، مسموم الکلی منجر به فوت هم داشته.
بعد از مشکلات کبدی، کوری از شایع‌ترین عوارض مسمومیت با الکل است؛ «خیلی‌ها الکل سفید یا الکل‌های با ناخالصی بالا مصرف می‌کنند. اینها اگر دیر مراجعه کنند ممکن است منجر به کوری بشود. معمولا هم دیر مراجعه می‌کنند و حال بد بیمار را می‌گذارند به حساب مستی و خواب‌آلودگی اما اگر زود مراجعه کنند، دیالیزشان می‌کنیم و معمولا برمی‌گردند.
بعضی وقت‌ها هم این‌طور نیست و حیات و قلب و مغزشان برمی‌گردد ولی کوری‌شان ماندگار می‌شود. موارد زیادی داشته‌ایم که مصرف الکل سفید یا ودکاهای پلمب شده در شیراز یا تهران، به علت ناخالصی‌های زیادشان باعث کوری افراد شده است.
در همین بیمارستان لقمان خانواده‌ای را آورده بودند اینجا که همه‌شان الکل مصرف کرده بودند. همه‌شان تحت درمان قرار گرفتند و دیالیز شدند و برگشتند اما دیالیز برای یکی‌شان جواب نداد و فوت کرد».
پزشک بخش مسمومین از مدل خاص و عجیب و غریب مصرف الکل در کشورمان و عدم توجه مصرف‌کنندگان الکل به عوارض آن متعجب است؛ «در کشور ما الکل گیرشان نمی‌آید، برمی‌دارند الکل چوب و الکل صنعتی مصرف می‌کنند. عوارض استفاده از الکل مزمن است. زود صدایش درنمی‌آید. مردم غیر از مواردی که به مسمومیت دچار می‌شوند، عوارضش را زود نمی‌بینند و برای همین باور ندارند».
در ایران الکلی صرف نداریم
پایین آمدن سن مصرف الکل و افزایش تعداد الکلی‌ها بهانه‌ای شد تا سراغ قاضی نادری، قاضی ویژه امنیت اجتماعی برویم.
- با توجه به اینکه شما مدت‌هاست با معضل الکل و مصرف‌کنندگان آن سر و کار دارید، به نظرتان مصرف الکل در سالهای اخیر سیر صعودی داشته است یا نزولی؟
مصرف الکل در سالهای اخیر بسیار بالا رفته است و با توجه به شرایط فعلی جامعه این روند رو به رشد همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. اما آنچه در این میان بیشتر قابل تأمل است، رشد چند جانبه مصرف الکل در جامعه است. در حال حاضر علاوه بر افزایش تعداد مشروب‌خواران با پدیده‌هایی نظیر پایین آمدن سن مصرف مشروبات الکلی، رشد جنسیتی مصرف مشروب و رشد اجتماعی مصرف مشروب مواجه هستیم.
سن مصرف مشروبات الکلی الان به چند سال رسیده است؟
تا 5 ـ 4 سال پیش، جوانان از سنین 6 ـ 25 سالگی اقدام به مصرف الکل می‌کردند اما حالا قبح مصرف مشروب در میان جوانان 17، 16ساله ریخته است.
- از رشد جنسیتی صحبت کردید، منظورتان از رشد جنسیتی چیست؟
رشد جنسیتی همان گرایش دختران نوجوان و جوان به مصرف الکل است. از زمانی که مشروب و مشروب‌خواری در این مملکت شایع شد، همه آمارها و کم و زیاد شدن‌ها متعلق به مردها بود. ولی در حال حاضر بعضی دختران هم مانند پسران در پارتی‌ها و مجالس مشروب‌خواری شرکت می‌کنند و به اصطلاح از آقایان کم نمی‌آورند.
به نظر شما علت این رشد چی می‌تواند باشد؟
علت زیاد است. بیکاری، نبودن تفریحات مناسب برای جوان‌ها، خانواده‌های از هم‌پاشیده و... اما آنچه تجربه به من نشان داده و یکی از عوامل به شدت تأثیرگذار، عرضه آسان الکل سفید در داروخانه‌هاست. این مسئله باعث شده هر کس که اراده کند بتواند به راحتی مشروبات الکلی در اختیار داشته باشد.
ضمن اینکه کسی که اقدام به واردات مشروب می‌کند برای اینکه جنس خود را بفروشد تبلیغ می‌کند، قیمت را پایین می‌آورد، کیفیت را بالا می‌برد و خلاصه به لطایف الحیل جنسش را به مشتری قالب می‌کند و در نتیجه جامعه را به سوی مصرف آن سوق می‌دهد. اضافه شدن افراد کم سن و سال به جمعیت مصرف‌کننده‌ها نتیجه فعالیت تجاری همین افراد است.
- آیا در دادگاه‌ها برنامه‌ای پیش‌بینی شده تا مجرمین الکلی را به مراکز ترک اعتیاد به الکل راهنمایی کنند؟
شاید برایتان جالب باشد بدانید که ما در مملکتمان الکلی صرف نداریم. من خودم در مدت 15 سال قضاوتم تنها با یک مورد آدم الکلی برخورد کردم. الکلی در مملکت ما معمولا همان معتادان به مواد مخدر هستند. این افراد به چند دلیل به الکل معتاد می‌شوند. خیلی‌هاشان برای رهایی از رنج و درد اعتیاد به الکل پناه می‌برند و خودشان را از چاله به چاه می‌اندازند.
بعضی‌ها هم برای به دست‌آوردن هزینه اعتیادشان اقدام به خرید و فروش الکل می‌کنند و خودشان در این بین از مصرف الکل بی‌نصیب نمی‌مانند. البته دسته‌ای هم هستند که به خاطر مصرف الکل رو به اعتیاد می‌آورند که آنها هم در نهایت در دام اعتیاد می‌افتند.
این افراد به خاطر بضاعت کم و استفاده از الکل نامرغوب، نتیجه دلخواه خود را از الکل نمی‌گیرند و برای لذت بیشتر مواد مخدر را با آن مخلوط می‌کنند. در همه این افراد هم آنچه بیشتر مورد نظر است، فرستادن آنها به مراکز باز پروری و ترک‌دادن اعتیاد آنها به مواد مخدر است.
جلسات الکلی‌های گمنام
اصول کار گروه‌هایی که برای ترک یک ماده اعتیادآور از نوع مخدر، محرک یا الکلی تلاش می‌کنند بر یک فرض روان‌شناختی استوار است.
اصول کاری انجمن‌های ترک اعتیاد الکل در تمام جهان به هم شباهت دارد و کلمه «گمنام» به معنی محرمانه یا سری بودن آنها نیست. بنا به روش‌های کاری، اعضای گروه باید از هر گونه تبلیغاتی که منجر به شهرت یا ورود به عرصه‌های دیگر شود پرهیز کنند و تنها در پی رساندن «پیام» بهبودی به مبتلایان باشند.
از حدود یک دهه قبل، این گروه‌ها در ایران شروع به کار کردند و در حال حاضر، چند جلسه ترک الکل هر هفته در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود که اصطلاحا به آنAAن (Alocoholic Anonymous) می‌گویند.
شرط ورود به گروه اعلام اعتیاد، تمایل به ترک و آغاز قطع مصرف است؛ صرف‌نظر از اینکه مدت قطع مصرف یا به اصطلاح «پاکی» چند ساعت یا چند سال باشد. فرد با حضور در جلسه، نام و مدت پاک بودن خود را اعلام می‌کند و در طول جلسه در مورد بیماری خود و زیان‌هایی که از آن دیده است، صحبت می‌کند.
اداره جلسه معمولا به دست اعضای قدیمی‌تر است که مدت پاکی بیشتری دارند. برای هر معتاد به الکل فردی به نام «راهنما» تعیین خواهد شد تا تجربیات خود را با کمک او دنبال کند. در هر مرحله از مراحل 12 گانه این روش، معتاد که دیگر به او «رهجو» می‌گویند، تلاش می‌کند افکار غلط خود را در مورد وضعیت شخصی و رابطه با اجتماع ترمیم کند.
در کشور ما گروه‌های ترک الکل به 3 دلیل گسترش کمتری نسبت به انجمن‌های ترک موادمخدر دارند:
1 ـ مصرف بی‌رویه الکل در برخی کشورهای دیگر به عنوان یک فرهنگ آشکار، سابقه و آثار بیشتری دارد.
2 ـ بیشتر کسانی که مصرف‌کننده الکل هستند؛ پس از طی دوران نوجوانی و جوانی به مصرف انواع موادمخدر رو خواهند آورد و در نهایت، بیشتر درگیر ترک موادمخدر خواهند شد. البته همزمان با آن، الکل را هم ترک خواهند کرد.
3 ـ به دلیل صراحت دستورات شرعی در مورد ممنوعیت مصرف الکل و قبح اجتماعی آن، برگزاری جلساتی که در آن مصرف‌کننده‌های الکل در کنار هم جمع شوند، با موانع و بازتاب‌هایی روبه‌رو می‌شود.
زنان آسیب‌پذیرترند
الکل ـ بدون تعارف ـ یک ماده سمی است که اثر مستقیمی روی بافت‌های مغز و کبد دارد. یکی از شایع‌ترین علت‌های نارسایی کبد در کشورهای غربی، مصرف الکل است. الکل مقاومت کبد را در برابر سموم مختلف کم می‌کند و خطر ایجاد مسمومیت‌ها را بالا می‌برد.
عوارض سوء‌مصرف الکل روی کبد، 3 مرحله دارد:
در مرحله اول، بیماری «کبد چرب» ایجاد می‌شود که برگشت‌پذیر است و با ترک الکل از بین میرود در مرحله دوم که پیشرفته‌تر است، فرد الکلی دچار هپاتیت کبدی می‌شود و علاوه بر آن، التهاب کبدی هم به وجود می‌آید. هپاتیت الکلی معمولا با قطع الکل بهتر می‌شود اما همیشه این‌طور نیست و ممکن است برگشت‌ناپذیر باشد.
اما مرحله سوم که غیرقابل برگشت است، زمانی است که «سیروز» یا نارسایی کبدی به وجود می‌آید. در این مرحله نمی‌شود کار زیادی برای بیمار انجام داد. سیروز کبدی به هر علتی که ایجاد شده باشد، خطر ابتلا به سرطان کبد را تشدید می‌کند. بیماری سیروز، باعث زردی پوست، ورم شکم و تمام بدن و خونریزی دستگاه گوارش می‌شود.
علت تأثیر منفی الکل بر روی کبد، این است که بدن برای جذب الکل به پروتئین احتیاج دارد و پروتئین موردنیاز خود را از کبد و بقیه بافت‌های بدن برمی‌دارد که همین باعث آسیب دیدن این اعضا می‌شود. از بین رفتن بافت مغز و در نتیجه زوال عقل هم از دیگر عوارض سوء الکل است.
علاوه بر آن، الکل می‌تواند باعث ایجاد زخم معده، مشکلات لوزالمعده، کم‌خونی، واریس، سرطان مری، مشکلات مخچه‌ای، صرع و مشکلات بینایی شود. مصرف زیاد الکل، بسیاری از مواد غذایی و ویتامین‌‌ها ـ مثل ویتامین B1، ویتامین B2، ویتامین B6 و ویتامین C ـ را از بین می‌برد.
کمبود ویتامین B که در اکثر افراد الکلی دیده شده است، عوارضی مثل گیجی، تغییر جهت سریع مردمک چشم، ناهماهنگی عضلات و نامتعادل بودن حرکت بدن را در پی دارد. اختلال حافظه، افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت، اختلال عملکرد جنسی، توهم، هذیان وخودکشی، اختلالات روانی شایعی هستند که در الکلی‌ها دیده می‌شود.
علاوه بر همه اینها، تحقیقات انگلیسی‌ها نشان داده که زنان در مقابل الکل آسیب‌پذیرترند. در این مطالعات، سی‌تی‌‌اسکن مغز بیش از 150 داوطلب نشان داده زنانی که به مقدار زیادی مشروبات الکلی مصرف می‌کنند، زودتر و بیشتر از مردها دچار آسیب مغزی می‌شوند.
محمد جباری- زهرا سپیدنامه- محمد سرابی-موسی حسینی راوندی- سارا هاشمی‌نیک