بنابراین درنظر داریم مقدار تسهیلات مسکن را حداقل تا 50درصد هزینه خرید خانه افزایش دهیم»؛ این یکی از برنامه‌های عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی است که در سال اول، اجرای آن را به مردم وعده می‌دهد. او برنامه‌های دیگری هم دارد که به گفته خودش در قالب طرح جامع مسکن در حال بررسی است و اواخر بهارامسال رونمایی می‌شود. طرح مسکن اجتماعی، امتیاز ویژه برای جوانان، ادامه اجرای طرح «پاک» و بسیاری برنامه‌های دیگر قرار است در طرح جامع مسکن گنجانده شود. وزیر در مصاحبه‌خود یک وعده یا خبر دیگر هم می‌دهد. او می‌گوید امسال به‌تدریج یخ‌ها در بخش مسکن آب خواهد شد و سرمایه‌ها به این بازار ورود پیدا می‌کند. البته آخوندی معتقد است از افزایش شدید قیمت‌ها و تورم در این بخش خبری نیست. وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم همچنین خبرهایی هم از بخش حمل‌ونقل دارد. متنوع‌سازی قیمت‌ها یا به تعبیر ساده‌تر افزایش قیمت بلیت هواپیماهای با کیفیت‌تر واضافه شدن ظرفیت ناوگان هوایی و ریلی از این دست اخبار است که البته برای اجرای طرح‌های ریلی گذر 2 دوره 4 ساله را ضروری می‌داند. او تأکید می‌کند که طرفدار شعار تثبیت نرخ‌ها به قیمت ورشکست کردن صنعت هوایی و محروم کردن مردم از توسعه این ناوگان نیست. مشروح گفت‌وگوی همشهری با عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم را در ادامه می‌خوانید.
- در ماه‌های ابتدای وزارت‌تان از افزایش سقف تسهیلات مسکن تا 35میلیون تومان صحبت کردید و وعده دادید این مبلغ را برای جوانان به 50میلیون تومان برسانید. این افزایش تسهیلات باعث گران‌تر شدن مسکن نمی‌شود؟
به عقیده من موضوع تسهیلات رهنی در ایران باید به شکل جدی مطرح شود. اساسا تصور اینکه یک خانواده به‌ویژه خانواده‌ای که به‌تازگی تشکیل شده بتواند هزینه خرید مسکن را به‌طور کامل از داشته‌های خود تأمین کند، تصوری غیرواقعی است. این موضوع نه در شرایط فعلی بلکه در سال‌های گذشته هم امکان پذیر نبوده بنابراین باید تمهیداتی اندیشید تا خانواده‌ها بتوانند با تسهیلات رهنی صاحب خانه شوند. این امکان جدیدی نیست و راهکاری نیست که فقط در ایران اجرا شده باشد. در کشورهای مختلف دنیا این طرح اجرا می‌شود و سهم تسهیلات بانکی برای مسکن به‌خصوص برای کسانی که برای بار نخست می‌خواهند خانه خریداری کنند 75تا 95درصد است. اما می‌دانید که رقم تسهیلات در ایران به‌ویژه برای خرید خانه در شهرهای بزرگ بسیار پایین است. از این‌رو باید مفهوم تسهیلات رهنی را ساماندهی کرد.
- برای ساماندهی این تسهیلات برنامه‌ای تدوین کرده‌اید؟
تسهیلات رهنی به مفهوم تأمین بخش قابل توجهی از هزینه خرید مسکن است که از طریق تسهیلاتی در قبال پس انداز روشن پرداخت می‌شود. من به‌دنبال یک مدل خرد و کلان اقتصادی مکمل هستم. در سطح کلان باید بتوانیم تأمین منابع کنیم و در سطح خرد باید بر رفتار اقتصادی خانوار که عموما طبقه متوسط مورد نظر است تأثیر بگذاریم تا بر پایه یک رژیم پس‌انداز اقتصادشان را مدیریت کنند.
- افزایش سقف تسهیلات هم در این برنامه شما گنجانده شده است. این رشد سبب بالا رفتن قیمت مسکن نخواهد شد؟
من چنین اعتقادی ندارم.
- اگر به‌خاطر داشته باشید در دولت هشتم افزایش تسهیلات مسکن به 20میلیون تومان، موجی از تورم شتابنده را در بازار مسکن ایجاد کرد. آیا این اتفاق در این دوره با افزایش تسهیلات تکرار نمی‌شود؟
من نمی‌دانم این حرف چقدر می‌تواند علمی باشد و چقدر می‌توان ریشه افزایش قیمت مسکن را به رشد تسهیلات مرتبط دانست. به‌نظر من بحث افزایش قیمت مسکن در ایران تحت‌تأثیر سفته‌بازی است. گاهی سفته‌بازی‌ها در بازار سهام سبب تکانه‌هایی می‌شود. گاهی در بازار ارز و طلا و برخی مواقع نیز در بخش مسکن. حال اگر افزایش سفته‌بازی‌ها با افزایش تسهیلات در یک دوره زمانی تلاقی پیدا کرده است به معنی تورم زا بودن اعطای تسهیلات نیست. علت عمده افزایش تورم رشد نقدینگی یا سرعت بالای گردش پول است. اگر منابع این وام‌ها از داخل اقتصاد تأمین شود و هیچ پول داغی چاپ نشود تورم ایجاد نخواهد شد. در کنار این موضوع عرضه هم باید متقابلا در سطح تقاضا افزایش یابد.
- برنامه شما از چه زمانی اجرایی خواهد شد؟
اساسا هر کس گفته کار محیرالعقولی انجام می‌دهد نتیجه کارش منجر به کاری مثل مسکن مهر می‌شود. در کوتاه‌مدت تنها کاری که می‌توان کرد چاپ پول و تزریق آن به بازار است که منجر به تورم خواهد شد. اما راه‌حل اصولی تأمین مالی از طریق پس انداز است. یکی از دلایلی که معتقدم افزایش تسهیلات هم منجر به تورم نمی‌شود این است که تسهیلات از محل پس‌اندازها قرار است پرداخت شود و پول جدیدی وارد بازار نخواهد شد. ممکن است در ابتدای ورود این تسهیلات به بازار یعنی در یک یا 2هفته نخست بازار تحت‌تأثیر قرار گیرد اما خیلی زود قیمت‌ها به تعادل خواهد رسید.
- در صحبت‌های قبلی خود به افزایش تسهیلات بیش از 35میلیون تومان اشاره کرده بودید. درنظر دارید تسهیلات را به چه رقمی برسانید؟
از 4ماه پیش وام 35میلیون تومانی ابلاغ شده اما معتقدیم که این میزان کفاف هزینه خرید مسکن را نمی‌دهد. بنابراین درنظر داریم مقدار تسهیلات مسکن را حداقل تا 50درصد هزینه خرید مسکن افزایش دهیم.
- چه امتیازی برای مسکن ویژه جوانان دارید؟ وام 50میلیون تومانی هم کمکی به خانه دار شدن آنها نمی‌کند.
برای جوانان هم در قالب پس انداز تسهیلاتی پرداخت خواهیم کرد. باید در خانواده‌ها این فرهنگ شکل بگیرد که از کودکی برای مسکن فرزندشان پس انداز داشته باشند. از آنجا که جامعه هدف پس انداز طبقه متوسط است این قشر می‌توانند از سن 12سالگی برای فرزندانشان یک حساب ویژه مسکن داشته باشند.
- شما برنامه ویژه‌ای ندارید؟
باید به ما زمان بدهید. چون این کار نیاز به برنامه دارد. برای گفتن حرف‌های دقیق‌تر باید زمان بیشتری داشته باشیم. کلیات چنین برنامه‌ای مدنظر هست اما جزئیات آن را اواخر بهار امسال می‌توانیم بیان کنیم.
- بعد از انتخابات امید به رفع ناپایداری‌ها افزایش یافت و این انتظارات توانست در بازار ارز و طلا خودنمایی کند. در بخش مسکن هم انتظار این بود که طی نیمه دوم سال شاهد رونق معاملات باشیم اما در عمل این اتفاق نیفتاد. دلیل آن چیست؟
من معتقدم که این جریان آغاز شد ولی باید توجه داشت که بازگشت رونق لحظه‌ای اتفاق نمی‌افتد و امری زمان‌بر است.
- این زمان آنقدر زیاد هست که سال93 را هم در رکود باشیم؟
درصورتی که مذاکرات ژنو به نتیجه برسد، امید به بهبود در جامعه بیشتر می‌شود و به تبع آن سرمایه‌گذاری در حوزه‌های میان و بلندمدت نیز افزایش می‌یابد. در حال حاضر فعالان اقتصادی نگران اتفاقات آینده هستند و اطمینان به ثبات بازار ندارند.
- با این توضیحات وضعیت مسکن منوط به نتایج جلسات ژنو است.
نه به این شکل مستقیمی که شما مطرح می‌کنید. منظور من این است که چه حسی از ثبات در جامعه ایجاد شود. یک بخش از ثبات به شرایط سیاسی بازمی‌گردد، بخشی به شرایط اقتصادی، قسمتی تحت‌تأثیر وضعیت اجتماعی و بخشی تحت‌تأثیر قوانین و عدم‌تغییرات روزانه قرار دارد. ارزیابی ما تا به حال این بوده که تحلیل جامعه از شرایط پس از انتخابات مثبت است و هر روز این تحلیل مثبت‌تر می‌شود. به این ترتیب پیش‌بینی ما این است که سال آینده به‌تدریج یخ‌ها آب شود و سرمایه‌ها به بخش مسکن ورود پیدا کند.
- یکی از مباحثی که بر آن تأکید ویژه داشته‌اید بحث حقوق شهروندی است. این طرح چگونه قابلیت اجرا پیدا خواهد کرد؟ آیا کیفی‌سازی ساختمان‌ها هم جزئی از آن است؟
محور اصلی بحث حقوق شهروندی حق انتخاب است. در انتخاب محل سکونت، نوع معماری بنا، نما، همسایگان و هر ویژگی قابل انتخاب دیگر باید نظر شهروندان دخیل باشد. یکی از انتقادات من به مسکن مهر نیز گرفتن حق انتخاب از مردم است. در مجموعه‌ای 90هزار مسکن با یک شکل و ساختار کنار هم قرار گرفته است. در این طرح چگونه به سلایق مختلف پاسخ داده خواهد شد و چطور قرار است شهروندان از این خانه‌ها لذت ببرند و در آن احساس آرامش کنند؟
- شما چگونه آن را اجرا می‌کنید؟
با تنوع عرضه. هرچه عرضه متنوع‌تر باشد حق انتخاب‌های متنوع‌تری ایجاد خواهد شد.
- یعنی در طرح مسکن اجتماعی سری‌سازی و شهرک‌سازی نخواهید داشت؟
در این طرح به هیچ وجه حجم انبوه مسکن در یکجا دیده نشده است. محل‌هایی با چند هزار واحد مسکونی در عمل شهر نیست بلکه پادگان است.
- در بخش حمل‌ونقل شما به‌طور مشخص وعده افزایش 1/5 برابری ظرفیت ناوگان هوایی را در روز رأی اعتماد دادید. با توجه به اینکه بخش هوایی کشور سال‌های طولانی تحریم بوده است این وعده چقدر عملی خواهد بود؟ به‌طور مشخص چه برنامه‌ای در این بخش دارید؟
اصلی‌ترین بحث ما متنوع‌سازی قیمت‌هاست. اینکه قیمت بلیت پرواز با یک هواپیمای خوب با یک هواپیمای بد یکسان باشد عملا عدم‌رعایت حقوق شهروندی است. با متنوع‌سازی، بنگاه‌های خطوط هوایی قدرت سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند. از سوی دیگر پیش‌بینی کردیم که خطوط هوایی به منابع صندوق ملی دسترسی داشته باشند. اینها یک زنجیره به هم پیوسته است. پس از اجرایی شدن این تصمیمات شرکت‌های هواپیمایی بازسازی خواهند شد و توان خرید هواپیما را پیدا می‌کنند. همچنین امیدواریم با شرایطی که در روابط بین‌الملل در حال شکل‌گیری است بتوانیم تعدادی هواپیما خریداری کنیم. افزون بر این ما حدود 100هواپیمای زمینگیر داریم که درصورت تأمین قطعات آن، وارد سیستم حمل‌ونقل خواهند شد که این از سریع‌ترین روش‌های افزایش ظرفیت ناوگان هوایی خواهد بود. باید تأکید کنم که طرفدار شعار تثبیت نرخ‌ها به قیمت ورشکست کردن صنعت هوایی و محروم کردن مردم از توسعه این ناوگان نیستم.
- در فاز دوم هدفمندی گفته بودید که اولویت با حمل‌و نقل ریلی است. چه برنامه‌ای در این بخش دارید؟
این موضوع جزو مهم‌ترین برنامه‌های ماست. هم در افزایش ناوگان مسافری و هم باری. در حال حاضر 2 هزار و 200واگن مسافری داریم که 600تا 700واگن از آن در شرایط بسیار بدی است که از این بابت شرمنده مسافرانمان هستیم. این تعداد باید در اسرع وقت از رده خارج شوند و 3 هزار واگن جدید وارد ناوگان شود. در کنار آن 20هزار واگن باری نیز باید اضافه شود. اضافه بر آن بسیاری از خطوط باید سریع‌السیر و برقی شده و برخی هم باید دوخطه شوند. برنامه‌هایی برای حمل‌ونقل ریلی داریم که در 2 دوره 4 ساله باید اجرا شود.