برنامه حافظه جهانی یونسکو با انگیزه آگاهی نسبت به وضعیت حفاظت از میراث مستند و ایجاد شرایط مناسب برای دسترسی به آن در بخش‌های مختلف جهان تأسیس شد.
تا کنون حدود 45 کمیته ملی حافظه جهانی در دنیا تاسیس شده و دفتر ثبت حافظه جهانی که قابل مشاهده‌ترین جنبه عمومی برنامه است در سال 1995 میلادی بنیانگذاری شد.
نگرش برنامه حافظه جهانی این است که میراث مستند جهان متعلق به همه است و باید برای همیشه و به صورت کامل حفاظت و نگهداری شود و در دسترس همگان باشد.
کارکرد اصلی برنامه حافظه جهانی، شناسایی و ثبت ظرفیت‌های بزرگ فرهنگی کشورهای عضو است. شناخت آثار گران‌بهای تمدنی و شناساندن بیش از پیش آنها به جهانیان، گسترش و تعمیق فرهنگ حفاظت و نگهداری از این میراث و تلاش برای دسترس‌پذیری آن از اهداف مهم برنامه حافظه جهانی یونسکو است.
در برنامه حافظه جهانی، میراث مستند باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- قابل حرکت باشد
- متشکل از علایم، کدها، صداها یا تصاویر باشد
- قابل نگهداری باشد
- قابل تکثیر باشد
- قابل ارائه باشد
سند دو جزء دارد؛ محتوای اطلاعاتی و حاملی که بر آن قرار دارد که هر یک ممکن است از تنوع بالایی برخوردار باشد و به عنوان قسمت‌هایی از حافظه به یک میزان مهم باشد. برخی از این حامل‌ها به این شرح هستند:
- حامل‌های متنی: حامل‌های متنی مثل دستنوشته‌ها، کتاب‌ها، روزنامه‌ها، پوسترها و غیره؛ محتوای متنی ممکن است با جوهر، مداد، ابزار نقاشی یا دیگر وسایل ثبت شده باشد. حامل ممکن است از جنس کاغذ، پلاستیک، پاپیروس، پوست حیوان، برگ نخل، پوست درخت، بافت پارچه و منسوجات یا مواد دیگر
- حامل‌های غیر متنی: مانند ترسیم‌ها، تصاویر چاپی، نقشه‌ها و موسیقی
- حامل‌های سمعی و بصری: فیلم‌ها، دیسک‌ها، نوارها و عکس‌ها
- اسناد مجازی: اسنادی مانند آنچه در شبکه‌های اینترنتی قرار دارد