شاعران جوانی که تازه به دنیای شعر پا گذاشتهاند اغلب با پرسشهای بسیاری روبهرو هستند. پرسشهایی مثل اینکه شعر چیست؟ یا چگونه میتوان شعرهای بهتری سرود؟ یا نوآوری یعنی چه؟ و...
از این به بعد می خواهیم در اینجا بخشهایی از این تجربههای مکتوب را با شما تقسیم کنیم. با خواندن این ستون علاوه بر سهیمشدن در کشفها و دریافتهای شاعران دیگر، میتوانید پاسخ برخی پرسشهای خود را بیابید. به یقین اگر خواندن این دست مطالب را جدی بگیرید، به پیشرفت و ارتقای کیفیت آثارتان کمک خواهد کرد.
* * *
مصالح خوب، آلیاژ مقاوم
مطالعهی شعر قدیم و آثار گذشتگان بهعنوان یک ضرورت و سرودن شعر به زبان امروز (همراه با نوآوری و خلاقیّت) بهعنوان یک توانایی و برقرارکردن پیوند بین این دو، گاهی کمی سخت به نظر میرسد. شاعران جوان معمولاً خود را از خواندن شعر قدیم بینیاز میدانند. گاهی هم با مطالعهی این گونه شعرها، تحتتأثیر زبان و فضای آنها قرار میگیرند و از زبان شعر امروز دور میافتند. از آنجا که این مسئلهی مهم و نسبتاً فراگیری است، پرداختن و توجه به آن نیز اهمیت ویژهای دارد. برای همین لازم است مطالبی را که دراین زمینه مینویسیم با دقت بیشتری دنبال کنید.
ولادیمیر مایاکوفسکی، یکی از شاعران بزرگ جهان است که در ایران اغلب او را با شعر بلند «ابر شلوارپوش» میشناسند. از او یادداشتهایی دربارهی شعر، ترجمه و منتشر شده است که بخشی از آن را برای شما انتخاب کردهایم:
«در ساخت شعر، نوآوری یک ضرورت است. کلمات و ترکیبات کلامی که از خاطر شاعر میگذرند، باید پرداخته شوند. اگر زبان کهنه هم در شعر به کار رفته باشد، باید با مصالح تازه هموزن باشد. این آلیاژ بهدست آمده در برابر آزمایش مقاومت خواهد کرد و مقاومتش به کیفیت و کمیّت مصالح به کار رفته در آن بستگی دارد.
البته نوآوری به معنای بیان همهی حقایق نو نیست. عروض، شعر آزاد، جناس لفظی و همآوایی قرار نیست که هفت روز هفته ابداع شوند، بلکه شاعر میتواند این فنون را توسعه دهد و به کار گیرد.»
مایاکوفسکی در همین یادداشتها اشاره میکند که «ما نباید با شعر قدیم یکی به دو کنیم، چرا که آخر، این شعرها مواد درسی ما هستند.»*
---------------------------------------------
* سطرهایی از كتاب «چگونه شعر زاده میشود؟»، نوشتهی ولادیمیر مایاكوفسكی