براساس برخي روايات خاندان عامري از شيعيان مهاجر از منطقه جبل، بين مرزهاي سوريه و لبنان بودند كه در عهد ايلخانان مغول به ايران آمدند و در كاشان ساكن شدند.
خليل خان عامري بعدها والي كاشان شد و چون بسيار مهماندار بود معمار خانه‌اش كه هنوز نام او مشخص نيست شاه‌نشين خانه‌اش را به‌گونه‌اي طراحي كردكه هنگام حضور جمع زياد مهمانان، ارسي‌هاي 2سوي شاه‌نشين بالا مي‌رفت و تمامي شاه‌نشين و 2سوي آن تبديل به فضاي واحد مي‌شد.
مي گويند در زلزله شديد سال1193 هجري قمري در كاشان بسياري از بناهاي اين شهر به‌همراه خانه عامري‌ها تخريب شدند كه بعدها و در عهد قاجار عمارت كنوني بر شالوده‌هاي بناي ويران شده برپا شد. به گفته اكبر تقي زاده، مدير طرح مرمت خانه تاريخي عامري‌ها در كاشان، مرمتگران اين عمارت قاجاري به نشانه‌هايي از معماري دوره پيش از قاجار مربوط به معماري زنديه نيز در اين خانه تاريخي دست يافته‌اند.
عمارت تاريخي و البته ملي عامري‌هاي كاشان 10حياط دارد كه پس از واگذاري به يك هلدينگ بزرگ سرمايه‌گذاري در كشور، 3حياط آن به هتل و اقامتگاه تبديل و 7حياط ديگر براي بازديد عمومي و تبديل شدن به فضاهاي فرهنگي گشوده مي‌شوند.
خانه عامري‌ها نفيس نبود
مرمت خانه تاريخي عامري‌هاي كاشان از سال 74 به اين‌سو آغاز شد و مرمتگران، آن ويرانه‌اي كه مركز عرضه سيمان بود و در بخشي ديگر محل تخليه زباله، از روي تصويرهاي قديمي و شباهت‌هاي معماري برخي خانه‌هاي معاصر با عامري‌ها بازسازي و مرمت كردند.
سال 78 كه طرح پرديسان به تصويب هيأت دولت رسيد، قرار شد تا 32عمارت و بناي تاريخي با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي بخش خصوصي تبديل به اقامتگاه و مجموعه فرهنگي شوند. عمارت تاريخي عامري‌ها در كاشان نيز يكي از همان بناهاي تاريخي بود كه در طرح پرديسان گنجانده شد. با تغيير دولت و تعطيلي طرح پرديسان، حميد بقايي رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي در سال89 جلسه‌اي در عمارت تاريخي مسعوديه برگزار كرد تا موافقت خود با واگذاري 3بناي تاريخي به هلدينگ بزرگ اقتصادي كه در حوزه نفت و پتروشيمي، قطعات خودرو و ساختمان فعاليت مي‌كرد را اعلام كند. برخي كارشناسان آن زمان واگذاري 3عمارت تاريخي مسعوديه در تهران، عمارت تاريخي خانه عامري‌ها در كاشان و كاروانسراي وكيل در شيراز را بناهاي نفيس تاريخي مي‌خواندند كه نبايد واگذار مي‌شدند.
حميد بقايي اما در روز واگذاري اين سه بناي تاريخي به هلدينگ بزرگ اقتصادي كه بعدها به‌دليل تنگناهاي ناشي از تحريم بخش قطعات خودروي خود را جمع كرد و تنها در حوزه پتروشيمي و ساختمان فعاليت كرد، اعلام كرد كه براساس تشخيص اعضاي كميته نفايس ملي اين سه اثر در زمره نفايس ملي كشور قرار ندارند و واگذاري آنها بلامانع است.
هزينه مرمت‌ها در قرارداد 7 ساله بازنمي‌گردد
براساس قراردادي كه در جلسه واگذاري در سال89 از آن سخن گفته شد، قرار شد تا 3بناي تاريخي ثبت‌شده در فهرست آثار ملي كشور به‌مدت 10سال به هلدينگ اقتصادي واگذار شود تا آن شركت 3سال به مرمت اين بناها اقدام كند و 7سال نيز بهره‌برداري رايگان از اين بناها داشته باشد.
تقي‌زاده اما به همشهري مي‌گويد، شروع فعاليت در مرمت خانه تاريخي عامري‌ها در كاشان و تبديل بخشي از آن به هتل و اقامتگاه موجب كارآفريني مستقيم براي 60 فرد بومي در كاشان هنگام مرمت و همچنين به‌كارگيري فعالان صنايع‌دستي و شعربافان كاشان كه بيكار مانده بودند، شده است. او مي‌گويد كه هلدينگ اقتصادي مطمئن است كه در مدت بهره‌برداري حتي يك‌درصد آنچه سرمايه‌گذاري كرده است بازگردانده نخواهد شد.
برآورد مي‌شود فاز نخست بهره‌برداري از خانه تاريخي عامري‌ها 6 تا 8 ميليارد تومان هزينه داشته است.بزرگ‌ترين شركت سرمايه‌گذاري اقتصادي كشور توجهي به بازگرداندن سرمايه خود نداشته و آنطور كه مديران آن گفته‌اند تنها مانند همه شركت‌هاي بزرگ اقتصادي در جهان خواسته است يك فعاليت عام المنفعه در حوزه فرهنگ كشور داشته باشد.
سيد محمد بهشتي كه از ابتداي واگذاري 3بناي تاريخي به هلدينگ بزرگ اقتصادي به‌عنوان مسئول و مشاور اين پروژه حضور داشته است در دفاع از اقدامات انجام شده، خانه تاريخي عامري‌ها را يك الگو براي ساير طرح‌هاي بهره‌برداري از خانه‌هاي تاريخي در سراسر كشور مي‌داند. او با اشاره به تصميم سازمان ميراث فرهنگي در طرح پرديسان كه 15سال پيش به تصويب دولت وقت رسيد و اكنون با گشايش فاز نخست خانه تاريخي عامري‌ها در كاشان به نتيجه رسيده است، مي‌گويد: در آن زمان هم آرزوي ديدن اين روز بزرگ را داشتيم ولي عمر آن دولت كفاف نداد و امروز در روز بازگشايي خانه تاريخي عامري‌ها شاهد تحقق آن آرزوي ديرينه هستيم.
شائبه در قرارداد واگذاري
براساس شنيده‌ها و آنطور كه برخي خبرنگاران حوزه ميراث فرهنگي در نشست خبري گشايش خانه تاريخي عامري‌ها به مدير طرح مرمت خانه عامري‌ها اعلام كردند، قرارداد واگذاري براي 59سال است نه 10سال! درحالي‌كه ميزان اين قرارداد در سال89 به‌صورت علني 10سال عنوان شد. اكبر تقي‌زاده مدير طرح مرمت خانه تاريخي عامري‌ها در كاشان از مدت زمان قرارداد اطلاعي ندارد، اما مي‌گويد كه پس از 10سال كارشناس دادگستري و 2كارشناس ديگر درصورت تمايل براي تمديد قرارداد ميزان اجاره بها را براساس شاخصه‌هاي اقتصادي و ارزش‌هاي بنا تعيين مي‌كنند.