به گزارش ايرنا، حسین نجفی عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی و مدیر پروژه "میزان اثرگذاری مدیریت بقایای گندم بر جمعیت علف‌های هرز در تناوب گندم - چغندرقند" روز دوشنبه گفت: "استفاده از سموم شیمیایی رایج‌ترین روش مقابله با علف‌های هرز در مزارع است که عوارض زیست محیطی و بهداشتی زیادی به همراه دارد.
از این رو با هدف کاهش مصرف سموم شیمیایی و مقابله سالم با علف‌های هرز پروژه "میزان اثرگذاری مدیریت بقایای گندم بر جمعیت علف‌های هرز در تناوب گندم - چغندرقند" در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی تعریف شد که در این پروژه آزمایش‌های مختلف برای ارایه بهترین روش مقابله با علف‌های هرز در مزارع انجام شد.
تحقیقات این پروژه نشان می‌دهد ماندگاری بقایای گیاهان در مزارع مانع جوانه‌زنی علف‌های هرز و در نتیجه به مرور زمان موجب کاهش آن می‌شود.
ایران نخستین کشور دنیاست که در آن کشاورزی و زراعت آغاز شده است، تقریبا یک سوم زمین‌های ایران قابلیت کشاورزی دارند اما به دلیل خاک نامرغوب و نامناسب بودن توزیع آب در بیشتر نواحی، در بیشتر زمین‌های قابل کشت در ایران کشت و زرعی انجام نمی‌شود.
فقط 12 درصد از وسعت ایران تحت عملیات کشاورزی است که شامل باغ‌ها، تاکستان‌ها و زمین‌های قابل کشت است اما کمتر از یک سوم از زمین‌های قابل کشت تحت آبیاری بوده و بقیه تحت کشاورزی خشک است. شمال و شمال غرب ایران دارای خاک حاصلخیزی هستند.
بر اساس گزارش‌های کارشناسان، میزان مصرف سموم شیمیایی کشاورزی در ایران بیش از حد استاندارد جهانی است که این مسئله مشکلاتی برای محصولات تولید شده در قالب باقی‌مانده سموم به وجود آورده است بنابر این کاهش مصرف سموم شیمیایی یکی از برنامه‌های اصلی بخش کشاورزی کشور است."
وی گفت: "نظام کشاورزی حفاظتی در کشور در حال توسعه است بنابر این ارزیابی آن از جنبه‌های مختلف لازم و ضروری است که یکی از ابعاد ارزیابی آن تغییر جمعیت علف‌های هرز و مدیریت آن در نظام کشاورزی حفاظتی است زیرا در نظام‌های خاک‌ورزی حفاظتی، مدیریت علف‌های هرز با سیستم‌های رایج و مرسوم (استفاده از سموم شیمیایی) در کشور متفاوت است.
برای بررسی این موضوع پروژه‌ای در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی تعریف شد و بر این اساس وضعیت جمعیت علف‌های هرز در نظام‌های خاک‌ورزی حفاظتی و نظام رایج و مدیریت آنها مورد بررسی قرار گرفت."
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی گفت: "در نظام خاک‌ورزی حفاظتی معمولا بقایای گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد به این معنا که این بقایا در مزارع بر روی زمین می‌ماند و به نوعی از جوانه‌زنی علف‌های هرز جلوگیری می‌کند.
اما با توجه به این که بقایای گیاهی مانند کاه و کلش گندم برای کشاورز سود اقتصادی به همراه دارد و با فروش آن درآمدی کسب می‌کند، از این رو شاید کشاورزان در به جا گذاشتن این بقایا در مزارع رغبتی نداشته باشند بنابر این در بخش دیگری از پروژه میزان و زمان ماندگاری بقایای گیاهی در مزارع در دو روش نظام خاک‌ورزی حفاظتی و مرسوم را مورد بررسی قرار دادیم تا جوابی هم برای کشاورزان داشته باشیم.
نتایج آزمایش‌ها نشان داد جمعیت علف‌های هرز در نظام‌های خاک‌ورزی حفاظتی بیشتر از روش رایج است این طبیعی است زیرا در روش نظام‌های خاک‌ورزی حفاظتی بعد از 4 تا 5 سال جمعیت علف‌های هرز آنها کاهش می‌یابد و به طور معمول در سال‌های اول و دوم افزایش جمعیت علف‌های هرز را داریم اما وقتی مقدار بقایای گندم (گیاه آزمایشی این پروژه) را در مزارع اضافه کردیم مانع جوانه‌زنی علف‌های هرز شد.
مقدار بقایا بین 3 تا 5 تن در هکتار تفاوت معناداری نداشت، وقتی تفاوت معنادار نباشد به جای 5 تن می‌توان از 3 تن باقی‌مانده گیاهان استفاده کرد و کشاورز می‌تواند بقیه بقایا را به فروش برساند."
نجفی گفت: "توصیه ما بر مبنای جواب این پروژه این است که اگر خاک‌ورزی حفاظتی مورد استفاده قرار گیرد حداقل 3 تن بقایای گندم در هکتار را باید در سطح زمین داشته باشیم که بتواند از جوانه‌زنی بذر علف‌های هرز جلوگیری کند تا به تدریج در سال‌های بعد جمعیت علف‌های هرز کمتر شود.
بر اساس نتایج این آزمایش اگر بخواهیم نظام‌های کشاورزی حفاظتی را توسعه دهیم باید حتما از مقدار بقایای کافی استفاده شود، دراین آزمایش برای کاهش جوانه‌زنی علف‌های هرز 3 تن در هکتار جواب داد.
بقایای گیاهان بر روی زمین مانند مالچ (پوشش) عمل می‌کند و سطح زمین را می‌پوشاند و مانع رسیدن نور می‌شود و همچنین تاثیراتی بر روی حرارت، رطوبت خاک، مواد غذایی و دمای خاک به جا می‌گذارد که این تاثیرات مانع جوانه‌زنی بذر علف‌های هرز می‌شود."
نجفی به جنبه اقتصادی این روند اشاره کرد و گفت: "وقتی مدیریت علف‌های هرز حذف شود جنبه اقتصادی آن توجیه‌پذیر می‌شود، کشاورز به پولی که به صورت آنی از فروش بقایای محصولات خود به دست می‌آورد نگاه می‌کند در حالی که به این مسئله که باید برای مدیریت علف‌های هرز سموم کشاورزی را به قیمت گزاف خریداری کند توجهی ندارد. یارانه سموم شیمیایی حذف شده است از این رو بسیار گران هستند."
وی با بیان این که بحث اقتصادی این مسئله را می‌توان از چند جهت توجیه کرد گفت: "بقایای گیاهی مقدار ماده آلی خاک را افزایش می‌دهد از این رو موجب بالا رفتن عملکرد و محصول‌دهی بیشتر می‌شود بنابر این درآمد بیشتری عاید کشاورز خواهد شد.
همچنین زمانی که مدیریت علف‌های هرز کمتر می‌شود پول کم‌تری برای مقابله با آن هزینه می‌شود و دیگر این که با مصرف بقایای گیاهان استفاده از علف‌کش‌ها کمتر می‌شود بنابراین بحث آلودگی‌های زیست محیطی که هزینه‌های زیادی را به نظام سلامت وارد می‌کند نخواهیم داشت."
وی تاکید کرد: "اگر کشاورز تمام این موارد را مورد توجه قرار دهد می‌بیند که صرفه اقتصادی و سودمندی آن بسیار زیاد است و در طولانی مدت به نفع کشاورز خواهد بود."