هر 10 دقیقه یک بار، منشی یکی را صدا می‌زند و راهی اتاق عمل می‌کند. توی ساختمان کوچکی که در انتهای محوطه مرکز درمانی شهید جعفری قرار گرفته، دکترها در حال انجام رایگان عمل سرپایی «وازکتومی» هستند.
مردهای داوطلب، شانه به شانه نشسته‌اند و فرم رضایت عمل را پر می‌کنند. حال و هوای اینجا، شبیه بخش زایمان بیمارستان است؛ مردها، یکی‌یکی می‌روند خدمت آقای دکتری که روپوش اتاق عمل دارد و خیلی زود، برمی‌گردند و سراغ داروخانه را می‌گیرند.
یکی از این مردان، خونسردتر از آن است که فکر کنی قرار است تا چند دقیقه دیگر برود خدمت دکتر. 4 سال پیش، اینجا بوده و حالا، دست دوستش را گرفته و آورده. می‌گوید: همه‌مان عادت کرده‌ایم مشکلات را بیندازیم روی دوش همسرمان. البته، «وجود» می‌خواهد که مرد تصمیم بگیرد و بیاید اینجا !
رشد بالای جمعیت، مثل مصرف بی‌رویه انرژی، یکی از دردسرهای بزرگ اغلب کشورهاست که باید مهارش کرد. دکترها، برای اینکه نسخه‌ای برای این مشکل هم پیچیده باشند، روش‌های زیادی را ابداع کرده‌اند مخاطب دعوت به این مسئولیت‌پذیری خانوادگی و اجتماعی هم، همیشه خانم‌ها بوده‌اند.
اما «وازکتومی»، یک عمل سریع، مطمئن و بدون درد و خونریزی برای مردان است که حدود 30 سال از ابداع آن به وسیله یک پزشک چینی می‌گذرد. این روش، در سال 1986 به‌طور رسمی در جهان رایج شد و در سال 1372 پزشکان ایرانی آن را از دکتر «لی»، آموختند.
شما نفر چهل هزارم هستی!
روی تابلوی کنار در ورودی، با ماژیک نوشته‌اند: «تاکنون 38800 نفر در این مرکز و با این روش وازکتومی کرده‌اند». با این حساب، بزودی یکی از آقایانی که بعد از خواندن این گزارش، پیشاهنگ مشارکت در تنظیم خانواده و جلوگیری از بارداری ناخواسته همسرشان خواهند شد، نفر چهل هزارمی خواهد بود که به این مرکز، در خیابان 17 شهریور، نبش کوچه «پیشاهنگ» مراجعه می‌کند.
این مرکز، به همراه 9 مرکز درمانی دیگر در تهران، تحت پوشش دانشگاه پزشکی شهید بهشتی قرار دارد و هر روز، از ساعت 8 صبح الی 13، پذیرای آقایانی است که از ادامه نسلشان مطمئن شده و مشتری آنها شده‌اند.
وازکتومی(بستن لوله مردان بدون جراحی) عوارضی بعدی ندارد. به همین دلیل، کشیک بعدازظهر ندارند و اگر برای کسی مشکلی پیش بیاید، باید تشریف ببرد اورژانس بیمارستان شهدای تجریش. در و دیوار راهروی 10 متری ساختمان بخش، پر است از مطالب راهنما در مورد وازکتومی و توصیه‌های قبل و بعد از عمل. 2 تابلوی موکتی روبه‌روی یکدیگر، به بریده جراید مربوط به بازتاب فعالیت‌های آنها و بازدید شخصیت‌های مهم علمی و اجتماعی از مرکز اختصاص دارد.
به داوطلبان فرم ویژه عمل را داده‌اند که پر کنند. همه آقایان، تر و تمیز آمده‌اند. یکی از شرایط پذیرش این است که حمام کرده و تمیز و صبحانه خورده و سرحال باشند، آنها، توی فرم باید به چند سؤال کلیدی پاسخ بدهند؛ اینکه دلیل درخواست چیست؟ شرایط فعلی خانوادگی آنها چطور است؟ و آیا مشکل پزشکی خاصی دارند یا نه؟ منشی سعی می‌کند برای آخرین بار، به آنها تفهیم کند که دارند چه کار می‌کنند. در صورت پشیمانی، احتمال بازگشت به حالت اول، صفر نیست اما چندان هم نمی‌شود روی آن حساب کرد.
بین مردهایی که منتظر نوبت مانده‌اند، مردی حدود 45 ساله وارد می‌شود و تقاضایی متفاوت با بقیه دارد. پشیمان نشده اما خصوصی به منشی می‌گوید که دوباره زن گرفته. راهنمایی‌اش می‌کنند که برود بیمارستان شهدای تجریش.
در بروشوری که برای توجیه مراجعه‌کنندگان تهیه شده و در اختیار آنها قرار می‌گیرد، یک نکته مهم وجود دارد؛ آنجا تذکر محکمی داده‌اند که حتماً قبل و بعد از عمل، با مشاوران مرکز صحبت کنید تا بتوانید تصمیم آگاهانه و آزادانه‌ای بگیرید بعداً دچار مشکلات روحی نشوید. یک شماره 8 رقمی و (33131813) هم در یکی از تابلوها برای کسانی که مایلند مشاوره تلفنی بگیرند، ارائه شده.
جنسمان جور بود
زیر درخت‌های توت اطراف ساختمان، جای خوبی برای فکر کردن و پر کردن فرم عمل است. تلفن یکی از این آقایان پدر به صدا در می‌آید، صدای شعر خواندن دختر کوچولویش است! لابد به همین دختر خوش سرورزبان دل بسته و بسند کرده که آمده اینجا وازکتومی کند.
مردی که قبلاً مشتری اینجا بوده و حالا، با خیال راحت منتظر است دوستش از اتاق عمل برگردد، می‌گوید آن داخل، روی تخت که دراز بکشی، حوصله‌ات سر نمی‌رود؛ برای روحیه دادن، روی سقف اتاق پر است از جمله‌های مثبت و امیدوار کننده در مورد عمل وازکتومی.
و بعد، صحبت را می‌کشاند به مشکلات اقتصادی و اینکه اداره کردن دو تا بچه با زندگی مستأجری کار سختی است؛ «خودمان جنسمان جور بود. یکی دختر، یکی پسر. هیچ کس هم غیر از این همکارم که حالا خودش توی اتاق عمل است، از این قضیه خبردار نشد. اما راحت شدیم».
در خروجی باز می‌شود و یک نفر سراغ داروخانه را می‌گیرد. دوستش نیست. مرد ادامه می‌دهد: «اکثراً به خیال زن بعدی که احتمال دارد بگیرند یا بچه‌ای که ممکن است دوباره دلشان بخواهد تن به این کار نمی‌دهند، البته توی کار همین بچه‌ها و زن اول مانده‌اند. بعضی هم به غیرت و مردانگی‌شان برمی‌خورد از این کارها بکنند (!)»
تو واجد شرایطی
هر وقت تصمیم گرفتید به توصیه‌ای عمل کنید، همیشه تا آخرش را گوش کنید ببینید اصلاً به کار شما می‌آید یا نه؟ با عمل وازکتومی، لوله‌های اسپرم قطع شده و از خروج اسپرم یا سلول‌های جنسی جلوگیری می‌شود.
این کار، تأثیری در تمایلات و قوای جنسی، صفات ثانویه مردانه و چاقی و لاغری ندارد اما بعد از مشاوره‌های لازم، به کسانی توصیه می‌شود که می‌خواهند از روشی برای جلوگیری از بارداری استفاده کنند که تداخلی در فعالیت جنسی نداشته باشد؛ تصمیم به بچه‌دار شدن مجدد ندارند؛ به دلیل پزشکی، بچه نمی‌خواهند یا در فرزندهایشان بیماری‌های ژنتیکی وجود داشته.
اما اگر روزی روزگاری پشیمان شدید، ناامید نباشید. در 28 تا 85 درصد موارد، امکان بازگشت موفقیت‌آمیز وجود دارد. منتها عملش دیگر رایگان و سرپایی نیست. باید بستری شوید و بسته به روش کار، 200 یا 360 هزار تومان و شاید بیشتر هزینه کنید. شوخی نیست، راه رفته را همیشه که نمی‌شود خیلی راحت برگشت.