اما در مقابل، بيماران جديدي در اين ماه به مطب دندانپزشكي مراجعه مي‌كنند. اين بيماران معمولا كساني هستند كه با مشكلات جديدي روبه‌رو شده‌اند؛ بوي بد دهان، خشكي و سوزش دهان و مشكلاتي از اين دست. با هم نگاه گذرايي به علل و راه‌حل اين مشكلات مي‌اندازيم.
خشكي دهان را چه كنيم؟
بعضي افراد از خشكي و سوزش بافت‌هاي دهان طي روزه‌داري گله مي‌كنند يا حتي گاهي متوجه خشكي دهانشان نيستند و فقط احساس مي‌كنند وقتي روزه مي‌گيرند در مخاط دهانشان احساس سوزش و گاهي درد دارند. اين حالت كاملا طبيعي است چون هنگام روزه‌داري و در طول روز، هيچ‌گونه مايعي از راه دهان مصرف نمي‌شود و اين مي‌تواند موجب خشكي بافت‌هاي دهان شود. معمولا بزاق نقش مرطوب كردن دهان را بر عهده دارد؛ بنابراين به‌نظر مي‌رسد افرادي كه به دلايل متفاوت ميزان ترشح بزاقشان كاهش يافته، در روزه‌داري بيشتر با اين مشكل روبه‌رو شوند. ازجمله اين افراد مي‌توان به كساني كه ديابت يا بيماري قند دارند، اشاره كرد. خشكي دهان مي‌تواند موجب احساس سوزش و گلو درد مداوم، اشكال در صحبت كردن، سخت‌شدن بلعيدن آب دهان و خشكي مجاري بيني شود. فراموش نكنيد بزاق نقش مهمي در دهان ايفا مي‌كند و آن شستن باقيمانده مواد غذايي از دهان و خنثي كردن اسيد توليد شده به وسيله پلاك‌هاي ميكروبي روي دندان‌هاست. بنابراين اگر به خشكي دهان مبتلا هستيد، به‌سادگي در خطر پوسيدگي دندان قرار خواهيد گرفت چون اسيدهاي روي سطوح دندان، پاك نمي‌شود و در مجاورت ميناي معدني دندان‌ها قرار مي‌گيرد و به‌زودي باعث پوسيدگي دندان‌ها مي‌شود. براي حل اين مشكل و افزايش بزاق دهانتان، مي‌توانيد پس از هر بار مسواك‌زدن از دهان‌شويه‌ها استفاده كنيد و در فاصله افطار تا سحر مايعات فراوان بخوريد. اگر با اين روش مشكل شما برطرف نشد، مي‌توانيد با مشورت دندانپزشك‌تان از قرص‌هايي كه ترشح بزاق را افزايش مي‌دهند، استفاده كنيد.
پوسيدگي دندان‌ها
در اين ماه هنگام روزه‌داري بايد بيش از گذشته مراقب پوسيدگي دندانهايتان باشيد، چون علاوه بر كاهش ترشح بزاق، وعده‌هاي مسواك‌زدن در طول روز كمتر مي‌شود. در گذشته براي از بين بردن ميكروبها از آنتي‌بيوتيك‌ها و آنزيم‌ها استفاده مي‌شد ولي امروزه همه معتقدند استفاده از روش‌هاي فيزيكي مثل مسواك زدن براي برداشتن پلاك بهترين روش است. بسياري از غذاها موجب مي‌شوند توسط باكتري‌ها در دهان اسيد توليد شود.
مجموعه غذا، باكتري و محصولات توليد شده به وسيله ميكروبها، پلاك دنداني نام دارد كه معمولا با چشم ديده نمي‌شود. فراموش نكنيد فقط غذاهاي شيرين مثل شيريني، زولبيا و باميه و حلوا موجب پوسيدگي دندان نمي‌شوند بلكه مواد نشاسته‌اي مثل نان و غلات نيز اسيد توليد مي‌كنند. پلاك دنداني باعث تحريك لثه‌ها، جدا شدن لثه از دندان و نهايتا تخريب استخوان مجاور دندان‌ها مي‌شود. شايد تصور كنيد شست‌وشوي دهان با آب، دندان‌ها را پاك و تميز مي‌كند ولي پلاك ميكروبي ورقه‌اي چسبيده به سطح دندان است كه به سادگي پاك نمي‌شود؛ بنابراين شست‌وشوي دندان فقط با آب پس از صرف سحري يا افطار كافي نيست. تنها راه و مؤثرترين روش، مسواك زدن است.
به‌طور كلي بهتر است بعد از هر وعده غذايي، دندان‌ها مسواك زده شوند، ولي چون هنگام روزه‌داري فقط 2 وعده غذايي در صبح و شب مصرف مي‌شود، تلاش كنيد بعد از اين دو وعده دندانهايتان را مسواك بزنيد و نخ‌دندان بكشيد. نكته مهمي كه وجود دارد اين است كه در مسواك زدن بايد پلاك ميكروبي را از روي دندانهايتان برداريد؛ يعني با دقت مسواك بزنيد نه اينكه فقط به حذف مواد غذايي بين دندان‌ها اكتفا كنيد. درواقع خرده‌هاي باقيمانده غذا معمولا با حركت لب، زبان، گونه و جريان بزاق از روي دندان‌ها پاك و شسته مي‌شوند؛ اين مراقبت از دندان‌هاست كه ما را ملزم به مسواك زدن مي‌كند.
دندان‌هاي مصنوعي و زخم گوشه دهان
پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها كه دندان مصنوعي دارند و روزه مي‌گيرند، در‌ماه رمضان گاهي متوجه مشكل تازه‌اي مي‌شوند و آن هم زخم شدن گوشه لب است. بد نيست بدانيد اين عارضه نسبت مستقيم با روزه گرفتن ندارد ولي مصرف كم ويتامين‌هاي گروهB طي روزه‌داري اين مشكل را تشديد مي‌كند. اين زخم‌ها بيشتر نشانه كوتاه بودن ارتفاع دندان مصنوعي در دهانتان است نه عارضه ناشي از روزه‌داري. خيلي‌ها وقتي با اين مشكل در گوشه لب‌شان روبه‌رو مي‌شوند، خيلي زود سراغ وازلين مي‌روند و گوشه لب‌هايشان را چرب مي‌كنند. ولي اين اصلا درمان صحيحي نيست، چون باعث مي‌شود ميكروبها از محل عفونت به نواحي اطراف كه پوست و مخاط سالم دارند، پخش شوند.
اما اگر اين عارضه در شما به‌دليل ابتلا به بيماري خاصي ايجاد شده است، مي‌توانيد به‌مدت يك تا 2هفته پارافين بهداشتي را به گوشه لب‌هايتان بماليد. روش بهتر براي درمان اين عارضه اين است كه همواره به‌جاي خيس كردن آن با زبانتان، محل عارضه را خشك نگه داريد. شما مي‌توانيد در ابتدا آن را با يك صابون ملايم و آب ولرم بشوييد و سپس روي آن دستمال كاغذي تميز بگذاريد تا رطوبت اضافي گرفته شود. بايد تلاش كنيد اين محل را 10تا 20دقيقه خشك نگه داريد و پس از آن محل را با پماد بپوشانيد.
علت اصلي خشك نگه داشتن محيط اين است كه قارچ‌ها در محيط خشك نمي‌توانند چندان رشد كنند. مي‌توانيد قبل از رفتن به رختخواب يك بانداژ مناسب روي گوشه دهانتان بگذاريد. معمولا با اين مراقبت‌ها اين عارضه طي 3 روز بهبود مي‌يابد. اگر با اين مراقبت‌ها، زخم گوشه لب شما طي 3 روز بهبود پيدا نكرد، بايد به فكر اين باشيد كه شايد پاي قارچ در ميان نيست و ممكن است لازم باشد در روش تغذيه خودتان، تغييري ايجاد و البته با دندانپزشك‌تان مشورت كنيد، چون به‌احتمال بسيار زياد دست دندان شما نياز به اصلاح دارد. بايد نزد دندانپزشك‌تان برويد. احتمالا او ارتفاع عمودي دست‌دندانتان را اصلاح مي‌كند ولي اگر دندان‌هاي دست‌دندان شما بيش از اندازه سايش پيدا كرده باشند، بايد حتما دست‌دندانتان را عوض كنيد. دست‌دنداني كه ارتفاع عمودي مناسبي داشته باشد، از فشرده شدن بيش از حد گوشه لب‌هاي شما به هم جلوگيري كرده و مانع از ايجاد اين عارضه مي‌شود.
به نفع خودتان است كه در ماه مبارك رمضان تنبلي را كنار بگذاريد و حسابي به دندان‌ها و حفظ بهداشت آنها برسيد. كاهش ترشح بزاق، خوردني‌هاي خوشمزه ماه رمضان و كوتاهي در مسواك زدن پوسيدگي دندان‌ها را در اين ماه بيشتر مي‌كند.
در مسواك زدن بايد پلاك ميكروبي را از روي دندانهايتان برداريد؛ يعني با دقت مسواك بزنيد نه اينكه فقط به حذف مواد غذايي بين دندان‌ها اكتفا كنيد. خرده‌هاي باقيمانده غذا معمولا با جريان بزاق از روي دندان‌ها پاك مي‌شوند، اين مراقبت از دندان‌هاست كه ما را ملزم به مسواك زدن مي‌كند.
پس از صرف غذا دندانهايتان را نخ دندان بكشيد. اگر حين روزه‌داري مجبور شديد از نخ دندان استفاده كنيد، سعي كنيد از هر قسمت نخ بيش از يك‌بار استفاده نكنيد و از نخ‌دندان‌هاي بدون طعم و اسانس استفاده كنيد.
بعضي از افراد حاضرند دندان درد را تحمل كنند و از ترس باطل شدن روزه‌شان به دندانپزشك مراجعه نمي‌كنند در حالي‌كه شرع، احكامي را براي مراجعه به دندانپزشك در زمان روزه‌داري در نظر گرفته است.
روزه و درمان دندان
دكتر سيامك امين:دندانپزشك
منطقي‌ترين راه اين است كه با مراجعه به دندانپزشكان آگاه به مسائل شرعي يا مراجع تقليدتان بيخود درد دندان را كه دردي بس جانكاه است تحمل نكنيد. ما چند مورد از احكام كلي روزه‌داري براي بيماران دندانپزشكي را بيان مي‌كنيم شايد به دردتان بخورد.
بعضي از روزهداران موقع سحر دير بيدار مي‌شوند و به مسواك‌زدن نمي‌رسند. بنابراين روز بعد با بو و طعم بد دهانشان مشكل خواهند داشت. طبق حكم مراجع، وقتي روزه هستيد مي‌توانيد دندانهايتان را با مسواك آغشته به خميردندان بشوييد، به شرط آنكه آب دهانتان را فرو ندهيد. اما اگر خواستيد مي‌توانيد بدون خميردندان هم دندانهايتان را مسواك بزنيد، فقط توجه داشته باشيد كه در طول شست‌وشو يا مسواك را از دهان خارج نكنيد و يا اگر خارج كرديد و دوباره به دهان برديد، رطوبت دهان را فرو ندهيد. رطوبت بعد از بيرون آوردن و به دهان‌بردن دوباره مسواك، رطوبت خارجي محسوب مي‌شود و فرو بردنش روزه را باطل مي‌كند.
اگر روزه‌دار از روي عمد، ذرات غذاي بين دندان‌هايش را فرو ببرد، روزه‌اش باطل مي‌شود. براي پرهيز از اين اتفاق پس از صرف غذا دندانهايتان را نخ دندان بكشيد. اگر حين روزه‌داري مجبور شديد از نخ دندان استفاده كنيد، سعي كنيد از هر قسمت نخ بيش از يك‌بار استفاده نكنيد، چراكه رطوبتي كه جذب الياف نخ شده است، درصورت بيرون آوردن نخ از دهان، رطوبت خارجي محسوب مي‌شود و درصورت فرو دادن، روزه را باطل مي‌كند. در ضمن از نخ‌دندان‌هاي بدون طعم و اسانس استفاده كنيد.
اگر در طول روزه‌داري مجبور شديد به دندانپزشك مراجعه كنيد، نگران وارد كردن وسايل معاينه دندان‌ها به دهانتان نباشيد. ورود وسايل دندانپزشكي به دهان، حين روزه‌داري اشكال ندارد.
تزريق ماده بي‌حسي يكي از ملزومات بسياري از درمان‌هاي دندانپزشكي است. طبق نظر مراجع تقليد، احتياط واجب اين است كه روزهداران از تزريق آمپولي كه به جاي غذا به‌كار مي‌رود، خودداري كنند اما تزريق آمپولي كه دارو محسوب مي‌شود و حتي عضو را بي‌حس مي‌كند، اشكال ندارد.
در بسياري از درمان‌هاي دندانپزشكي، خون و ديگر ترشحات در محيط دهان منتشر مي‌شود. فرو دادن عمدي اين مواد روزه را باطل مي‌كند. كافي است آب دهان خود را خارج كنيد اما اگر سهوا آن را فرو برديد، روزه‌تان باطل نشده است. البته طبق نظر مراجع، در زمان روزه‌داري كشيدن دندان و هر كاري كه به واسطه آن، خون در دهان جاري شود، مكروه است.
ممكن است دندانپزشك پس از انجام برخي درمان‌هاي دندانپزشكي داروهاي آنتي‌بيوتيك و ضددرد تجويز كند. اين داروها براي حفظ اثر درماني خود بايد با تناوب زماني مشخصي مصرف شوند. دندانپزشك در ايام‌ماه مبارك رمضان مي‌تواند داروهاي طولاني اثر را جايگزين مسكن‌ها و آنتي‌بيوتيك‌هاي مرسوم كند كه تناوب مصرف آنها به يك يا 2 وعده در روز كاهش يابد.