جدول آثار تاريخي ثبت ملي شده در كشور بيانگر آن است كه از ميان تمامي 30هزار و 676 اثر ثبت ملي شده در كشور، 13هزار و 175اثر بناي تاريخي هستند كه براي تنها 1542بنا، حريم ابلاغ شده وجود دارد و 11هزار و 458بناي تاريخي ثبت ملي شده كشور هيچ حريم مصوبي ندارند.
در ميان آثار ثبت ملي شده در كشور نيز 3هزار و 74 محوطه تاريخي و باستاني وجود دارند كه تا پايان سال90 تنها براي 69 محوطه از اين تعداد حريم مصوب ابلاغ شده است.
جالب است كه از ميان 1339گورستان تاريخي ثبت ملي شده كشور نيز كه 56/4 درصد آثار ثبتي در كل كشور را به‌خود اختصاص داده‌اند، تنها 10گورستان تعيين حريم شده‌اند.
از بين 312 دخمه ثبت ملي شده در كشور نيز تنها 25دخمه داراي حريم هستند و از 650غار ثبت ملي شده نيز تنها 28غار تعيين حريم شده‌اند.
85قنات ثبت ملي شده در كشور نيز وجود دارد كه براي تنها 5قنات حريم تعيين شده است.از ميان 54كتيبه باستاني و تاريخي ثبت ملي شده كشور نيز تنها 7كتيبه حريم تعيين شده دارند.
135نقش برجسته ثبت ملي شده نيز در كشور وجود دارند كه تنها 15نقش برجسته داراي حريم هستند ضمن آنكه از 45 راه باستاني و تاريخي نيز تنها 6 راه تعيين حريم شده‌اند.
29هزار اثر فاقد حريم
كارشناسان و دوستداران ميراث فرهنگي همواره اين پرسش را مطرح مي‌كنند كه چرا عزم جدي براي تعيين حريم آثار ثبت ملي شده در كشور وجود ندارد؟
فرهاد نظري، مديركل دفتر ثبت آثار تاريخي و فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي اما ديروز در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اينكه 29هزار اثر تاريخي ثبت ملي شده كشور حريم ندارند، گفته است: زمان زيادي طول مي‌كشد تا آثار ملي فاقد حريم تعيين حريم شوند.
او اما به نكته ديگري نيز اشاره كرده است؛ «بازنگري در حريم‌هاي تعيين شده براي آثار تاريخي كشور» به اين دليل كه ممكن است «حريم‌هاي تعيين شده براي آنها امروز كارايي نداشته باشد و به‌علت تغيير شرايط بايد تغيير كنند.» اين سخن البته با هشدار برخي كارشناسان نيز مواجه شده است. آنطور كه مديركل دفتر ثبت آثار تاريخي و فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي گفته است، تعيين حريم آثار ثبت‌شده از وظايف و اولويت‌هاي كاري اوست و بر همين اساس جلسات كميته تعيين حريم تشكيل شده و حريم‌هاي ابلاغي به‌تدريج اعلام مي‌شود.
فرهاد نظري تأكيد كرده است: درنظر داريم از اين به بعد هر اثري كه ثبت مي‌شود، حتما حريم نيز داشته باشد.او البته در مورد تعيين حريم آثار ثبت شده در دوران مديريت او بر اين دفتر همچون ثبت خانه ابريشم‌چي اينگونه پاسخ گفته است: «خانه ابريشم‌چي حريم ندارد چون به‌صورت اضطراري ثبت شد. اين پرونده‌ها از دوره گذشته تهيه شده و در انتظار ثبت بوده‌اند.»
تعيين حريم مهم‌تر از ثبت ملي
كارشناسان و دوستداران ميراث فرهنگي اما معتقدند كه اهميت تعيين حريم براي يك اثر تاريخي ثبت ملي شده به‌مراتب بيشتر از ثبت ملي يك اثر است. تعيين حريم آثار تاريخي در كميته‌اي به نام كميته تعيين حريم در دفتر ثبت آثار تاريخي و فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي انجام مي‌شود كه اين كميته حدود 8عضو دارد. كارشناسان ميراث فرهنگي البته نسبت به بازنگري تعيين حريم آثار تاريخي كشور و حساسيت اين موضوع هشدار مي‌دهند.
تعيين حريم آثار تاريخي كه در پيش از انقلاب اسلامي تصويب شده بود، به‌دليل فعال بودن صنايع كوچك، حريم آثار تاريخي براساس قوانين آن زمان تصويب شد، ولي اكنون كه صنايع كوچك چندان فعال نيست و صنعت ساخت‌وساز بيشترين حجم صنايع را در اختيار گرفته، حتي شكايت يك همسايه نيز مي‌تواند يك اثر ملي را از فهرست آثار تاريخي كشور خارج كند.
بر همين اساس كارشناسان ميراث فرهنگي هشدار مي‌دهند كه افراد حاضر در كميته تعيين حريم بايد آنچنان به موضوعات ميراث فرهنگي و تعيين حريم آثار تاريخي كشور تسلط داشته باشند كه در شرايط كنوني بتوانند از آثار تاريخي حفاظت كنند.