در نتيجه ظرفيت آموزش عالي بدون رعايت استانداردها گسترش يافت، واحدهاي دانشگاهاي آزاد، پيام‌نور و جامع علمي‌كاربردي يكي پس از ديگري تاسيس شدند و مؤسسات آموزش عالي غيردولتي قارچ‌گونه رشد كردند؛ نتيجه اينكه اكنون كنكور هنوز همان غول قبلي است اما از مهر امسال در دانشگاه‌ها چندهزار صندلي خالي داريم؛ صندلي‌هايي كه بيشتر در دانشگاه‌هاي غيردولتي هستند.
نخستين هشدارها
دانشگاه‌هاي آزاد با حذف كنكور در مقطع كارداني و بسياري رشته‌هاي كارشناسي و دانشگاه علمي‌كاربردي با گسترش چشمگير، تعداد زيادي از دانشجويان را جذب كرده‌اند. همچنين در نتيجه حمايت دولت قبلي از دانشگاه پيام‌نور براي كاهش قدرت دانشگاه آزاد، اين دانشگاه در سال‌هاي اخير با اختيارات خاص درهاي خود را به‌روي علاقه‌مندان به تحصيل باز كرد. اين دانشگاه كه قرار بود در رشته‌هاي غيرفني و به‌صورت نيمه‌حضوري دانشجو بگيرد، در هر رشته و مقطعي كه توانست دانشجو جذب كرد.
به اين ترتيب دانشگاه و مؤسسات آموزش عالي غيردولتي و غيرانتفاعي كه با هدف مشاركت بخش غيردولتي در حوزه آموزش‌عالي تاسيس شدند و قرار بود در نقاطي كه دانشگاه دولتي و آزاد اندك است به ادامه تحصيل داوطلبان كمك كنند هر روز تضعيف شدند.
شايد براي نخستين‌بار اين رئيس اتحاديه دانشگاه‌هاي غيرانتفاعي بود كه نسبت به خالي ماندن 5/62درصد ظرفيت اين دانشگاه‌ها هشدار داد. علي آهون‌منش، سال89، اقدام مستقيم دانشگاه‌هاي غيرانتفاعي به جذب مستقيم داوطلباني كه در كنكور مجاز به انتخاب رشته شده اما به هر دليلي در انتخاب‌هايشان قبول نشده‌اند و افزايش تعداد كد رشته و دانشجويان تخصيص‌يافته به مؤسسات غيردولتي غيرانتفاعي را راهكارهاي نجات اين دانشگاه‌ها اعلام كرد.
تابستان گذشته هم اين غلامعلي نادري، مديركل دفتر آموزش‌هاي آزاد، غيرانتفاعي و غيردولتي وزارت علوم بود كه يك‌بار ديگر اين زنگ خطر را به صدا درآورد و گفت: افزايش بدون حد و حساب رشته‌هاي بدون آزمون دانشگاه‌هاي آزاد، پيام‌نور و علمي‌كاربردي، مؤسسات و دانشگاه‌هاي غيرانتفاعي را با كاهش شديد جذب دانشجو مواجه كرده است. اكنون در تابستان 93 و كمتر از 3ماه مانده به بازگشايي دانشگاه‌ها اين مشكل همچنان سرجايش هست.
چه بايد كرد؟
رئيس اتحاديه دانشگاه‌هاي غيرانتفاعي كه بيشتر از ديگران اين موضوع را پيگيري كرده، راه‌حل‌هايي هم دارد: دانشگاه آزاد اسلامي حق انتخاب رشته در تمام مقاطع و پذيرش دانشجو به تعداد غيرقابل مقايسه با ساير دانشگاه‌ها را دارد و درصورت عدم‌تكميل ظرفيت چندين‌بار دانشجو مي‌پذيرد اما براي غيرانتفاعي‌ها چنين امكاني فراهم نيست. آزمون كارداني به كارشناسي هم توسط سازمان سنجش به‌صورت يكپارچه انجام مي‌شود، چرا دانشگاه آزاد اسلامي به تعداد دلخواه و به دفعات اعلام نياز مي‌كند اما براي غيرانتفاعي‌ها چنين مجوزي صادر نمي‌شود.
او علاوه بر عدالت در جذب دانشجو، عدالت در تقسيم بودجه و حمايت‌هاي مالي دولت را هم راهكار ديگر مي‌داند: «دولت سرانه قابل‌توجهي به دانشجويان دولتي تخصيص مي‌دهد و مي‌تواند مبالغ مورد قبولي به‌عنوان كمك به امور مذهبي و فرهنگي غيرانتفاعي‌ها اختصاص دهد. به هر حال اكنون دولت براي هر دانشجوي كارشناسي سالانه 12ميليون تومان هزينه مي‌كند اما ميانگين شهريه دريافتي سالانه از دانشجويان غيرانتفاعي حدود 1/5 ميليون تومان است. اين يعني اگر كمك‌هاي لازم به دانشگاه‌ها و مؤسسه‌هاي آموزش عالي غيرانتفاعي بشود، اين دانشگاه‌ها مي‌توانند بار بزرگي را از دوش دولت بردارند.» وزارت علوم راهكارهاي مختلفي براي برون‌رفت از اين وضعيت ارائه كرده كه در عمل هنوز هيچ كمكي به دانشگاه‌هاي غيردولتي براي دور شدن از ورطه سقوط نكرده است. مديركل دفتر آموزش عالي غيردولتي وزارت علوم ايجاد شهرك دانشگاهي و فعاليت مشترك را توصيه مي‌كند و مي‌گويد: از آنجا كه هر مركز نيازمند سالن ورزشي، كتابخانه و... است اگر شهرك دانشگاهي ساخته شود كل مراكز مي‌توانند از يك سالن ورزشي مشترك استفاده كنند. از طرف ديگر رشته‌هاي موازي به‌صورت مشترك درآمده و مشكل صندلي‌هاي خالي نيز برطرف خواهد شد.
كارن ابري‌نيا گفت كه براي تنظيم ظرفيت پذيرش دانشجو در غيردولتي‌ها، پذيرش دانشجو در فراگير محدود شده است. او در حالي از ايجاد محدوديت در دوره‌هاي فراگير پيام‌نور براي تقويت دانشگاه‌هاي غيردولتي خبر مي‌دهد كه آهون‌منش معتقد است اين حرف جديدي نيست و براساس قانون سال 91، پذيرش دانشجو در دوره‌هاي فراگير پيام‌نور ممنوع شده، بنابراين، اين تصميم كمكي به حل مشكل نمي‌كند.
به‌نظر نمي‌رسد راه‌حل وزارت علوم براي تجميع اين مؤسسات مورد استقبال آنها قرار بگيرد زيرا آنها اهداف و البته منافع غيريكساني دارند. شايد تنها كمك وزارت علوم وعده صدور مجوز جذب دانشجو براي دانشگاه‌هاي غيردولتي در تمام مقاطع تحصيلي باشد كه بعيد است اين اتفاق هم تغييري در اوضاع ايجاد كند. بايد منتظر ماند و ديد كه توزيع دانشجو در سال تحصيلي جديد چگونه خواهد بود. با اين حال نكته جالب اينجاست درحالي‌كه دانشگاه‌ها از نداشتن دانشجو گلايه مي‌كنند، كنكور همچنان بر زندگي جوانان زيادي سايه انداخته است؛ سايه‌اي كه هم سنگين است و هم گاهي سياه.