همدان را به چندچیز، از جمله گنجنامه می‌شناسند و گنجنامه را به آبشار و کتیبه‌های تاریخی‌اش.
گنجنامه درجنوب غربی همدان درکوهپایه‌ی الوند، درمیان دره‌ی زیبای عباس‌آباد قرار گرفته است.
کتیبه‌ی گنجنامه سنگ‌نبشته‌ای است متعلق به دو تن از شاهان بزرگ هخامنشی؛ یعنی داریوش و خشایارشاه.
این کتیبه‌ها به زبان‌های پارسی باستان، عیلامی و بابلی و درمسیر راه‌شاهی آن‌روزگار نوشته شده‌اند. اکنون دیگرکتیبه‌ها درمسیر راه‌شاهی قرار ندارند. دست روزگار آن‌ها را در دل کوه‌سنگی و در مسیر آبشار گنجنامه قرار داده است.
داریوش اول، پس از پایان کارسنگ‌‌نبشه‌های بیستون، دستور حك‌كردن متن کتیبه‌ی گنجنامه را داده است. پس از او فرزندش، خشایار، کتیبه‌‌ای درسمت راست و کمی پایین‌تر از سنگ‌نبشته‌ی پدر برجای گذاشته است.
ترجمه‌ی فارسی و انگلیسی کتیبه‌ها روی دو تخته‌ی سنگ خارا کنده‌کاری شده و درضلع دیگر محوطه‌ی گنجنامه قراردارد.
فاطمه موذنی
خبرنگار جوان هفته‌نامه‌ی دوچرخه از شهرقدس
عكس: ایلیا جعفری از مشهد