تصاوير منتشر شده در اين گزارش كه برخي دوستداران ميراث فرهنگي و علاقه‌مندان به آثار تاريخي در اختيار خبرنگار همشهري قرار داده‌اند، بيانگر آن است كه در تعطيلي پروسه برخورد با قاچاقچيان اشياي عتيقه و انفعال مقطعي سازمان ميراث فرهنگي در پيگيري موضوع مقابله با تاراج آثار تاريخي توسط حفاران غيرمجاز، هزاران قطعه شيء تاريخي به‌دست آمده توسط حفاران غيرمجاز در حال معامله، خريد و فروش و در معرض خروج از كشور قرار دارد.
باستان‌شناس‌ها ايران را بهشت باستان‌شناسي جهان خوانده‌اند. اما جزئيات اين گزارش مشخص مي‌كند كه بهشت باستان‌شناس‌ها در حال تبديل شدن به بهشت حفاران غيرمجاز و غارتگران آثار تاريخي است.
«سلام. من علي كشاورزم داخل زمين كشاورزي‌مان 3كيلو سكه طلا با 2تا مجسمه پيدا كردم. اگر مي‌تواني برايم بفروش. اگر نمي‌تواني تو را به قرآن به كسي شماره من را نده».
پس از تماس با ارسال‌كننده اين پيامك آن سوي تلفن، مرد جواني مي‌گويد كه عمويش اشياي تاريخي پيدا كرده است. مي‌گويد: 3كيلو سكه قديمي طلا كه تصوير يك پادشاه با كلاه و ريش در آن وجود دارد و 2مجسمه طلا كه عكس مجسمه‌ها روي سكه‌ها حك شده است. مي‌گويد دليل ارسال پيامكش يافتن مشتري براي فروش اين اشيا بود.
مي گويد، اهل روستايي در شهر اراك است و بعد هم تلفن را به يك مرد سن و سال دار مي‌دهد. به مرد آن‌سوي خط مي‌گويم از بدشانسي‌اش پيامك ارسال شده براي خبرنگار روزنامه همشهري آمده است. مرد دوم مي‌گويد مي‌خواهد خانه بخرد. مي‌گويد 3كيلوگرم سكه طلاي قديمي دارد. 2مجسمه طلا هم دارد كه آنها را رايگان به خريدار سكه‌ها مي‌بخشد.
به ارسال كننده پيامك مي‌گويم احتمالا سكه‌هايش متعلق به دوره ساساني است كه بهتر است به جاي فروش آنها به قيمت 150ميليون تومان، سكه‌ها را به سازمان ميراث فرهنگي تحويل بدهد و جايزه‌اش را كه شايد بيشتر از اين ميزان شود بگيرد. آن‌سوي خط فحاشي است و بعد هم قطع ارتباط.
توقف مقابله با قاچاق اشياي تاريخي
پيگيري خبرنگار همشهري از برخي دوستداران ميراث فرهنگي كشور كه موفق به ورود به داخل گروه‌هاي حفاران غيرمجاز و شبكه زيرزميني خريد و فروش اشياي تاريخي كشور شده‌اند بيانگر آن است كه خريد و فروش آثار تاريخي به شكل زيرزميني و حفاري‌هاي غيرمجاز در كشور در چندماه اخير افزايش زيادي داشته تاجايي كه به گفته يكي از همين دوستداران ميراث فرهنگي، در برخي نقاط كشور حفاران غيرمجاز در روز اقدام به حفاري گورستان‌ها و محوطه‌هاي تاريخي مي‌كنند.يك كارشناس اموال فرهنگي با نگاه به اين تصاوير به همشهري گفته است كه تصوير مربوط به مجموعه مفرغي در نگاه نخست اصيل به‌نظر مي‌آيد.
آنطور كه اين كارشناس اموال فرهنگي كه علاقه‌اي به درج نام خود در اين گزارش ندارد به همشهري گفته است، اظهارنظر در مورد تصوير كتيبه‌هاي آجري منتشر شده در اين گزارش در تخصص او نيست اما به‌گفته او، اين آجرها بايد مربوط به دوره عيلامي باشند كه نمونه‌هاي زيادي از آنها در هفت‌تپه و چغازنبيل خوزستان وجود دارد. حتي ممكن است مربوط به دوره عيلامي متاخر در عصر هخامنشي باشند كه مضمون بيشتر آنها وقف بناها و چرايي ساخت آنها و حتي ذكر مشخصات سازنده بناهاست. اين كارشناس اموال فرهنگي تأكيد مي‌كند كه براي ارزيابي اصالت اين اشيا بايد حتما آنها از نزديك رويت شوند.
بشقاب زرين داراي تصوير گوزن نيز به گفته اين كارشناس اموال فرهنگي بافتي شبيه به اشياي مربوط به هزاره اول پيش از ميلاد دارد اما تا زماني كه اين اثر از نزديك مشاهده نشود نمي‌توان باز هم اصالت آن را تأييد كرد.ارزيابي اين كارشناس اموال فرهنگي از تصوير بشقاب زريني كه نقش معروف درخت زندگي را در خود دارد از تصاوير بسيار رايج در دوره ساساني است كه بازهم بايد براي تعيين اصالت، از نزديك رويت شود.
به گفته او، حفاران غيرمجاز و قاچاقچيان اشياي تاريخي بيشتر به‌دنبال اشياي طلا و نقره هستند كه براساس تقاضاي بازار به عرضه اين اشيا مي‌پردازند. بنابراين توجهي به ارزش اشياي مفرغي يا حتي كتيبه‌هاي آجري ندارند.جالب است بدانيد اشيايي كه تصوير آنها در اين گزارش منتشر شده، همين چندماه پيش معامله، خريداري و از كشور خارج شده است.
طرح يك پرسش از مسئولين ميراث فرهنگي
يكي از دوستداران ميراث فرهنگي كه موفق به ورود به بازار زيرزميني معامله اشياي عتيقه شده، مي‌گويد: به‌رغم آنكه مسئولان سازمان ميراث فرهنگي از معامله اين اشيا براي خروج از كشور اطلاع داشتند اما هيچ اقدامي براي جلوگيري از خروج آنها از كشور نشد.
پيگيري‌هاي نگارنده اين گزارش بيانگر آن است كه طي ماه‌هاي گذشته روند مقابله با پديده قاچاق اشياي تاريخي و فعاليت حفاران غيرمجاز در كشور و حتي شهر تهران كه قلب معاملات غيرقانوني اشياي عتيقه و مركز اصلي بازار زيرزميني اشياي تاريخي و خروج آنها از كشور است، متوقف و حتي در برخي موارد تعطيل شده است.
اين يافته‌ها اكنون طرح اين پرسش از رئيس و معاونان سازمان ميراث فرهنگي و حتي بخش‌هاي انتظامي مقابله با پديده قاچاق اشياي عتيقه در سازمان ميراث فرهنگي اعم از حراست، يگان حفاظت و حتي مسئولان نهادهاي دخيل را ضروري ساخت كه دليل توقف روند برخورد با خريد و فروش اشياي تاريخي و خروج اين اشيا از كشور در ماه‌هاي اخير چيست؟