خبرگزاري مهر ديروز در گزارشي به بازخواني محدود برخي اتفاقات در محوطه باستاني شوش از تعيين حريم تا ساخت هتل و برخورد بولدوزرها با گورهاي هخامنشي پرداخت. براساس اين گزارش، سال 87در جلسه‌اي با موضوع شهر تاريخي شوش، كاميار عبدي، يكي از باستان‌شناسان عنوان كرد كه اين شهر تاريخي آنقدر قابليت دارد و مهم است كه بتوان آن را در فهرست ميراث جهاني يونسكو ثبت كرد. در آن جلسه افرادي مانند محمدحسن طالبيان معاون فعلي ميراث فرهنگي كشور، فاضلي نشلي، وطن دوست، محيط طباطبايي و بقايي رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي هم حضور داشتند و يكي از همين افراد معتقد بود كه اينقدر هم مهم نيست! چون در آن زمان بحث ساخت يك هتل در فاصله چند متري شهر شوش و روي آثار باستاني مطرح بود و اينكه چطور به سرمايه‌گذار آن كه از دوستان روساي وقت ميراث فرهنگي بود، اجازه داده شود يك هتل چند طبقه بسازد و حريم منظري شوش را بر هم بزند.
كارشناسان و باستان‌شناسان همان زمان گفتند كه اگر اين هتل ساخته شود ديگر هيچ وقت نبايد به فكر ثبت جهاني شوش بود چون با ساخت اين هتل و تمام زوائد موجود در محوطه شهر شوش ديگر هيچ‌كس نمي‌تواند اين شهر را به درستي ببيند چه برسد به گرفتن عكس يادگاري آن هم بدون وجود عوامل مزاحم بصري. يكي از كارشناساني كه در يكي از همين جلسات حضور داشته است به مهر گفت: در آن زمان مدير وقت ابنيه و بافت‌هاي تاريخي اعلام كرد: اكنون تكنولوژي گرفتن عكس يادگاري اين امكان را مي‌دهد كه با فتوشاپ عوامل مزاحم را پاك كنيم. بنابراين نبايد خيلي ايرادي به ساخت و سازهاي اطراف شوش گرفت! در همان موقع من فقط توانستم بگويم پس اگر اينطور است شما با فتوشاپ در كنار محوطه تاريخي شوش، يك درياچه زيبا و چند درخت هم اضافه كنيد تا مردم نگويند شوش در يك منطقه بي‌آب و علف قرار دارد!
در اين ميان بحث تعيين حريم شوش نيز مطرح شد و از بين 3باستان‌شناسي كه برنامه پاكسازي و آماده‌سازي شوش را تهيه كرده بودند، محمدتقي عطايي انتخاب شد تا حريم شوش را بررسي كند. پيش از اين مهدي رهبر از باستان‌شناساني كه مدت زيادي در مورد شوش مطالعه كرده بود، در سالهاي جنگ تحميلي و در شرايط اسفبار بمباران آن زمان، اين محوطه تاريخي را به‌صورت اضطراري تعيين حريم كرد آن هم به ميزان 400هكتار و حتي آن زمان بر اين نكته تأكيد كرد كه اين حريم اضطراري تعيين شده و بايد در فرصت مناسب ديگري دوباره بازنگري شود.
مسئولان ميراث فرهنگي آن زمان با علم بر اين موضوع، عطايي را مأمور بازنگري كردند. بررسي‌هاي عطايي و 54گمانه‌زني وي منجر به اين شد كه لازم است محوطه‌اي 1200هكتاري براي شوش تعيين شود؛ چرا كه به اعتقاد وي حتي گورستان، شهر صنعتي و پمپ بنزيني كه در آن محدوده ايجاد شده بود نيز جزو محوطه شوش است.
عطايي در شهر صنعتي محدوده شوش گمانه‌زني انجام داده و اعلام كرده بود كه در اين محوطه، آثار تاريخي وجود دارد اما مسئولان شهري انكار كردند و درست در زماني كه با لودر قصد ايجاد يك چاه را در اين محوطه داشتند، به تعداد زيادي قبر هخامنشي برخورد كردند. شهرداري هم بلافاصله آن محدوده را با خاك پر كرد غافل از اينكه حتي اكنون نيز باستان‌شناسان عكس اين گودبرداري و آثار كشف شده‌اش را در اختيار دارند و مي‌توانند اين موضوع را ثابت كنند!
درهرحال بررسي‌هاي عطايي نشان داد كه ممكن است در تمام اين محوطه آثار تاريخي وجود داشته باشد به همين علت نقشه 1200هكتاري آن را مطرح كرد و همه مسئولان آن زمان به جز صادق محمدي، رئيس وقت اداره ميراث فرهنگي استان خوزستان روي اين بررسي صحه گذاشتند و در نهايت مخالفت او باعث شد كه حريم 1200هكتاري تعيين شده به امضا و تأييد نهايي نرسد.
اجراي برنامه 4 ساله
مسئولان ميراث فرهنگي و اداره كل ميراث خوزستان برنامه 4سالهاي را كه كاميار عبدي، محمد تقي عطايي و شهرام زارع از باستان‌شناسان كشور درباره ساماندهي و پاكسازي محوطه شهر تاريخي شوش و آماده‌سازي آن براي ثبت جهاني نوشته بودند اجرا كردند. در برنامه‌اي كه عبدي، عطايي و زارع نوشته بودند قرار شد زباله‌هاي محوطه نيز پاكسازي شود چون در آن زمان مردم و حتي مسئولان شهر شوش، در اين محوطه تاريخي نخاله‌هاي ساختماني‌شان را مي‌ريختند و آنجا را به زباله‌داني تبديل كرده بودند.