رئيس يگان حفاظت سازمان ميراث فرهنگي همچنين گفته است كه يگان حفاظت ميراث فرهنگي از ابتداي سال تاكنون موفق به ضبط 3هزار شيء تاريخي در سطح شهر تهران شده است.
اگرچه جزئيات اين جلسه هنوز و با تداوم استراتژي سكوت در سازمان ميراث فرهنگي در اختيار رسانه‌ها قرار نگرفت، برخي خبرهاي رسيده به روزنامه همشهري بيانگر آن است كه مقام اصلي صدور دستور براي مقابله با بازار غيرقانوني خريد و فروش اشياي عتيقه در بازار سياه اشياي تاريخي در نزديك به 3ماه گذشته، آنچنان كه بايد فعال نبوده و بيم آن مي‌رود درصورت تداوم تعلل در جلوگيري از روند معامله اشياي تاريخي در بازار زيرزميني آثار تاريخي، باندهاي مرتبط با معامله اشياي تاريخي در كشور و حتي در شهر تهران، متوجه ردگيري فعالان ميراث فرهنگي شده و اشياي در حال معامله به سرعت از كشور خارج شوند.
پيگيري‌هاي همشهري مشخص كرده است كه در كنار بيشتر شدن فعاليت حفاران غيرمجاز، فعاليت گروه‌هاي كلاهبردار و عرضه‌كنندگان اشياي تاريخي در چندين استان كشور نيز بيشتر شده است. فعالان ميراث فرهنگي تأييد كرده‌اند كه تبهكاري با بهره‌گيري از تب خريد اشياي تاريخي در برخي شهرهاي كشور و حتي تهران در اين مدت افزايش يافته است.
كلاهبرداري با شيء تاريخي
براساس اطلاعات فعالان ميراث فرهنگي كه موفق به ورود در گروه‌هاي غيرقانوني اشياي تاريخي شده‌اند، در شهر شوش پايتخت زمستاني هخامنشيان در خوزستان، چندين باند كلاهبردار تشكيل شده كه از طمع خريد اشياي تاريخي با بهره‌گيري از ابزار پيامك و تلفن همراه استفاده مي‌كنند. گفته مي‌شود گروه شوش بيشتر در جعل و عرضه سكه‌هاي تاريخي و مجسمه‌هاي تاريخي فعاليت دارند. پيگيري‌ها مشخص كرد كه اين گروه سابقه انجام قتل ندارند اما فعاليت‌هاي خشونت آميز در برخورد با افرادي كه به طمع خريد آثار تاريخي نزدشان رفته‌اند داشته‌اند. اين گروه به گفته منابع اين گزارش، بيشتر به جعل سكه‌هاي تاريخي دوره اسلامي، سكه‌هاي دوره سلوكي و مجسمه‌هاي سبك در كارگاه‌هايي كه براي همين منظور برپا كرده‌اند مي‌پردازند. آنها حتي داراي تجهيزاتي هستند كه نقش واقعي يك سكه باستاني را روي فولاد حك مي‌كند، پس از آن با بهره‌گيري از دستگاه پرس شروع به توليد انبوه سكه‌هاي تاريخي روي صفحات برنجي مي‌كنند و با آبكاري طلا اشياي تقلبي را به‌عنوان اشياي باستاني و تاريخي عرضه مي‌كنند.
باند ديگري نيز در قالب باند اليگودرز در شهرهاي اليگودرز، ازنا، درود، خمين و اراك به گفته فعالان ميراث فرهنگي در حال فعاليت است كه از بزرگ‌ترين گروه كلاهبرداري با بهره‌گيري از اشياي تاريخي است.گفته مي‌شود اين گروه داراي نفوذ محلي است و بيشتر با همان شيوه ارسال پيامك فعاليت مي‌كند. براساس خبرهايي كه به خبرنگار همشهري رسيده، باند اليگودرز به توزيع سكه‌هاي جعلي مربوط به دوره عباسي اقدام مي‌كند و داراي چندين كارگاه جعل سكه‌هاي تاريخي است و اعضاي آن از توان مالي خوبي برخوردارند.
تابوت‌هاي باستاني و اشياي اصيل
در خراسان مركزي و شمالي نيز باند توزيع مجسمه‌هاي تاريخي جعل شده از سنگ، سفال و در برخي موارد طلا وجود دارد. آنطور كه برخي فعالان ميراث فرهنگي به همشهري گفته‌اند، باند خراساني كلاهبرداران اشياي تاريخي، خريداران را براي مشاهده اشيا به مناطق زير نفوذ خود مي‌كشاند و آنها را سركيسه مي‌كند. گروه خراسان‌شمالي و مركزي حتي ازطريق توزيع تصاوير و سي دي‌هاي مربوط به اشياي جعل شده اقدام به جذب مشتري براي فروش آثار تاريخي تقلبي خود نيز كرده است.
در مازندران و چالوس اما گروهي فعاليت دارد كه تمركزش بر عرضه اشياي مفرغي است. اين گروه توانسته در جعل مجسمه‌هاي مفرغ نيز فعاليت كند.به گفته فعالان مطلع ميراث فرهنگي، گروهي نيز در استان گلستان فعاليت دارند كه بيشترشان در شهرستان مينودشت هستند كه به معامله تابوت‌هاي باستاني و اشياي وابسته به تدفين‌ها و جام‌هاي ريتون و بشقاب‌هاي تاريخي و اشياي زرين اقدام كرده‌اند.
گروه گيلان اما در ميان منابع فعال در حوزه ميراث فرهنگي به يكي از خبره‌ترين گروه‌ها در سوءاستفاده از آثار تاريخي شناخته شده‌اند. گفته مي‌شود اين گروه در توزيع اشياي تاريخي سالم و اصالت دار اما نه چندان گران، همچون سنجاق‌هاي مفرغي، ادوات جنگي مانند سرپيكان‌ها، كاسه و بشقاب تاريخي، گردنبند و نيم تاج و كمربند‌هاي مفرغي و نقره كوب و حتي اشياي تاريخي جعلي نيز فعاليت دارد.
فعالان ميراث فرهنگي و منابع موثق اين گزارش به همشهري گفته‌اند، گروه اسالم، خلخال و اردبيل به همراه گروه تالش و انزلي يكي از بي‌رحم‌ترين گروه‌هاي شناخته شده در حوزه معاملات زيرزميني آثار تاريخي در كشور است كه فعاليت آنها به گفته اين منابع در برخي موارد منجر به قتل شده است.
گفته مي‌شود، گروه تالش و انزلي با بهره‌گيري از ابزار پيامك و تلفن همراه و همچنين با در اختيار داشتن اشياي زيبا و اصيل اقدام به جعل اشيا و عرضه آنها در بازار زيرزميني معاملات اشياي عتيقه مي‌كنند.
قلب معاملات سياه اشياي تاريخي
در تهران اما خيابان منوچهري تبديل به مركز مبادله غيرقانوني و زيرزميني اشياي تاريخي شده است. يك كارشناس ميراث فرهنگي به خبرنگار همشهري مي‌گويد: سكه‌هاي ساساني و هخامنشي، زيورآلات، سكه‌هاي نقره هخامنشي(شِكِل) و سكه‌هاي طلاي هخامنشي(دريك)، ظروف نقره ساساني و مهرهاي سلطنتي، كاسه‌ها و جام‌هاي دوران مفرغ و عصر آهن ازجمله اشيايي است كه در همين خيابان منوچهري تهران به فروش مي‌رسد.
به گفته او، بيشترين معاملات در بازار غيرقانوني و زيرزميني منوچهري مربوط به سكه‌هاي نقره و طلا و زيورآلاتي است كه از گورهاي دسته جمعي كهن كشف شده و حتي اشياي متعلق به دوره مادها نيز در اين بازار مشاهده شده است.
يكه تازي در بازار زيرزميني اشياي تاريخي
براساس تبصره 3ماده 16تشكيل يگان‌هاي حفاظت در كشور كاركنان اين يگان‌ها به‌عنوان«ضابط خاص» قضايي معرفي شده‌اند. اين دستورالعمل شامل يگان ويژه حفاظت سازمان ميراث فرهنگي نيز مي‌شود. آنطور كه در ماده 5از شرح وظايف يگان حفاظت سازمان ميراث فرهنگي هم آمده است، «انجام اقدامات پيشگيرانه و جلوگيري از تعرض و تجاوز اشخاص حقيقي يا حقوقي به آثار تاريخي و فرهنگي نظير: تخريب بناهاي تاريخي، حفاري غيرمجاز، سرقت، قاچاق و خريد و فروش غيرمجاز آثار و اشياي تاريخي و باستاني از وظايف يگان حفاظت ميراث فرهنگي است.» اما به‌نظر مي‌رسد در شرايطي كه برخي فعالان ميراث فرهنگي از شدت يافتن معاملات غيرقانوني اشياي تاريخي و باستاني در نقاط مختلف كشور خبر مي‌دهند و آنطور كه يك كارشناس ميراث فرهنگي از آرامش موجود در قلب معاملات زيرزميني اشياي تاريخي در بازار سياه اشياي عتيقه در تهران گفته است، حفاران غيرمجاز و قاچاقچيان اشياي تاريخي، همچنان پيشتاز معاملات غيرقانوني شناسنامه‌هاي هويتي كشور و تلاش براي فروش آنها در بازارهاي خارجي هستند.