به گزارش ایرنا، امام سجاد (ع) در دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه در وداع از ماه رمضان می‌فرماید: اینک آن را وداع میگوییم؛ وداع کسی که هجرانش بر ما غمانگیز است، و روی گرداندنش ما را به اندوه و وحشت دچار کرده، و بر عهده ما پیمان ناگسستنی، و حرمت درخور توجه، و حق لازم دارد. به این خاطر میگوییم «خداحافظ ای بزرگترین ماه خدا و ای عید عاشقان حق. خداحافظ ای کریمترین همنشین از میان اوقات و ای بهترین ماه در روزها و ساعات».
سیدالساجدین (ع) ضمن برشمردن نعمت‌های الهی می‌فرماید: چه فراوان است عطایت بر ما! و چه مخصوص است نیکی تو به ما. ما را به دین برگزیدهات راه نمودی، و به آئین پسندیدهات رهنمون شدی، و سالک راهی فرمودی که آن را هموار کردی، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول به کرامتت بینایی دادی.
خداوندا! تو از خالصترین آن وظایف، و برگزیدهترین آن فرائض، ماه رمضان را قرار دادی که آن را از میان سایر ماه‌ها برگزیدی و از میان همه زمان‌ها و عصرها اختیار کردی، و بر تمام اوقات سال ترجیح دادی، به خاطر آنکه در آن قرآن و نور نازل نمودی، و ایمان را در این ماه چند برابر ساختی، و روزه گرفتن را در آن واجب فرمودی، و به شب زندهداری در آن ترغیب کردی، و شب قدر را در آن که از هزار شب با ارزشتر است بزرگ داشتی.
پس ما را محض این ماه بر سایر امم برتری دادی، و در پرتو فضل آن ما را از میان همه ملت‌ها برگزیدی، پس به فرمانت روزش را روزه گرفتیم، و در شبش به کمک تو به عبادت برخاستیم، و به وسیله روزه و نمازش طالب رحمتی شدیم که برای ما مهیا فرمودی، و آن را وسیله رسیدن به ثواب تو قرار دادیم، و تو بر آنچه بندگانت بدان رغبت دارند قادری، و آنچه را که از احسانت خواسته شود بخشندهای، و به آن که جهت رسیدن به قرب تو بکوشد نزدیکی.
همانا این ماه در نزد ما ستوده زیست، و با ما همنشینی پسندیده بود، و برترین منفعت جهانیان را برای ما به ارمغان آورد، پس به هنگام پایان گرفتن وقت، و سرآمدن مدت، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد.
امام چهارم (ع) در دعای خود این ماه را مایه امیدی می‌نامد که دوری آن رنج‌آور است و آن را همدمی می‌داند که زمانی که سپری می‌شود و به پایان می‌رسد وحشت‌آور و دردناک است.
در اینجا فرازهایی از دعای امام سجاد (ع) را یادآور می‌شویم تا بدانیم که چه گوهری را از دست دادیم و چگونه روزها و شب‌های آن را در غفلت سپری کردیم و متوجه عظمت این ماه نشدیم. البته باید بدانیم در زبان عربی نیز هنگام خداحافظی از عبارت سلام استفاده می‌کنند و سلام‌های امام سجاد (ع) به معنی خداحافظی از این ماه است.
- خداحافظ ای ماهی که در طی تو برآورده شدن آمال نزدیک گشته و اعمال در آن پخش و فراوان است،
- خداحافظ ای هم‌نفسی که قدر و منزلتت بزرگ، و فقدانت بسیار دردناک است، و ای مایه امیدی که دوریت رنج‌آور است،
- خداحافظ ای همدمی که چون رو کنی ما را مونس شاد کنندهای و چون سپری شوی وحشت‌آور و دردناکی،
- خداحافظ ای همسایهای که دل‌ها نزد تو نرم شد، و گناهان در تو نقصان گرفت،
- خداحافظ ای یاوری که ما را در مبارزه با شیطان یاری دادی، و ای مصاحبی که راه‌های احسان را هموار و آسان ساختی،
- خداحافظ که چه بسیارند آزادشدگان حضرت حق در تو و چه سعادتمند است کسی که حرمتت را به واسطه خودت رعایت نمود!
- خداحافظ که چه بسیار گناهان را از پرونده ما زدودی، و چه عیبها که بر ما پوشاندی!
- خداحافظ که زمانت بر گنهکاران چه طولانی بود، و در دل مومنان چه هیبتی داشتی!
- خداحافظ که با برکات بر ما وارد شدی، و ناپاکی معاصی را از پرونده ما شستی،
- خداحافظ که وداع با تو نه از باب خستگی، و فراغت از روزهات نه به خاطر ملالت است،
- خداحافظ که قبل از آمدنت، در آرزویت بسر میبردیم و پیش از رفتنت بر هجرانت محزونیم،
- خداحافظ که چه بدیها که به سبب تو از جانب ما گشته، و چه خوبی‌ها که از برکت تو به سوی ما سرازیر شده!
- خداحافظ بر شب قدری که از هزار ماه بهتر است،
- خداحافظ که دیروز چه سخت بر تو دل بسته بودیم و فردا چه بسیار شائق تو می‌شویم!
- خداحافظ بر تو و بر فضیلت تو که از آن محروم گشتیم و بر برکات گذشتهات که از دست ما گرفته شد.
امام زین العابدین (ع) پس از خداحافظی با این ماه، به راز و نیاز با معبود پرداخته و می‌فرماید: بار الها! ما اهل این ماهیم که ما را به آن شرافت بخشیدی، و توفیق ادراکش را به ما عنایت فرمودی؛ آنگاه که تیرهبختان وقتش را نشناختند و از بخت بدشان از فضلش محروم شدند.
امام سجاد (ع) در قسمتی دیگر از این دعا می‌فرماید: خداوندا! تو را سپاس همراه با اقرار به بدی‌های‌مان، و اعتراف به سهلانگاریمان، در حالی که در قلب‌های‌مان ندامت قطعی، و بر زبان‌مان عذر صادقانه داریم. پس ما را با توجه به اعتراف به تقصیری که در این ماه داشتیم مزدی عنایت کن که تدارک کننده فضیلتهای دلخواه‌مان و جایگزین ذخیرههایی باشد که مورد علاقه ماست.
حضرت علی بن الحسین (ع) در ادامه چنین نجوا می‌کند: خدایا! عذر ما را در کوتاهی از ادای حقّت قبول کن، و آینده عمرمان را به ماه رمضان آینده که در پیش داریم برسان، و چون ما را به آن رساندی ما را بر انجام عبادتی که سزاوار توست یاری ده، و به انجام طاعتی که شایسته آن ماه است موفق دار، و عمل صالحی را که موجب تدارک حق تو در آن دو ماه از ماههای زمان خواهد بود به دست ما جاری فرما.
خداوندا هر گناه کوچکی یا بزرگی که در این ماه به آن دست زدیم، یا معصیتی که به آن آلوده گشتیم، یا خطایی که مرتکب شدیم، از روی عمد یا فراموشی، که در آن به خود ظلم کرده، یا حرمت دیگری را بدان دریده باشیم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از همه آنها در پرده ستاری حضرتت بپوشان و به عفوت از ما بگذر، و ما را در آن ماه شهره به پیش دیده شماتت‌کنندگان قرار مده، و زبان طعنهزنندگان را بر ما باز مکن، و ما را به کاری بدار که سبب فرونهادن گناهان و پوشاندن آن چیزی شود که در آن ماه بر ما نمیپسندی، به مهربانیت که پایان ندارد، و احسانت که کاستی نمیپذیرد.
خداوندا! بر محمد و آلش درود فرست، و ضایعه دردآور از دست رفتن رمضان‌مان را جبران کن، و روز عیدمان و فطرمان را بر ما مبارک گردان، و آن را از بهترین روزهایی قرار ده که بر ما گذشته، که بیشترین عفو را موجب، و بیشترین معاصی را محو کننده باشد، و گناهان پنهان و آشکار ما را مورد مغفرت قرار ده.
بار الها! پایان یافتن این ماه را پایان یافتن خطاهای‌مان قرار ده، و به دنبال خارج شدنش، ما را از بدی‌های‌مان خارج کن، و ما را از سعادتمندترین اهل این ماه به آن، و پرنصیبترین آنان در آن، و بهرهمندترین ایشان از خودت قرار ده.
بار الها! هر کس که این ماه را آن طور که بایسته است رعایت کرده، و احترامش را آنچنان که باید حفظ نموده، و حدودش را به بهترین صورت بپاداشته، و از گناهانش به نحو صحیح پرهیز کرده، یا به وسیله کار خیر به تو تقرب جسته که موجب خشنودیت از وی گشته، و رحمتت را متوجه او نموده، پس مانند آنچه به او بخشیدی از توانگری خود به ما ببخش، و چندین برابر آن را از فضل خود به ما عطا فرما، زیرا که فضلت کاستی نگیرد، و خزائن تو نقصان نپذیرد بلکه افزون می‌شود، و معادن احسانت از بین نمیرود، و همانا عطای تو گوارا عطایی است.
بار الها! بر محمد و آلش درود فرست و همانند پاداش آنان که تا روز رستاخیز این ماه را روزه گرفتهاند، یا به بندگی تو در آن اقدام کردهاند برای ما ثبت کن.
بار الها! در این روز فطر که آن را برای اهل ایمان عید و شادی، و برای اهل آیین خود روز اجتماع و گردهمایی قرار دادی؛ از هر معصیتی که دچارش شدیم، یا هر کار بدی که به آن دست زدیم، یا اندیشه بدی که در دل داشتیم؛ به درگاهت توبه میکنیم؛ مانند توبه کسی که خیال بازگشت به گناه را ندارد و پس از توبه به جانب هیچ خطایی برنمیگردد، توبه پاک و خالصی که از شک و تردید پیراسته باشد. پس آن را از ما بپذیر و از ما راضی شو و ما را بر آن استوار بدار.
بار الها! ترس از عذاب وعده داده شده، و رغبت به ثواب موعود را روزی ما کن تا لذت آنچه را که از تو میخواهیم بیابیم و غصه آنچه را که از آن به تو پناه میبریم دریابیم، و ما را، ای عادلترین عادلها در پیشگاهت از توبه‌کنندگانی قرار ده که محبتت را بر ایشان حتم ساختهای، و بازگشت‌شان را به طاعت خود قبول نمودهای.
بار الها! از پدران و مادران و اهل دین ما همگی، چه آن که از ایشان از دنیا رفته، و چه آن که تا قیامت به آنان خواهد پیوست درگذر.
وقتی امام سجاد (ع) و زین‌العابدین که سرآمد عبادت‌کنندگان است؛ اینچنین با ماه مبارک رمضان وداع می‌کنند؛ درمی‌یابیم که حال و روز ما، بندگانی که این ماه را به غفلت گذراندیم؛ چگونه خواهد بود.