سياه بهار ميوه، عرضه اندك ميوه‌هاي نوبرانه و كاهش سطح زيركشت و مشكلات بازاررساني برخي انواع ميوه و سبزي ازجمله دلايلي است كه طي چند سال اخير فعالان صنفي و متوليان بخش توليد در توجيه، عرضه چند نرخي و گراني ميوه و مركبات بر آن تأكيد كرده‌اند. اما بررسي قيمت اين محصولات در مراكز توليد، ميدان مركزي ميوه و تره بار، ميادين شهرداري تهران و خرده‌فروشي‌هاي سطح شهر حاكي از وجود شبكه دلال بازي بزرگ در عرضه ميوه و مركبات است كه موجب مي‌شود نرخ برخي اقلام به بيش از 3 برابر افزايش و فروش چند نرخي و بدون نظارت ميوه به مردم رواج يابد.
گراني مستمر ميوه
نابساماني بازار ميوه و مركبات در حالي است كه تشكل‌هاي صنفي، سازمان‌هاي دولتي متولي نظارت بر قيمت و عرضه اين محصولات و دست اندركاران بخش توليد تلاش مي‌كنند تا توپ گراني و گرانفروشي اين اقلام را به زمين ديگري بيندازند و گوش شنوايي براي شنيدن گلايه‌هاي مشتريان از رشد بي‌رويه قيمت‌ها وجود ندارد. بهار امسال موج نخست افزايش قيمت ميوه در حالي باعث گراني حداقل 15درصدي برخي اقلام شد كه مسئولان اين نابساماني را در سايه فرارسيدن سياه بهار ميوه (كاهش عرضه ميوه‌هاي زمستاني و عرضه اندك ميوه‌هاي نوبرانه به‌دليل تغيير فصل) توجيه كردند. با افزايش عرضه ميوه‌هاي فصل، گرچه برخي از اين اقلام كاهش نسبي نرخ‌ها را تجربه كرد اما دست به‌دست شدن ميوه از ميدان مركزي تا خرده فروشي‌هاي سطح شهر موجب بالا ماندن نرخ اغلب ميوه و مركبات شد،
افزايش قيمتي كه با كاهش توليد و عرضه در برخي اقلام ميوه و سبزي توليد داخل مانند گيلاس و سيب زميني يا وارداتي مانند موز و آناناس، تشديد نارضايتي مصرف‌كنندگان را به همراه داشت. قيمت ميوه وسبزي وصيفي در آستانه‌ماه مبارك رمضان نيز گرچه افزايش اندكي را شاهد بود اما كاهش تقاضا براي اين اقلام از رشد بي‌رويه قيمت‌ها جلوگيري كرد. موج سوم افزايش قيمت ميوه و مركبات از ابتداي هفته جاري و با افزايش تقاضا و رشد دلال بازي آغاز شده است. مقايسه قيمت انواع ميوه در‌ماه رمضان و پس از آن حاكي از افزايش مشهود قيمت اين اقلام است به‌نحوي كه نرخ گيلاس كه در‌ماه رمضان 9هزار تومان بود اكنون در بازار ميوه شهرستاني ميدان امام حسين به 14هزار تومان افزايش يافته است.
پاسكاري توپ گراني ميوه
گرچه ميوه ازجمله اقلامي است كه مشمول قيمت‌گذاري دولتي نبوده و قيمت آن براساس نظام عرضه و تقاضا تعيين مي‌شود اما با پررنگ شدن فعاليت واسطه‌ها و دلال‌ها و گرانفروشي مغازه‌هاي سطح شهر، از مراكز توليد تا مصرف در نقاط مختلف سطح شهر افزايش 3 برابري قيمت را رقم زده است.
درحالي‌كه سازمان حمايت مصرف‌كنندگان و توليد‌كنندگان نظارت بر بازار ميوه و برخورد با دلال‌ها را خارج از حيطه اختيارات خود قلمداد مي‌كند، رئيس اتحاديه ميوه و سبزي‌فروشان وجود دلال‌ها و واسطه‌ها در ميدان مركزي ميوه و تره بار، به علاوه دريافت حقوق روزانه يك‌ميليون توماني كارگران در اين ميدان و تحميل هزينه‌هايي مانند چوب زني يا فروش ميوه با فاكتورهاي جعلي را علت اصلي نابساماني بازار و افزايش بي‌رويه قيمت‌ها قلمداد و اعلام كرد، غرفه‌هاي ميادين ميوه براي ميوه توليد داخل 10درصد اما براي ميوه‌هاي وارداتي 3درصد حق‌العمل مي‌گيرند، عدم‌نظارت‌ها بر دلالان و نحوه فروش در ميادين ميوه 28درصد هزينه را براي مغازه‌داران بيشتر مي‌كند و به همين دليل آنها به جاي 35درصد، 63درصد روي قيمت‌ها مي‌كشند.
حسين مهاجران وزارت صنعت، بازرسان، تعزيرات و اتاق اصناف را ازجمله متوليان مقابله با افزايش قيمت ميوه از توليد تا رسيدن به‌دست مصرف‌كننده مي‌داند.اما به گفته رئيس اتحاديه بارفروشان تهران اكنون 80درصد ميوه فروش‌هاي سطح شهر تهران گرانفروشي مي‌كنند و نبود نظارت بر عملكرد اين واحدها موجب گرانفروشي 100تا200درصدي ميوه‌ها نسبت به نرخ واقعي آن در برخي مغازه‌ها شده است. مصطفي دارايي نژاد با رد نقش دلال‌ها و واسطه‌ها در افزايش قيمت ميوه به ايسنا گفت: حدود 20تا 30درصد مغازه‌هاي ميوه فروشي در تهران مجوز قانوني نداشته و اتحاديه مربوطه نيز نظارت كافي بر آنها ندارد. فعاليت دلال‌ها و واسطه‌ها در ميادين كذب محض است و طبق قانون نظام صنفي كه به ميدان مركزي ميوه و تره‌بار و اتحاديه ميوه وسبزي فروشان ابلاغ شده، مغازه داران موظف به فروش اين اقلام با نرخ 30درصد بالاتر از فاكتورهاي فروش ميادين ميوه و تره بار به مصرف‌كننده هستند.
از سوي ديگر معاون بازرسي و رسيدگي به تخلفات سازمان حمايت مصرف‌كنندگان و توليد‌كنندگان رصد و پايش قيمت ميوه در كف بازار را بر عهده بازرسين اتاق اصناف دانسته و به خبرنگار ما اعلام كرد، تا پيش از ورود ميوه به ميدان مركزي ميوه و تره بار دستگاه‌هاي ذي‌ربط متولي نظارت بر نحوه توليد و تعيين نرخ ميوه هستند اما زماني كه ميوه‌هاي فصل به ميدان مركزي ميوه و تره‌بار وارد و عرضه اين ميوه‌ها در سطح خرده فروشي آغاز مي‌شود، بازرسين اتحاديه‌ها، اتاق اصناف و سازمان‌هاي بازرگاني قيمت اين اقلام را كنترل و هرگونه گرانفروشي و تخلف را به سازمان حمايت گزارش مي‌كنند.
سازمان حمايت مستقيما در ميدان مركزي ميوه و تره بار بازرس ندارد اما از طريق سازمان‌هاي صنعت، معدن و تجارت و اصناف قيمت‌ها را كنترل مي‌كند.به گفته مجتبي فراهاني ميوه مشمول قيمت‌گذاري دولتي نيست اما بازرسان در ميدان مركزي ميوه و تره بار حضور داشته و رصد مي‌كنند تا قيمت نهايي ميوه پس از لحاظ نرخ سود مصوب با نرخ واقعي مطابقت داشته باشد و با متخلفين برخورد مي‌كنند. با وجود اين بيشتر تخلفات بازار ميوه در سطح خرده فروشي صورت مي‌گيرد و احتمال تخلف در قيمت و عرضه ميوه در مراكز عمده مانند ميادين ميوه و تره بار به‌دليل استقرار بازرسين اتاق اصناف، اتحاديه‌ها و سازمان‌هاي صنعت، معدن و تجارت كمتر است.