به گزارش روابط عمومی فرهنگسرای نیاوران پنجمین جلسه نقد و بررسی کانون فیلم نیاوران با اکران فلیم «امروز به کارگردانی رضا میرکریمی در ساعت 18 و 30 روز 15 مرداد برگزار شد.
ابتدا فیلم «امروز» برای علاقه‌مندان اکران شد و سپس عوامل فیلم(رضا میرکریمی کارگردان، سهیلا گلستانی بازیگر و شادمهر راستین نویسنده این فیلم) بر روی صحنه حاضر شدند تا جلسه نقد و بررسی را برگزار کنند.
در ابتدای این جلسه میرکریمی درباره روند فیلمسازی‌اش گفت: من هر چهار سال یکبار فیلم می‌سازم و دیدار من با مخاطبانم با چهارسال وقفه همراه است. در این چهار سال 10 فیلم هم نمی‌سازم و ایده‌های بسیاری را کنار می‌گذارم ترجیم می‌دهم در فرصتی که دارد نابترین ایده‌هایم را حتی با ریسک بالا اجرا کنم.
وی ادامه داد: وقتی شما در ساخت هر فیلمتان روند تازه‌ای را در پیش می‌گیرید، درست مانند این است که اولین فیلمتان را می‌سازید. مخاطبان فیلم‌های قبلی من می‌خواهند که تکرار گذشته‌ام باشند. اما من خودخواهانه ترین کار را انجام می‌دهم و در مسیری تازه قدم برمی‌دارم.من به مخاطب گذشته‌ام می‌گویم فیلم‌های قبلی‌ام را فراموش کنید و اکنون با دنیای تازه‌ای روبرو خواهید شد.
این کارگردان با اشاره به تکنیک‌هایی که در ساخت فیلمش به کار می گیرد گفت: ساختن فیلمی با ریتیم تند که تنها به دنبال به رخ کشیدن داشته‌‌های تکنیکی باشد را نمی‌پسندم. فیلم "امروز" خلوت است و ریتمی کند دارد. ما در این فیلم به زمان حال شخصیت ها کار داریم.
میرکریمی با اشاره به پرداختن به جزئیات در ساخت فیلم امروز تأکید کرد: تجربه کارکردن براساس جزئیات را در فیلم خیلی دور خیلی نزدیک داشته‌ام. شما می‌توانید از دل هر چیزی معنایی را القا کنید. در فیلم امروز تصمیم گرفتیم که جزئیات را به گونه‌ای به کار ببریم تا تنها به معنای لحظه‌ای در فیلم بپردازد.
- فیلم «امروز» بر صدا تاکید دارد
میرکریمی با اشاره به اکران نامناسب فیلمش در جشنواره فیلم فجر گفت: وقتی فیلم امروز در جشنواره فیلم فجر اصلا خوب پخش نشد. دو باند صدایی سالن در هنگام فیلم قطع شده بود در حالی که فیلم من تأکید بسیاری بر روی صدا دارد. ما تک تک دیالوگ‌ها را بارها و بارها نوشته و تصحیح کرده‌ایم.
وی با اشاره به اکران خصوصی فیلم امروز برای برخی از اهالی رسانه گفت: ما این فیلم را بدون هیچ گونه تغییری پس از جشنواره برای برخی از اهالی رسانه اکران کردیم. جالب اینکه پس از پایان فیلم خیلی ها به ما گفتند تغییراتی که اعمال کرده‌ای واقعا فیلم را بهتر کرده است درحالی که ما تنها یک پلان به ابتدای فیلم اضافه کرده بودیم و تغییر دیگری نسبت به نسخه‌ای که در جشنواره اکران شده بود نبود.
وی ادامه داد: برای مثال در سکانس آمدن پسر پیرمرد چند دیالوگ کوتاه بین پسر و پیرمرد رد و بدل می‌شود که در دل خود مفاهیم و اطلاعات بسیاری را به مخاطب منطق می‌کند و مخاطب براساس آنها با شخصیت پیرمرد(یونس) بیشتر آشنا می‌شود.
میرکریمی با اشاره به به کارگیری تصنیفی قدیمی در ابتدای فیلم گفت: انتخاب این تصنیف به پیشنهاد آقای علویان صداگذار فیلم بود. وقتی این تصنیف را شنیدم کل داستان فیلم در قالب ان بیان شده بود.
- فیلمنامه تا آخرین لحظه تغییر کرد
شادمهر راستین نویسنده فیلم امروز درباره روند نوشتن فیلمنامه امروز گفت: فیلمنامه در حین فیلمبرداری و تا اخرین لحظات با تغییراتی روبرو شد. ایده کلی ما تثبیت شده اما تا آخرین لحظه سعی در گسترش و بهتر کردن فیلم داشتیم. این روند فیلمنامه نویسی از حالت کلاسیک آن متفاوت است.
راستین با اشاره به همکاری با میرکریمی اظهار کرد: هربار که با او کار می‌کنم هر اتفاقی در فیلمنامه می‌تواند برای خودش داستانی داشته باشد در فیلم امروز ابتدا شخصیت صدیقه شکل گرفت و این شخصیت به حدی پیش رفت که می‌خواستیم شخصیت یونس را حذف کنیم اما در نهایت به شکل کنونی فیلمنامه رسیدیم.
این فیلمنامه نویس با اشاره به حضور پرویز پرستویی در نقش یونس گفت: وقتی پرستویی را برای انتخاب این نقش انتخاب کردیم به این فکر می کردیم که آیا جز او کس دیگری هم می‌تواند نقش یونس را بازی کند؟ جایی در فیلم هست که پرستویی در پاسخ به پرسشی می‌گوید«نه» او برای گفتن همین کلمه "نه" 17 نوع بیان را ارائه داد.
سهیلا گلستانی بازیگر نقش صدیقه در فیلم امروز گفت: گاهی کار کردن با برخی کارگردان‌های حد و مرزهایی دارد و چارچوب‌های مشخصی را برای بازیگر و دیگر عوامل به وجود می اورد اما در کارکردن با رضا میرکریمی مرزها از بین می‌رود.
وی ادامه داد: من به شخصیت صدیقه نرسیدم بلکه جریان فیلم من را به این شخصیت رساند. با کسانی چون صدیقه همواره برخورد داشته‌ام و آنها را در بتن جامعه دیده‌ام. کسانی چون صدیقه در جامعه ما به وفور دیده می‌شوند.
- چرا یونس سکوت می‌کند
در ادامه این نشست رضا میرکریمی با اشاره به روند شکل گیری داستان فیلم امروز گفت: برعکس آنچه شادمهر راستین می گوید ما فیلمنامه را برای یونس نوشتیم زمان نوشتن فیلمنامه در جامعه ما دوران تلخی بود و همه از حال بدشان می‌گفتند. ما نمی‌خواستیم مانند دیگران از اوضاع بدمان بگوییم و در عین حال نمی‌توانستیم اوضاع بد جامعه را نیز نادیده بگیریم.
وی ادامه داد: ما در شخصیت یونس به دنبال کسی بودیم که تا آخرین لحظه از خودش دفاع نکند. در دوران زندگی ما همه از خودشان تعریف و تمجید می‌کنند و در مقابل کوچکترین هجمه‌ای بیشترین دفاع را از خود ارائه می‌دهند اما ما به دنبال شخصیتی بودیم که سکوت کند.
رضا میرکریمی با اشاره به انتقادهایش از جشنواره فیلم فجر گفت: از نظر من این جشنواره از مسیر خود خارج شده است اگر جشنواره‌ای کیفیت گرا باشد نمی‌تواند بخش‌های زیادی را در دل خود جای دهد. برای بالا رفتن بیلان کاری مسئولان چندین بخش به جشنواره اضافه شده که در هر بخش جوایزی هم اهدا می‌شود. حاصل این امر این می‌شود که همه فیلم‌ها در پوسترهایشان می‌نویسند "بهترین فیلم جشنواره "، در نهایت نیز معلوم نیست کدام فیلم بهترین انتخاب جشنواره است.
وی ادامه داد: در کل دنیا داوری را نمی‌توانید پیدا کنید که در ده روز 35 فیلم ببیند و از بین این فیلم‌ها بهترین‌ها را در بخش‌های مختلف انتخاب کند. چطور می‌توان با دیدن 35 فیلم در طی یک زمان کوتاه بهترین ها را در بخش‌های مختلف انتخاب کرد. برخی فیلم‌ها در آن هیاهو گم می شوند درحالی که برای دیده شدن به آرامش نیاز دارند.
این کارگردان با اشاره به روند فیلم سازی کارگردان شناخته شده سینمای ایران گفت: بیشتر ما در حال تکرار خودمان هستیم و کسی به این فکر نمی‌کند که چرا ما به متفاوت بودن و ارائه کار تازه نمی‌اندیشیم.
در ادامه شادمهر راستین با اشاره به ژانر اجتماعی در سینما گفت: به دلایل ایدئولوژیکی هیچ ژانری جز ژانر فیلم معترض در ایران وجود ندارد. درحالی که ژانر اجتماعی معترض بسیار حساس است. ژانر اجتماعی فقط موضوع اجتماعی نیست. این ژانر مردم را به کار اجتماعی دعوت می‌کند بدون آنکه مردم از دولت‌ها انتظاری داشته باشند.
در ادامه این نشست پرسش‌های حاضران در سالن از عوامل فیلم مطرح شد.
میرکریمی در پاسخ انتقادهای بسیار یکی از حاضران در سالن و ایرادهای زیادی که از فیلم گرفت گفت: شما اگر جهان فیلم را نپذیرید بحث ما تا ابد ادامه خواهد داشت. اگر دنیایش درک نشود همه پرسش‌های مشا وارد است این یک انتخاب است و بستگی به جایگاه و نقطه تماس شما با فیلم دارد.
وی با اشاره به سکوت شخصیت یونس در فیلم گفت: حرف نزدن این شخصیت اهدافی را دنبال می‌کند شخصیت یونس به جایی رسیده که قضاوت دیگران برایش اصلا مهم نیست. در مقابل او شخصیت صدیقه قرار دارد که دائم به دنبال قضاوت دیگران است و داستان های بسیاری می بافد تا آبروی ظاهری اش را حفظ کند.
وی ادامه داد: شخصیت یونس مردی است که تنها به رفتار خودش اعتقاد دارد حتی کتک می‌خورد اما به دیگران جواب نمی‌دهد.
میرکریمی درباره مکان رخدادن فیلم گفت: این قصه را سه سال پیش در محیطی غیرشهری نوشته‌ام همراه با یکی از دوستان فیلمنامه نویس به نوشتن داستان پرداختیم که در آن در یک جاده خلوت و بیابانی راننده وانتی با خانمی تنها روبرو می‌شود که او را سوار می‌کند. با اینکه شش ماه بر روی این داستان و در آن فضا کار کردیم اما آن را کنار گذاشتم.
وی تأکید کرد: ما داستان فیلم را به داخل شهر آوردیم تا از اجتماع خشمگین دور نباشیم تنهایی در کنج ازلت چه با لذت باشد چه با درد ارزشی ندارد وقتی تنهایی ارزش دارد که ما در عین تنهایی بتوانیم کس دیگری را به مقصدش برسانیم.
- ما اسیر خواست مخاطب حرفه ای نشدیم
میرکریمی در پایان صحبت‌هایش گفت: به خودم و عوامل فیلم تبریک می‌گویم که اسیر خواسته‌های مخاطب حرفهای نشدیم. برخی از فیلمسازان در اتوبان یکطرفه حرکت می‌کنند که بازگشتی ندارد و اگر هم بخواهند بازگردند هزینه گزافی باید بپردازند. اما ما سعی کردیم هربار و در ساختن هر فیلم مسیری تازه را در پیش بگیریم.
باشگاه فیلم نیاوران پیش از این جلسه اکران و نقد و بررسی فیلمهایی چون روایت ناپدید شدن مریم، گاو، برف و فرشته ها با هم می آیند را برگزار کرده است.