حيات غارهاي زنده ايران كه از آنها با عنوان غارهاي در حال رشد نيز نام مي‌برند به جريان داشتن آب در آنها و خشك نشدن غارهابستگي دارد.
آنطور كه متخصصان و كارشناسان بررسي و كاوش غار آهكي نخجير در دليجان به همشهري مي‌گويند، يكصد سال طول مي‌كشد تا سازه‌هاي داخل اين غار يك تا 2سانتي‌متر رشد كنند.از آن گذشته بررسي زايش غارها گامي در مسير يافتن تأثير تغييرات آب و هوايي بر كره زمين است.
مشاهدات خبرنگار همشهري در همراهي با كارشناسان و متخصصان غارشناسي از سالن‌ها و دالان‌هاي غار نخجير كه سال 84در فهرست آثار ملي كشور ثبت شد، بيانگر آن است كه نه‌تنها پاي ديوارنويسي و ونداليسم به درون غارهاي كشور باز شده بلكه حتي در تاريك‌ترين و عميق‌ترين نقاط زمين در غارها نيز رها كردن زباله بدون توجه به ضايعات زيست‌محيطي در غارهاي در حال زايش جريان دارد. بازديدكنندگان اين غار بدون توجه به صيانت و حفاظت از نوزايي و زنده بودن غار نخجير با اسپري‌هاي رنگي و حتي زغال اقدام به نوشتن يادگاري بر ديواره‌هاي اين غار كرده‌اند. غارشناس‌ها اما به گفته اعضاي گروه سه‌گانه نقشه برداري غار نخجير كه به همت انجمن غار و غارشناسي ايران به نخجير سفر كرد‌ند تا به ثبت مشخصات تالارهاي پنهان مانده از تردد بازديدكنندگان بپردازند، در مسير تالار برزخ به همشهري مي‌گويند: غارشناس‌ها با استفاده از دستكش حتي از تماس دست با ديواره‌ها به اين دليل كه موجب توقف رشد غار مي‌شود جلوگيري مي‌كنند.
كشف نخجير در انفجار براي آب
غار نخجير كه در سال 68به‌دليل يك انفجار در تلاش براي يافتن آب كشف شد، اكنون به مكاني براي بازديد گردشگران تا مسير 1200متر و فعاليت‌هاي علمي غارشناسي در تالارهاي مخفي مانده تبديل شده است.
جواد نظامدوست رئيس انجمن غار و غارشناسي ايران كه يك‌بار در سال 69به غار نخجير ورود كرده بود به همشهري مي‌گويد كه آن سال حوضچه‌هاي پر از آب در طبقه اول اين غار وجود داشت اما حالا هيچ نشاني از اين حوضچه‌ها نيست. غار نخجير از غارهاي چالش برانگيز در ايران است كه حتي بر سر مالكيت آن بين 2شهر نراق و دليجان در استان مركزي اختلاف افتاد و كار به مجلس كشيد. يك‌بار هم دعوا بر سر مالكيت آن كه در يك منطقه حفاظت شده زيست‌محيطي قرار دارد، موجب درگيري يگان‌هاي حفاظتي سازمان حفاظت محيط‌زيست و سازمان ميراث فرهنگي شد. ثبت ملي اين غار در فهرست ميراث ملي اما آتش همه اختلاف‌ها را خاموش كرد.
سال‌هاي سياه نخجير
سال 89نخجير به يك سرمايهگذار سپرده شد تا غار زنده تبديل به مقصد گردشگري شود. اين اقدام نيمه‌كاره رها ماند و محمد حسين فدايي فرماندار دليجان را به اينجا رساند تا در جمع خبرنگاران اعلام كند كه سرمايهگذار نتوانست كار را به نتيجه برساند.
جالب آنكه در بدو تبديل غار نخجير به مقصد گردشگري ظرف 8ماه نزديك به 800متر تونل سنگفرش شده با سنگ و سيمان در غار نخجير ايجاد شد و نوشته‌هاي غار را كه جنبه مطالعاتي داشت از بين برد.
سال‌هاي 90و 91اما بدترين سال‌هاي زندگي غار زنده نخجير بود. سرمايهگذار كه بهره‌برداري از نخجير را شروع كرده بود با مشاوره اشتباه و مجوزهايي كه مشخص نيست براساس كدام اقدام كارشناسي صادر شده بود يك انفجار ديگر براي گشودن ورودي جديد نخجير صورت داد تا بدين‌ترتيب بخشي از ساكنان غار نخجير شامل خفاش‌ها تلف شوند يا به خارج از غار مهاجرت كنند و بخش‌هاي زنده در حال زايش اين غار ده‌ها ميليون‌ساله نيز تخريب شود.
مقصر اين انفجار سرمايهگذار نبود كارشناساني بودند كه با مشاوره اشتباه موجب صدور مجوز انفجار شدند. برداشت بي‌رويه آب از اين غار زنده نيز موجب خشك شدن كامل يك طبقه از غار نخجير شد.
جواد نظامدوست مي‌گويد: سوراخ‌هاي ايجاد شده بر بدنه غار و برداشت بي‌رويه از سفره‌هاي زيرزميني آب موجب مرگ يك طبقه از غار نخجير شد.
داستان غم‌انگيز نخجير اكنون مديران استاني، دانشمندان داخلي و متخصصان خارجي غارها را به تكاپو انداخته تا با كمك به نوزايي نخجير از مرگ اين غار شگفت‌انگيز جلوگيري كنند. فرماندار دليجان به روزنامه همشهري مي‌گويد: همكاري جدي براي زنده‌ماندن نخجير با انجمن غار و غارشناسي ايران آغاز شده تا از مرگ نخجير جلوگيري شود.