آلودگي هوا، آلودگي آبهاي زير زميني، سبزيهايي كه با آبهاي آلوده آبياري شدهاند، ميوههايي كه چندين برابر بيشتر از حد استاندارد با سموم دفع آفات سمپاشي شدهاند، گوشت گاوهايي كه دوره انتظار دفع دارو را طي نكرده و ذبح شدهاند. سرطان متشكل از دهها نوع بيماري مختلف است، كه هر كدام عوامل خطرساز خاص خود را دارد.
دكتر محمدرضا مير، عضو هيأت مديره انجمن سرطان ايران در گفتوگو با همشهري گفت: علت اكثر سرطانها اكثرا مشخص نيست. همه عوامل ذكر شده در بروز سرطان تا 5درصد ممكن است شناخته شده باشد؛ بهطور مثال نور آفتاب باعث ايجاد سرطان بازالسل يا سرطان اسكوآموس و يا ملانوما ميشود. استفاده از ضدآفتاب بهخصوص براي كساني كه مشاغلي در محيط غيرسرپوشيده دارند ضروري است اما اينكه چند سال طول ميكشد كه فرد در اثر مصرف نكردن ضدآفتاب به سرطان مبتلا ميشود هنوز مشخص نيست.
در مورد اكثر سرطانها نيز چنين است؛ بهطور كلي هر چه فعاليت فيزيكي و تفريح در محيطهاي غيرآلوده زياد باشد، مصرف غذاهاي چرب، سوخته آلوده به نيتروزامين كمتر باشد بيماري سرطان كمتر رخ ميدهد. البته اينكه مسئله سرطان معده در مردان و پستان در زنان روبه افزايش است بهدليل تغييرات ژنتيك است؛ مثل بيشتر كشورهاي پيشرفته، وقتي كشور رو به صنعتي شدن ميرود اگرعوامل محيطي ايجادكننده آلودگي كنترل نشود، سرطان بيشتر ميشود. برخي عوامل نيز با درصد بالايي عامل ابتلا به سرطان در افراد است؛ بهطور مثال 30درصد سرطانهاي ريه ناشي از مصرف سيگار است.
دكتر محمدرضا مير، عضو هيأت مديره انجمن سرطان ايران در پاسخ به اينكه فردي كه سيگار را ترك ميكند تا چند سال بعدمي تواند مطمئن باشد كه احتمال ابتلا به سرطان در وي كم شده است، گفت: يك نوع سرطان ريه كه به آن سرطان اسكوآموس ميگويند ممكن است 5 تا 10سال بعد از قطع سيگار بيمار نتيجه بهبود بگيرد. در سرطانهاي معده نيز چنين است.
ميكروب اچ. پيلوري كه گاهي به دلايل مختلفي وارد بدن ميشود اگر به موقع درمان نشود ميتواند 3 الي 4سال بعد باعث بروز سرطان شود؛ بهطور مثال در سرطان پستان قاعدگي زودرس و يائسگي ديررس از عواملي است كه احتمال بروز سرطان را بيشتر ميكند به همين دليل ميتوان از راههايي مثل فرزندآوري زير 30سالگي، بيش از 5 الي 6 سال مصرف نكردن قرصجلوگيري از بارداري، درمان ضايعات خوش خيم سلولي كه باعث تغيير سلولي شده است ميتواند 5 الي 30 سال بروز سرطان را به تأخير بيندازد.
از مهمترين عوامل ايجاد سرطان سبك زندگي افراد است. اما تا كجا ميتوان روي اين سبك زندگي براي مبتلا نشدن به سرطان حساب كرد. دكتر ربابه شيخالاسلام مدير مؤسسه تغذيه، سلامت و توسعه در گفتوگو با همشهري گفت: وقتي مسئولين وزارت كشاورزي جلسه ميگذارند و سمي كه وارد كشور ميشود ما كنترلي بر آن نداريم و سموم چيني و با كيفيت نازل توسط كشاورزان به مقدار بيش از اندازه استفاده ميشود من نميدانم چه بايد بگويم؛ بهطور مثال سازمان غذا و دارو خبر از مصرف بيش از اندازه پالم در لبنيات را ميدهد.
بعد متوجه ميشويم كه خود سازمان اجازه واردات پالم را صادر كرده است، خودشان براي ميزان مصرف پالم استاندارد نوشتهاندو بعد هم مجوز مصرف صادر كردهاند. وي با ابراز تأسف در مورد شرايط موجود گفت: ما به مردم ميگوييم كه آنتي اكسيدان مصرف كنيد. ولي وقتي نگرانيم كه اين آنتياكسيدانها در سبزيجات وميوههايي وجود دارد كه حاوي سموم و نيترات به ميزان بالاست؛ چطور به مردم باز هم بگوييم ميوه بخورند. اين در حالي است كه در كشور پاسخگو نداريم. چرا وقتي ميگويند وايتكس در شير است، سبزيها با آب آلوده آبياري ميشود كسي راهحلي ارائه نميدهد و آن مسئله بهصورت كلي رفع شود.
شما چند سال است كه ميشنويد سلامت و بهداشت نان مشكل دارد، كارخانههاي توليد آزبست هنوز كار ميكنند، پمپبنزينها در نزديك منازل مسكوني واقع شده است؛ چرا كسي براي رفع مسئله راهحل ارائه نميكند. هنوز كارخانههاي داروسازي داريم كه در محلهاي مسكوني واقع شدهاند و كسي براي خروج آنها كاري نميكند؛ چرا كسي كه مسئول سازمان غذا و داروست براي رفع مسئله كاري نميكند.وي تغيير سبك زندگي را زماني مؤثر ميداند كه براي ورزش فضايي وجود داشته باشد كه آلودگي هوا در آن نباشد، وقتي ميگوييم ميوه و سبزي بخوريد كه بايد به مردم اين اطمينان خاطر را بدهيم كه ميوه ارزان و سالم است.