رئيس مركز بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت ضمن هشدار جدي درباره خطرات استفاده از كوله‌پشتي‌هاي نامناسب، از تدوين برنامه كوله‌پشتي سالم در وزارت بهداشت خبر داد.
اين هشدار وزارت بهداشت در حالي است كه در توليد بسياري از كوله‌پشتي‌هاي موجود در بازار استانداردهاي لازم رعايت نمي‌شود و خانواده‌ها نيز از ويژگي‌هاي يك كوله‌پشتي مناسب اطلاع كافي ندارند. نتيجه اين شرايط هشدار مكرر پزشكان در سال‌هاي گذشته درخصوص بروز مشكلات استخواني در بين كودكان و نوجوانان بود، هشدار‌هايي كه انگار چندان مورد توجه قرار نگرفت و حالا اين خود وزارت بهداشت است كه وارد ميدان شده. رئيس مركز بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت، به يك مطالعه انجام شده توسط پژوهشكده تربيت بدني و علوم ورزشي وزارت علوم اشاره كرده و گفته در اين مطالعه، هنجار وزن كوله‌پشتي دانش‌آموزان ايراني محاسبه و براساس نتايج به‌دست آمده، حداكثر وزن مجاز براي كوله‌پشتي دانش‌آموزان 10درصد وزن بدن آنها توصيه شده است.
بهزاد دماري اعلام كرده كه وزن‌هاي بيشتر كوله‌پشتي‌ها در دانش‌آموزان علاوه بر آنكه به بروز تغييرات منفي در سيستم قلبي، عروقي و تنفسي منجر مي‌شود، افزايش معني‌دار دردهاي شانه، پشت و كمر را هم به‌دنبال خواهد داشت.
البته نمي‌توان همه مشكل را نتيجه بي‌توجهي يا بي‌اطلاعي والدين دانست. حجم بالاي كتاب، دفتر‌ها و آنچه يك دانش‌آموز بايد با خود به مدرسه ببرد آنقدر زياد هست كه چاره‌اي جز انتخاب يك كوله‌پشتي بزرگ و البته سنگين و غيراستاندارد نمي‌ماند.
اما وزارت بهداشت به‌عنوان متولي سلامت مردم قرار است از تدوين برنامه كوله‌پشتي سالم خبر دهد كه براي جلوگيري از بروز مشكلات در ستون فقرات و ايجاد دردهاي مزمن و حاد پشت و كمر در دانش‌آموزان تدوين شده است.
رئيس مركز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت گفته با مسئولان وزارت آموزش و پرورش در مورد مقدمات اين كار صحبت شده و در مجموع اين برنامه پس از طي مراحل تصويب در وزارت بهداشت، براي اجرا در مدارس سراسر كشور، به‌زودي به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ مي‌شود.
كارشناسان چه مي‌گويند؟
مهدي اميري كارشناس ارشد توانبخشي در توصيف ويژگي‌هاي يك كوله‌پشتي استاندارد مي‌گويد: ابعاد كوله‌پشتي بايد با ابعاد كاربر منطبق باشد و بهتر است عرض كوله‌پشتي از عرض شانه كودكان بيشتر نشود. همچنين ارتفاع كوله‌پشتي با اندازه ارتفاع پشت فرد انطباق داشته باشد. وجود بند‌هاي مناسب در كوله‌پشتي ضروري است. كوله‌پشتي ارگونوميك، داراي 2 بند در ناحيۀ سرشانه است كه حتماً بايستي از هر دو بند استفاده شود. بند سرشانه بايد پهن بوده و طرحي داشته باشد كه بتواند فرم پشت دانش‌آموز را به‌خود بگيرد.
به گفته اميري، وجود يك اسكلت ثابت در طراحي كوله‌پشتي باعث حفظ وضعيت و عدم‌تغيير شكل آن در تمام حالات مي‌شود و لايي‌گذاري در بخش‌هايي مثل سرشانه و پشت لازم است. نوار حمايت‌كننده ستون فقرات بايد از جنسي انعطاف‌پذير باشد تا در زمان استفاده از كوله‌پشتي، هر دانش‌آموز قادر به منطبق كردن اين نوار حمايت‌كننده با انحناهاي ستون فقرات خود باشد. اينكه مدارس نيز برنامه‌اي براي كاهش لوازم ضروري همراه دانش‌آموزان داشته باشند يا كمد‌هايي براي نگهداري اين وسايل در مدرسه در اختيارشان قرار دهند نيز حتما يكي از راه‌هاي سبك كردن كوله‌هاي دانش‌آموزان خواهد بود. در مطالعه‌اي كه توسط دكتر مختاري‌نيا انجام شده تنها 19/2درصد كوله‌پشتي دانش‌آموزان زير 10درصد وزن آنها بوده است. اين يعني بيش از 80درصد دانش‌آموزان ما در خطر آسيب استفاده نامناسب از كوله‌پشتي هستند.
ويژگي كوله‌پشتي مناسب
كوله‌پشتي‌هاي چرخ‌دار، فقط براي مسافت‌هاي كوتاه و درصورتي كه سطح زمين كاملاً هموار باشد، مناسب خواهد بود و براي دانش‌آموزان مناسب نيست. دانش‌آموزان بهتر است هميشه از 2بند كوله‌پشتي استفاده كنند. استفاده از يك بند كوله براي انداختن روي شانه يا حمل با دست خطرناك است. پزشكان تأكيد مي‌كنند دانش‌آموزان بايد هرگونه گزگز، خواب رفتن، ناراحتي و سنگيني در بازو و پاها را سريع گزارش كنند. هر كدام از اينها مي‌تواند نشانه‌هاي استفاده از كوله‌پشتي نامناسب باشد.