تاریخ انتشار: ۲۳ شهریور ۱۳۹۳ - ۱۶:۵۱

آرش کارآزما: بررسی عملکرد یکساله دولت یازدهم بیانگر اهتمام ویژه رئیس‌جمهور به صدور دستورات ویژه در حوزه‌های مختلف است؛ امری که البته حامیان دولت آن را توجه ویژه رئیس‌جمهور به حل سریع مشکلات و معضلات می‌دانند اما منتقدان آن را شیوه مدیریت دستوری در دولت یازدهم تعبیر می‌کنند.

آنچه مشخص است توجه رئيس دولت به حل مشكلات از طريق صدور دستورات ويژه موجب شده در يك سالي كه از عمر دولت يازدهم مي‌گذرد بيش از 40دستور ويژه صادر شود. از مهم‌ترين اين دستورات مي‌توان به دستور ويژه رئيس‌جمهور براي شناسايي و برخورد با ويژه خواران و سوءاستفاده‌كنندگان از تحريم اشاره كرد كه دي‌ماه سال گذشته صادر شد.

براساس اين دستور روحاني به معاون اول خود ماموريت داد تا ضمن انجام اقدامات لازم براي شناسايي و مجازات كساني كه با تباني و سوء‌استفاده از امتيازات خاص و شرايط تحريم، زمينه ويژه‌خواري و درآمدهاي غيرموجه را فراهم كرده‌اند، گزارش اقدامات صورت گرفته در اين خصوص را ظرف يك‌ماه ارائه دهد. گزارشي كه البته در موعد مقرر منتشر نشد، بعدها اسحاق جهانگيري اعلام كرد كه گزارش فوق 10ارديبهشت‌ماه سال‌جاري و همزمان با صدور فرمان 8ماده‌اي درباره مبارزه با مفاسد اقتصادي منتشر خواهد شد كه البته اين اتفاق هم نيفتاد تا جهانگيري اعلام كند گزارش مبارزه با رانت خواري روي ميز رئيس‌جمهور قرار دارد.

  • آنتونف زمينگير شد

احياي درياچه اروميه يكي ديگر از دستورات ويژه روحاني بود كه رئيس‌جمهور وعده آن را در ايام تبليغات انتخابات رياست‌جمهوري داده بود. در پي صدور اين دستور بود كه ستاد احياي درياچه اروميه و كارگروه نجات تشكيل و طرحي براي احياي درياچه اروميه در دولت مطرح شد و مورد تصويب قرار گرفت. سقوط هواپيماي مسافربري ايران 140 كه منجر به فوت 40نفر از هموطنانمان شد بهانه ديگري بود تا رئيس‌جمهور از وزير راه و شهرسازي بخواهد گزارش كاملي از چگونگي وقوع سانحه و علل اين حادثه ارائه دهد. رئيس‌جمهور دستور داد تا رسيدگي كامل، از ادامه پرواز هواپيماي ايران 140ممانعت به عمل آيد.

همان روز احمد مجيدي معاون وزير راه و شهرسازي در گفت‌وگو با مهر درخصوص اينكه چه تعداد هواپيماي آنتونف 140قبل از سقوط اين هواپيما پرواز داشتند، گفت كه هواپيماي سقوط كرده آخرين هواپيماي آنتونف 140بود كه در آسمان ايران پرواز مي‌كرد و جز اين هواپيماي ديگري پرواز نداشت.

  • دستورات مقطعي

حادثه آتش‌سوزي خيابان جمهوري تهران، ترخيص كالاهاي اساسي و دارو با ارز 1226توماني، اختصاص سبد كالا به اقشار آسيب پذير، حل مشكل مسكن مهر و كاهش آلودگي هوا ديگر دستورات مهم روحاني در يك سال اخير را تشكيل مي‌دهند. همچنين برخي دستورات مقطعي و فوري براي رفع مشكلات و معضلات مردم مانند دستورهاي رسيدگي به زلزله‌زدگان ايلام و مورموري، دستور رئيس‌جمهور براي پيگيري مشكلات ناشي از بارش شديد برف در شمال كشور و دستور ويژه براي كاهش تعرفه برق پس از اجراي فاز دوم هدفمندي يارانه‌ها ازجمله دستورات ويژه رئيس‌جمهور در يك سال اخير بودند كه صدور آنها نقش مؤثري در رفع مشكلات و تسريع امور داشت.

با اين حال برخي از دستورات رئيس‌جمهور نيز به مسائل پيش پا افتاده يا سطح پايين مربوط مي‌شود كه جزو وظايف ذاتي سازمان‌هاي مربوطه بوده و قاعدتا ضرورتي براي صدور دستور ويژه در اين موارد به‌نظر نمي‌رسد. منتقدان معتقدند «دستور ويژه» همانگونه كه از نام آن بر مي‌آيد به موضوعات مهم و فوري اختصاص دارد كه تأخير در انجام آنها ممكن است منجر به وقوع خسارت‌هاي جبران‌ناپذير يا تحميل مشقت و ضررهاي هنگفت به مردم يا دولت شود و صدور دستورات ويژه درخصوص امور عادي و پيش پا افتاده از سوي رئيس‌جمهور متناسب با ‌شأن اين جايگاه نيست.

ازجمله دستورات ويژه‌اي كه در يك سال اخير صادر شده و صدور آنها محل تامل است مي‌توان به دستور ويژه رئيس‌جمهور درخصوص شركت تمام اعضاي ستاد مبارزه با مواد‌مخدر در جلسات اين ستاد، دستور رئيس‌جمهور به وزراي راه و شهرسازي و نيرو براي سفر به مناطق شمالي كشور در حادثه برف شمال، دستور ويژه براي چهاربانده كردن جاده خوي - قطور يا دستور رئيس‌جمهور براي تقدير از معلم مريواني اشاره كرد.

  • با كاركرد سياسي

همچنين برخي موضوعات كلي در فهرست دستورات ويژه رئيس‌جمهور به چشم مي‌خورند؛ مانند دستور ويژه رئيس‌جمهور براي حل مشكلات مالي كاركنان و پيگيري معيشت و اشتغال كارگران، دستور روحاني به دولت براي جلوگيري از هرگونه افزايش قيمت تا پايان سال 92 يا دستور ويژه براي خروج بخش معدن از ركود. البته بخشي از دستورات ويژه رئيس‌جمهور نيز كاركرد سياسي داشته كه تقريبا در تمام دولت‌هاي قبل نيز صدور چنين دستوراتي داراي سابقه است. دستور بررسي ايجاد خط پرواز مستقيم ايران و آمريكا كه به فاصله چند روز پس از سفر روحاني به نيويورك و گفت‌وگوي تلفني روساي جمهور ايران و آمريكا صادر شد يا دستور رئيس‌جمهور براي نظر‌سنجي درباره رابطه ايران و آمريكا از آن جمله است.