تهران نخستين شهر كشور است كه به‌رغم وجود ميليون‌ها وسايل نقليه از سال 1381توانسته نخستين محور طرح جامع آلودگي هواي كشور را با راه‌اندازي خطوط معاينه فني خودروهاي سبك و سنگين اجرا كند. تهران امروز 14مركز تمام اتوماتيك مكانيزه معاينه فني شامل 40خط مكانيزه براي خودروهاي سواري و 8خط مكانيزه براي اتوبوس‌ها و خودروهاي سنگين دارد. هم‌اكنون مديريت شهري پايتخت برآن است كه با همكاري دولت و پليس راهور معاينه فني را در سايرنقاط كشور به اجرا در آورد. معاينه فني مؤثر براساس آخرين تحقيقات صورت گرفته مي‌تواند دست‌كم يك‌سوم آلودگي هوا را از بين ببرد. دريافت برگه معاينه فني همچنين در ايمني عبور و مرور و كاهش مصرف سوخت تأثير مستقيم دارد. طرح سامانه ملي معاينه فني نيز در اين راستا به‌عنوان هديه محيط‌زيستي شهرداري تهران در كشور به اجرا درخواهد آمد.
ولي آذروش مديرعامل ستاد مركزي معاينه فني تهران و دبيركل معاينه فني كلانشهرهاي كشور در گفت‌وگو با همشهري آخرين وضعيت اين سامانه ملي را تشريح كرد. به‌گفته وي، اين طرح به‌عنوان يك فرايند داراي چارچوب، خط‌مشي و سياستگذاري براي بهبود عبور و مرور شهري، ارتقاي سطح ايمني و سلامتي و وحدت‌رويه دنبال مي‌شود و اجراي آن به‌عنوان يك ساختار منسجم در حال پيگيري است. در اين زمينه تاكنون 3جلسه با هدف اجراي طرح سامانه ملي معاينه فني در كميسيون امور كلانشهرهاي هيأت دولت و جلساتي نيز با وزارت كشور براي تبيين آيين‌نامه اجرايي معاينه فني برگزار شده است.
اين سامانه نيازمند يكپارچه‌سازي، وحدت‌رويه، ايجاد خط‌مشي و سياستگذاري مشخص و مدون در سطح كشور است. بنابراين، اين مسئله به مصوبه هيأت دولت نياز دارد. طبق اين طرح مركز اطلاعات مراكز معاينه فني و اتصال آن به مركز اطلاعات پليس راهنمايي و رانندگي مي‌تواند آثار و پيامدهاي بسيار مثبتي در ارتباط 2نهاد مربوطه و رفع دغدغه از مسئولان در ارتباط با تخلفات معاينه فني داشته باشد. آنگونه كه دبيركل معاينه فني كلانشهرهاي كشور اعلام كرده، ديدگاه‌هاي بسيار مثبتي در پليس راهور تهران براي اجراي اين سامانه وجود دارد. پليس حتي براي پيشبرد اين امر، موضوع جريمه خودروهاي فاقد آرم طرح ترافيك را در دستور كار خود قرار داده است. البته اجراي كامل اين طرح نيازمند ايجاد زيرساخت مناسب و هماهنگي با همه دستگاه‌هاي ذي‌ربط ازجمله شوراي شهر و ساير نهادهاي مربوطه است. با هماهنگي پديدآمده در وزارت كشور تصميم بر اين شده كه صدور برگه معاينه فني براي خودروهاي فاقد معاينه فني به‌صورت نرم‌افزاري انجام شود كه خود عامل بسيار مؤثر در كاهش آلايندگي شهرهاي بزرگ ازجمله تهران است. افزايش ايمني عبور و مرور، كاهش تصادفات و كاهش مصرف سوخت از ديگر مزاياي ايجاد سامانه ملي معاينه فني است كه به‌زودي با تصميم دولت در كشور اجرايي خواهد شد. هم‌اكنون مقدمات كار در قالب آيين‌نامه اجرايي به تصويب كميسيون‌هاي اوليه رسيده و در اختيار هيأت دولت قرار گرفته است تا به‌عنوان قانون يكپارچه و همسان در كل كشور به اجرا درآيد. يكي از مسائلي كه بايد در اجراي سامانه ملي معاينه فني به آن توجه ويژه صورت گيرد، كنترل و از رده خارج كردن برگه‌هاي معاينه فني صوري است كه هيچ‌گونه اعتباري ندارند و بارها در كشور خطرساز شده‌است. به‌گفته آذروش، با تصويب سامانه ملي و بحث يكپارچه‌سازي و وحدت‌رويه و اتصال اطلاعات معاينه فني به اطلاعات پليس اين معضل رفع خواهد شد و در گام‌نخست قرار است در كلانشهرها اين سامانه به‌صورت تمام مكانيزه به‌اجرا درآيد و سپس وارد فاز گسترده‌تر در شهرهاي كوچك‌تر شويم.
استقبال پليس راهور از سامانه ملي معاينه فني
سرهنگ تيمور حسيني رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ در مصاحبه با همشهري از ايجاد سامانه ملي معاينه فني استقبال كرد. وي در اين‌باره اظهار كرد كه فرمانده نيروي انتظامي چندي‌پيش درخصوص متولي نداشتن معاينه فني در كشور مطالبي را به درستي تصريح كرد. ما در واقع در كشور با يك بلاتكليفي در حوزه معاينه فني مواجه هستيم. در اين زمينه بي‌شك شكل‌گيري سامانه ملي معاينه فني لازم است، به شرط آنكه به يك نظارت دقيق و درست منجر شود و فرايند آن با كيفيت و مطلوب باشد. البته در چنين سامانه‌اي بايد نهادهاي دست اندركار معاينه فني حضور داشته باشند كه مي‌تواند در سامان بخشيدن به وضع فعلي معاينه فني كمك كند. به گفته سرهنگ حسيني، كنترل معاينه فني خودروها از وظايف ذاتي پليس راهنمايي و رانندگي است و همواره با خودروهاي فاقد برگه معاينه فني برخورد مي‌شود.