بعد از پيروزي انقلاب يكي از پايه‌گذاران سپاه پاسداران در اهواز بود تا اينكه جنگ تحميلي آغاز شد و همدوش ديگر رزمندگان به دفاع از دين و نواميس كشور همت گمارد. بانگ يا حسين و يا زهراي او در فضاي ايران طنين‌انداز شد تا جايي كه دشمن بعثي براي اسارت او جايزه تعيين كرده بود. همه با صداي حاج صادق آهنگران خاطره دارند. «اي لشكر صاحب زمان آماده‌باش آماده باش»، «اي لشكر حسيني تا كربلا رسيدن يك يا حسين ديگر» و صدها شعر و نوحه ديگر كه از دوران دفاع‌مقدس به يادگار مانده حاصل دوران جواني اوست. اواخر مهر‌ماه امسال در دوازدهمين اجلاس بين‌المللي پيرغلامان حسيني كه در اهواز برگزار شد سبك صادق آهنگران ثبت ملي شد. در گفت‌وگويي صميمانه با حاج‌صادق آهنگران به سبك مداحي و سبك زندگي او كه دهه پنجم عمر خود را سپري مي‌كند مي‌نگريم.
- چه شد كه به مداحي علاقه‌مند شديد؟
از بچگي روزهاي دوشنبه هر هفته در خانه ما روضه برگزار مي‌شد. من در كنار مادربزرگ و مادرم به صحبت‌هاي ملاروضه‌خوان گوش مي‌كردم و به محض خارج شدن او از منزل كارهاي ملا را تقليد مي‌كردم. چون كودك لاغر اندامي بودم هر وقت دايي‌هايم را مي‌ديديم روي شانه آنها مي‌نشستم و شروع به خواندن مي‌كردم. به قول يكي از دايي‌ها فقط خودت مي‌فهميدي چه مي‌خواندي. تا اينكه به مدرسه رفتم و توانستم صحبت‌هاي آن ملا را بنويسم و بخوانم. خلاصه در سن 12سالگي مداحي را به شكل جدي از هيئت علي‌اصغر(ع) كم‌كم شروع كردم.
همزمان با تظاهرات ضد‌رژيم پهلوي در سال 1357در صف تظاهر‌كنندگان شعار‌هاي انقلابي مي‌خواندم. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي هم يك گروه سرود در شهر اهواز تشكيل دادم. در ضمن فعاليت اصلي من حفاظت از شهر بود. از همان ابتداي پيروزي انقلاب كه به فرمان امام خميني(ره)، سپاه‌پاسداران تشكيل شد من و چند نفر از دوستان در منزل شهيد حسين علم‌الهدي جمع شديم و سپاه پاسداران خوزستان شكل گرفت. از آن شب به بعد من پاسدار سپاه شدم. بعد از 30سال و اندي با درجه سرتيپي بازنشسته شدم.
- آيا فعاليت اصلي شما در جبهه‌ها فقط كار فرهنگي بود؟
در ابتدا براي دفاع از نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران به جبهه اعزام شدم. بين نمازها براي رزمندگان شعرهاي حماسي و رزمي مي‌خواندم تا اينكه اواخر سال 1359با جمعي از فرماندهان و رزمندگان استان خوزستان به ديدار امام (ره) رفتيم، آنجا سرود «اي شهيدان به خون غلتان خوزستان درود» را اجرا كردم كه بسيار مورد توجه قرار گرفت و از آن زمان به بعد زندگي من تغيير كرد.
- چه تغيير و تحولي در زندگي شما رخ داد؟
كار اصلي من خواندن شعرهاي حماسي و انقلابي در جبهه‌هاي نبرد شد. در كنار آن، كارهاي آموزش عقيدتي هم در جبهه‌ها انجام مي‌دادم.
- حالا چه فعاليتي داريد؟
الان در هيئت رزمندگان كل كشور فعاليت فرهنگي خود را ادامه مي‌دهم. مشاور صدا و سيماي مركز خوزستان هستم. با مؤسسه‌اي فرهنگي در زمينه چاپ كتاب همكاري دارم البته بيشتر كارم معطوف به اجراي مراسم مداحي است.
در حسينيه شهدا كه به ياد بود مرحوم حاج آقا معلمي در شهر اهواز بنا شده و مسئوليت آن را نيز برعهده دارم، روزهاي يكشنبه هر هفته با مداحان استان خوزستان جلسه دارم. محتواي اين جلسات در رابطه با شعرها و نوحه‌هاي فراموش‌شده استان خوزستان و بازگو كردن مسائل كاري مداحان از نظر فرهنگي در استان است. همچنين يك جمعه در ميان تفسير موضوعي نهج‌البلاغه در حسينيه داريم (به همين دليل اين گفت‌وگو الان كه ساعت 11شب است انجام مي‌شود).
- سبك مداحي صادق آهنگران چه ويژگي‌اي دارد كه ثبت ملي شد؟
در واقع سبك جنوبي و تلفيقي از زبان دزفولي، جنوبي، عربي و لري است كه در كل لحن شيرين و دلنشيني دارد؛ به قولي وزين، سوز‌دار، حماسي و حزن‌انگيز است.
البته لطف خداوند است كه اين سبك به نام من معروف شد و به ثبت رسيد. بعضي از كارهاي دوران دفاع‌مقدس فقط حماسي بود نظير «اي لشكر صاحب زمان آماده باش آماده باش». صداي من هم با چنين ساختاري شكل گرفت و توفيق پيدا كردم مداح اهل‌بيت بشوم و ان‌شاءالله خدا قبول كند.
- چقدر اشعار زنده‌ياد حبيب الله معلمي در موفقيت سبك شما تأثير‌گذار بود؟
به گفته يكي از عرفا و بزرگان من ني هستم ولي دم از زنده‌ياد حاج‌آقا معلمي است. اول مديون خداوند و اهل‌بيت و سپس مديون حاج آقا معلمي هستم. من با سرود «اي شهيدان به خون غلتان خوزستان درود» مشهور شدم كه اين سرود از اشعار ايشان است. تقريبا 95درصد اشعاري كه در زمان دفاع‌مقدس خواندم به قلم ايشان نوشته شده است.
در زمان جنگ تحميلي تا پاسي از شب مي‌نشستيم با هم زمزمه مي‌كرديم تا قالب اجراي سرود انتخاب مي‌شد. ضمن اينكه نصيحت‌هاي ايشان شخصيت من را ساخت. شعرهايي كه ايشان سرود به من كمك كرد تا سبك خودم را پيدا كنم زيرا من سبك خاصي بلد نبودم. نكات بسيار مهم اخلاقي و هنري از او آموختم. روحش شاد.
- هدف شما در زندگي چيست؟ به جايي كه خواسته‌ايد رسيده‌ايد؟
به بركت حضرت سيدالشهدا(ع) از زندگي خود راضي هستم؛ البته به اين معني نيست كه در زندگي من مشكلي نيست زيرا در عالم، آدم بدون مشكل نيست. زندگي فراز و نشيب دارد به لطف خداوند زندگي من در مسيري قرار گرفت كه جوهر وجودي من با اهل‌بيت(ع) عجين شده است.
- چه سالي ازدواج كرديد؟
بعد از پيروزي انقلاب در سن 23سالگي ازدواج كردم. حاصل اين ازدواج 4 فرزند است؛ محمد علي كه خودش الان روحاني است و يك دختر به نام مريم دارد. حسين، فرزند دوم خانواده يك پسر به نام محمد امين دارد. دخترم زهرا كه او هم ازدواج كرده و فرزند آخرم سعيد كه 14ساله است.
- نگاه صادق آهنگران به زندگي چگونه است؟
اهل ساده‌زيستي هستم. براي پاسخگويي به اين سؤال بايد خاطره‌اي از زمان ازدواج خودم بگويم. وقتي ازدواج كردم به‌شدت با اعتراض مادرم روبه‌رو شدم زيرا من و همسرم زندگي مشترك‌مان را روي يك زيلو شروع كرديم و تا وقتي كه فرزند اول‌مان هم كم‌كم راه مي‌رفت همان زيلو را داشتيم. روزي مادرم به من گفت: زانوي محمد‌علي پوسته پوسته شده و اعتراض‌هاي او بيشتر شد، در نهايت يك تخته فرش ماشيني خريدم. ولي الان خودم به اين نتيجه رسيده‌ام كه كمي زياده‌روي كرده‌ام. در حد معمول، مرد بايد امكانات رفاهي و مناسبي براي اعضاي خانواده‌اش فراهم كند.
- همسر شما در اين مورد اعتراض نمي‌كرد؟
اگر همسرم من را همراهي نمي‌كرد من صادق آهنگران نمي‌شدم. مديون همسرم هستم. من را با تمام شرايطم پذيرفت. شب عروسي ما حدود ساعت 10شب كه مهمان‌ها رفتند من گفتم: پاس‌بخش هستم و به پاسگاه رفتم! درصورتي كه مي‌توانستم با يكي از همكاران جاي خود را عوض كنم. در اين مورد بارها به همسرم گفتم من اشتباه كردم و از او عذرخواهي كردم.
- مردها خيلي اهل عذرخواهي نيستند؛ چطور با اين صراحت صحبت مي‌كنيد؟
وقتي مي‌گويم مسلمان هستم بايد به دستورات قرآن و ائمه اطهار در مورد زندگي مشترك نيز عمل كنم. من‌من‌كردن و خودرأي بودن كار درستي نيست. در سوره بقره آمده «زن و مرد لباس يكديگر هستند.» «كسي بر ديگري جز در زمينه تقوا برتري ندارد.» به گفته امام راحل مرد از دامن زن به معراج مي‌رسد. پشت سر هر مرد موفق همسري خوب هست. در زمان جنگ تحميلي مسئوليت زندگي و فرزندان همه برعهده همسرم بود. بارها گفته‌ام باز هم مي‌گويم بابت تمام كارهايي كه در حق من و فرزندانم انجام داده از او سپاسگزاري مي‌كنم.
همسرم عقيده دارد كارهايي كه من انجام مي‌دهم براي اهل‌بيت و امام حسين(ع) است و او نيز در اجر معنوي كارهاي من شريك است. بخشي از كارهاي حسينيه شهدا را نيز او انجام مي‌دهد. همسرم خيلي به‌گردن من حق دارد.
- با فرزندان خود چه رابطه‌اي داريد؟
در خانواده ما بحث پدرسالاري مطرح نيست اما احترام به بزرگ‌ترها هميشه يك اصل است كه همگي رعايت مي‌كنيم. مثلا الان به توصيه بچه‌ها در فكر راه‌اندازي سايتي فرهنگي هستم و كارهاي اوليه آن توسط بچه‌ها انجام شده. در كل، خانواده‌اي مذهبي و فرهنگي هستيم. فرهنگ تبادل نظر و همفكري در خانواده ما نمود دارد. بيشتر بحث‌هاي ما هم در همين زمينه است. مثلا با همكاري همسرم، خواهرم و خواهر همسرم كتاب «يك‌ماه و صد ستاره» تاليف شد و به چاپ رسيد.
- وقتي فرزندان شما ازدواج كردند چه توصيه‌اي به آنها كرديد؟
هميشه به آنها گفته‌ام ضمن اينكه خودتان دين مدار، ولايت مدار و با اخلاق باشيد همسران شما نيز چنين خصوصيتي داشته باشند. اصلا به مسائل مادي توجهي ندارم. در بحث ازدواج وارد مسائل سياسي هم نمي‌شوم. ولي روي بحث‌هاي اعتقادي محكم مي‌ايستم. مهريه دخترم 14سكه بهار آزادي است ولي مهريه عروس‌هايم به پيشنهاد خانواده آنها 313سكه بهار آزادي است. اصل مهم ديگري كه در زندگي مشترك بايد مورد توجه قرار گيرد تفاهم فكري طرفين است. اگر تجملات و ظواهر مادي زندگي فراهم باشد ولي عشق، محبت و الفت بين زن و شوهر نباشد زندگي بي‌معني است.
- آيا فرزندان شما به مداحي علاقه دارند؟
پسرم محمد‌علي كه روحاني است با سبك‌هاي مداحي آشناست و مداحي مي‌كند. دخترم زهرا با اينكه دانشجوي كارشناسي ارشد روانشناسي است در زمينه پيدا كردن شعرهاي مناسب شاعران ايراني با من همكاري مي‌كند. آخرش هم مي‌نويسد دخترت زهرا تا يادم باشد برايش دعا كنم. سعيد پسر كوچكم خيلي مسلط است اما كمي خجالتي است.
- در شبكه‌هاي اجتماعي عضو هستيد؟
خير، وقت اين كارها را ندارم. از اينترنت در اين حد استفاده مي‌كنم كه خبرهاي روز جامعه را در سايت‌هاي معتبر بخوانم و ايميل‌هايم را ببينم.
- برخي مي‌گويند حاج صادق آهنگران فرد سرمايه‌دار و پولداري است شما چه نظري داريد؟
بله، شخص سرمايه‌داري هستم. سرمايه زندگي من خيلي زياد است و هر كسي نمي‌تواند با من از نظر سرمايه زندگي رقابت كند زيرا سرمايه من معنوي است. كسي كه سر سفره اهل‌بيت(ع) مي‌نشيند و ياحسين ياحسين مي‌گويد بايد دعوت شود، كسي هم كه به ضيافت الهي دعوت مي‌شود سرمايه اصلي زندگي خود را از پروردگار و ائمه‌اطهار مي‌گيرد.
اما پولدار نيستم. دارايي من يك خانه در تهران است كه آن را اجاره داده‌ام. يك خودرو زانتيا هم دارم. هر چند كه بچه‌ها به‌خصوص پسر كوچكم مي‌گويد: اتومبيل را عوض كنم و مدل بالاتري بخرم ولي براي من همين اتومبيل مناسب است زيرا به‌دليل داشتن ديابت و گرماي شديد هوا در اهواز كولر اين ماشين جوابگوي نياز من و خانواده‌ام هست. به‌نظر بعضي‌ها من چيزهاي ديگري هم دارم.
- مثلا چه چيزهاي ديگري داريد؟
زماني كه زنده‌ياد حاج‌آقا معلمي روي زميني حدود 8هكتاري كه متعلق به شوراي جهادي بود كار مي‌كرد من بارها سر زمين مي‌رفتم و خيلي از اشعار را آنجا مي‌خواندم و ايشان تأييد مي‌كردند. متأسفانه در آن زمان شايعات زيادي بود و شايد هنوز هم باشد كه مي‌گفتند آن زمين به صادق آهنگران تعلق دارد.
روزي مسئول زمين شهري استان خوزستان من را ديد و گفت: آيا زمين كنار رودخانه كارون در انتهاي كيانپارس را داري؟ در جواب گفتم: اگر مال من است سندش را بياوريد. بعد موضوع را براي ايشان توضيح دادم.
اگر به آخرت ايمان داشته باشيم و منصف باشيم هر حرفي را بيان نمي‌كنيم زيرا يا تهمت است يا غيبت. درباره دشمن خود هم نبايد چنين كلماتي بگويم.
گفتن اينكه من شنيدم فلاني چه و چه دارد صحيح نيست بايد روز قيامت جواب بدهيم. حتي در بحث‌هاي جناحي هم نبايد زود و بدون دليل و برهان قضاوت كرد. الان زمان جنگ فرهنگي است. دشمن از هر راهي مي‌خواهد به نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران ضربه بزند و توجه اذهان عمومي را به سمت حاشيه‌ها ببرد تا به اهداف شوم خود برسد. امروز بيشتر از گذشته به‌ياد مراقب دشمن باشيم.
- در قبال مداحي مبلغي دريافت مي‌كنيد؟
به‌شدت با تعيين مبلغ براي اجراي مداحي مخالف هستم چنين پولي بركت ندارد. در روايات اسلامي هم به اين نكته اشاره شده است اما گاهي اوقات هديه كه مي‌دهند قبول مي‌كنم. هدف از مداحي اهل‌بيت اين است كه فرهنگ اسلام، واقعه عاشورا و ميراث 8سال دفاع‌مقدس به نسل ديگر منتقل شود. كربلاحماسه‌اي تكرار نشدني است كه پيام مظلوميت ابا عبدالله را بيان مي‌كند نبايد ارزش‌هاي اسلامي را به مسائل مادي گره زد.
- سخن پاياني
خود را در محضر خدا ببينيم. با حرف‌ها و كارهاي نادرست آخرت خود راسياه نكنيم كه اين دنيا سراي گذر است و هر كاري جوابي دارد.