اين‌ماه با سياهه‌ها گره خورده است؛ با حاجت‌هاي قلبي كه يكي بعد از ديگري روا مي‌شوند؛ با مريض‌هايي كه شفا مي‌گيرند و با دست‌هايي كه به دامن متبرك معصومان متوسل مي‌شوند. محرم در كنار همه اينها، ماه تصفيه نفس هم هست. ماه اطعام و كاستن از ميل به دنياطلبي، ماه آزادگي و رهايي از بند‌هايي كه سقوط را به‌دنبال دارند. محرم، ماه پرواز دل از قفس رنج‌هاي اين دنياست. اين، حرف واحد همه علمايي است كه بار‌ها از بركت‌هاي اين‌ماه بهره‌مند شده‌اند و به لقاي حق رسيده‌اند. رعايت كردن توصيه‌هاي آنها در اين روزهاي بزرگ مي‌تواند روزنه‌اي براي تولد دوباره ما هم باشد.
آيت‌الله محمدتقي بهجت
از نماز شب بالا‌تر است
خيلي‌ها اين عالم وارسته را به خلوص و كرامت‌هاي بي‌شمار زندگاني به دور از گناهش مي‌شناسند. فرزند ايشان درباره اصرار آيت‌الله بهجت به شركت در مراسم عزاداري مي‌گويد: «پدرم اصرار زيادي به برپايي اين مراسم داشت. ايشان ۵۰ سال هر هفته مجلس عزاي امام‌حسين(ع) را برپا مي‌كرد. با اين حال مي‌گفتند اين كم است، شما هم بعد از من بايد اين مراسم را ادامه دهيد. به همين دليل در وصيتنامه ايشان آمده كه از ثلث مانده‌هايشان اين مجالس پا برجا باشد و ادامه پيدا كند. پدرم درباره روضه‌ها اصرار داشتند مجلس به مناسبت هر امام و معصومي كه بود، آخرش ختم به روضه سيدالشهدا(ع) شود و هميشه مي‌فرمودند خدا مي‌داند توسل به اينها چه بركت‌هايي به‌دنبال دارد.» حجت‌الاسلام علي بهجت، مي‌گويد پدرش نسبت به اشك ريختن در اين مجالس تأكيد داشتند؛ «پدرم درباره گريه بر سيدالشهدا(ع) اصرار داشتند و آن را افضل اعمال مستحب و بالا‌تر از نماز شب مي‌دانستند.» آيت‌الله بهجت سال‌ها در منزل خود مراسم عزاداري براي امام حسين(ع) داشتند و در اين مراسم به حاضران خدمت مي‌كردند؛ «پدرم هر هفته مجلس عزاداري برپا مي‌كرد. خودشان پيش از همه در‌ها را باز مي‌كردند و هميشه هم جلوي در مي‌نشستند و هر كس كه قصد ورود به اين مجلس را داشت، با اداي احترام او وارد مي‌شد. ايشان هميشه براي ما تعريف مي‌كردند كه استاد بزرگوارشان آيت‌الله كمپاني كه از لحاظ علمي درجه بالايي داشتند، در اين مجلس‌ها پاي سماور مي‌نشستند و به عزاداران چاي مي‌دادند. پدرم هر روز زيارت عاشورا را با صد سلام و صد لعن مي‌خواندند.»
آيت‌الله‌العظمي آقا مجتبي تهراني
مقتل كفايت مي‌كند
خيلي‌ها اين معلم اخلاق را با عشق خالصش به سيد و سالار شهيدان مي‌شناختند. آيت‌الله آقا مجتبي تهراني، در هر مجلسي از فضايل اهل‌بيت به‌ويژه امام حسين(ع) مي‌گفت. از خيل عظيم تهراني‌هايي كه براي انجام اعمال شب‌هاي قدر به مسجد بازار مي‌آمدند، مي‌خواست كه با توسل به امام‌حسين(ع) براي ديگران دعا كنند تا زود‌تر نتيجه بگيرند. ايشان به خواندن نماز اول وقت و پس از آن عزاداري براي سيدالشهدا(ع) در روزهاي محرم تأكيد داشت؛ يعني از عزاداران مي‌خواستند كه در اين ايام ترك گناه كنند تا همين وسيله تقرب‌شان به درگاه حق شود. ايشان انجام واجبات و ترك محرمات و پس از آن توسل به اهل‌بيت به‌ويژه امام‌حسين(ع) را باعث رستگاري از بند‌هاي اين دنيا مي‌دانستند. اطرافيان اين مرجع تقليد فقيد، مي‌گويند ايشان به نحوه برگزاري مراسم عزاداري براي روزهاي محرم حساسيت زيادي داشت. خواسته ايشان اين بود كه مراسم با خلوص انجام شود و در آن از گناه خبري نباشد. ايشان بار‌ها و بار‌ها مقتل‌هاي مختلف معتبر را مطالعه مي‌كرد و اشك مي‌ريخت و هميشه مي‌گفت همين مطالب و اخبار و روايت‌هايي كه موثق هستند براي گرياندن عزاداران و عاشقان اهل‌بيت(ع) كفايت مي‌كند. يكي از نزديكان ايشان مي‌گويد: «مداح‌هاي خوبي را كه مي‌شناختيم به هيئت مي‌آورديم. يك يا 2شب كه مي‌خواندند آقا عذرشان را مي‌خواست. مي‌فرمودند حق‌الزحمه ۱۰ شب را به آنها بدهيم و بگوييم ديگر نيايند. وقتي دليل را مي‌خواستيم مي‌گفتند خارج مقتل خواندند. ايشان خيلي به اين موضوع حساس بودند.»
آيت‌الله محمدعلي جاودان
اين سوگواري ما را متحول مي‌كند
وقتي معلم اخلاق باشي و قرار باشد از تحول حرف بزني محال است سراغ مكتب عاشورا نروي. آيت‌الله محمدعلي جاودان هم به شركت در مراسم عزاداري سيدالشهدا(ع) اصرار و تأكيد فراوان دارد. او در اين‌باره مي‌گويد: «ماه محرم زماني است كه انسان حقيقتاً در آن به آسمان پرواز مي‌كند. شركت در مجلس عزاي امام حسين(ع) به قدري ثواب دارد كه انسان با اين عمل حداقل مي‌تواند 2مورد از رذايل اخلاقي خود را پاك و اصلاح كند.» آيت‌الله جاودان مي‌گويد بهره‌مندي از اين بركت‌ها نياز به مقدمه دارد در غيراين صورت انسان اين روز‌ها را نيز مانند روزهاي معمولي ديگر سال سپري مي‌كند و هيچ تحولي در او شكل نمي‌گيرد؛ «ايام سوگواري مي‌تواند ما را متحول كند و از بند گناهان برهاند. ما را در زمره صالحان قرار دهد و به گروه رستگاران برساند. اين عزاداري اگر خالصانه باشد بدي‌ها را در ما ذوب مي‌كند و ما از زمره بدكاران جدا مي‌شويم. رعايت‌كردن اين مقدمه‌ها كه مهم‌ترين آن ترك گناه است، بركت‌هاي اين‌ماه و عزاداري را نصيب ما خواهد كرد.» اين معلم اخلاق توصيه‌هايي براي عزاداران در اين روز‌ها نيز دارد؛ «گريه بر مصيبت‌هاي اهل‌بيت و امام حسين(ع) در روز عاشورا و ماه محرم و صفر را جدي بگيريد. اين گريه‌ها و اشك‌ها بركت‌هاي زيادي دارند و از بهترين اعمال مستحب هستند. خواندن نماز شب در ابتداي اين‌ماه بسيار توصيه شده است. روزه گرفتن در ۹ روز ابتداي اين‌ماه شريف، ثواب زيادي دارد و باعث ترك بسياري از گناهان مي‌شود. ترك حرام و گناه در اين روز‌ها باعث تطهير قلب مي‌شود و انسان را از اين‌ماه بهره‌مند مي‌كند.»
آيت‌الله عزيزالله خوشوقت
با عزاداريتان اسلام را زنده نگه داريد
آيت‌الله عزيزالله خوشوقت، استاد بزرگ اخلاق از همه مي‌خواستند در مراسم عزاداري سيد و سالار شهيدان شركت كنند و سوگواري كنند؛ «شهادت امام‌حسين(ع) يكي از بزرگ‌ترين عوامل نگهداري از اسلام است. براي همين در عزاداري ايشان بايد خيلي كوشا باشيم. اين وظيفه شيعه است كه شهادت مظلومانه امام حسين(ع) را زنده نگه دارد. در‌ماه محرم و صفر پرچم سياه كه بالا مي‌رود، ببينيد چه اتفاق‌هايي مي‌افتد. به‌دنبالش مردم عزاداري مي‌كنند، منبر مي‌روند، قرآن مي‌خوانند، حديث مي‌شنوند، مسائل اسلام مطرح مي‌شود، گناهكاران توبه و ترك گناه مي‌كنند. آدم‌ها تصفيه مي‌شوند، بي‌خبران با خبر مي‌شوند و همه اينها اسلام را از نو زنده مي‌كند. »
خواندن زيارت عاشورا، راهگشاي بسياري از گره‌هاست
انقلابي‌ترين زيارت جهان
خواندن زيارت عاشورا بار‌ها از سوي علما و بزرگان سفارش شده است. اين روز‌ها در بيشتر هيئت‌ها و تكايا پيش از شروع مراسم عزاداري اين زيارت به شكل دسته‌جمعي و با شركت همه عزاداران خوانده مي‌شود. آيت‌الله حق‌شناس از علمايي بودند كه به راهگشايي اين زيارت اعتقاد قلبي داشت. ايشان بار‌ها به اطرافيان‌شان مي‌فرمودند كه اگر مي‌خواهند خدا خواسته قلبي‌شان را اجابت كند، 40روز اين زيارت را با مراقبه از اعمال‌شان بخوانند. ايشان به خواندن اين زيارت به اين شيوه تأكيد داشتند:
پس از انجام مقدمه، شروع به خواندن زيارت به روش زير كنيد:
خواندن زيارت عاشورا از ابتدا تا انتها به همراه صد لعن و صد سلام و خواندن 2ركعت نماز زيارت عاشورا.
استمرار انجام اين روش در 40روز، از اعمالي است كه آيت‌الله حق‌شناس به آن تأكيد زيادي داشتند. ايشان به نزديكان خود مي‌فرمودند رعايت اين نكته‌ها باعث مي‌شود اين 40روز توالي داشته باشد و شيطان و اعمال نفساني از انسان دور شود. اين نكته‌ها شامل موارد زير مي‌شود:
در اين 40روز براي سلامتي امام‌عصر(عج) صدقه بدهيد. صدقه‌دادن بركت‌هاي زيادي دارد و باعث توجه بيشتر خداوند نسبت به بنده خود مي‌شود. صدقه براي سلامتي امام زمان(عج) بسيار سفارش شده است.
ايشان تأكيد داشتند در اين 40روز مراقبه از نفس با حساسيت بيشتري انجام شود تا گناه و حرامي انجام نشود. دوري از گناهان باعث قرب بيشتر به بارگاه ملكوتي حق تعالي مي‌شود و همين، اسباب و وسيله‌اي براي رواشدن حاجت‌هاي قلبي است. برخي از گناهان، دعا‌ها را در سينه‌ها حبس مي‌كنند و به همين دليل آنها اجابت نمي‌شوند. دوري از حرام‌ها و انجام واجبات ضامني براي اجابت دعاهاي ماست.
در اين 40روز جز اهل منزل كسي از خواندن اين زيارت با خبر نشود. تأكيد زيادي شده كه اين عمل خالصانه باشد.
ميان خواندن زيارت عاشورا و انجام اعمال آن با كسي صحبت نكنيد و حضور خالص داشته باشيد.
خواندن زيارت و اعمال آن را بين طلوع و غروب خورشيد انجام دهيد و روز چهارشنبه را به‌عنوان روز شروع اين اربعين قرار دهيد.
براي بانوان كه ممكن است در طول يك چله داراي عذر شرعي شوند، حتماً نايبي انتخاب شود تا در طول اين روز‌ها زيارت و اعمال آن از سوي نايب او دنبال شود و بين چله فاصله نيفتد.