عمده سرمايه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران كه احتمال مي‌دادند مذاكرات هسته‌اي در اين دوره به نتيجه برسد، در روزهاي اخير با تزريق نقدينگي جديد موجبات رشد شاخص‌ها را فراهم آورده بودند اما ديروز و همزمان با تمديد زمان مذاكرات، بيشتر سرمايه‌گذاران به فاز احتياط فرورفتند تا بازار سهام با موجي از صف‌هاي فروش مواجه شود.
در معاملات ديروز، سه‌شنبه چهارم آذرماه، جوي منفي بر همه صنايع فعال در بازار سهام مسلط شد به‌طوري كه شاخص‌ها و نماگرهاي بورس و فرابورس با افتي قابل ملاحظه مواجه شدند. در اين معاملات، افول ارزش سهام در تمام گروه‌ها به‌خصوص بانك‌ها، سرمايه‌گذاري‌ها، پتروشيمي‌ها، فلزات، مخابرات، شركت‌هاي فني و مهندسي، خودروسازها، معادن و هلدينگ‌ها، در ريزش شاخص‌ها تأثير‌گذار بود. ديروز شاخص كل بورس با افتي 1208 واحدي به سطح 74740واحد تنزل كرد.
- انتظارات غيرواقع بينانه
در اين ميان سيدعلي حسيني مديرعامل بورس انرژي با اشاره به روند حركت بورس تهران در روز سه‌شنبه گفت: مذاكرات يكساله‌اي كه منجر به توافق براي تمديد شد، رويدادي سازنده بوده و بايد به‌عنوان خبري مثبت تلقي شود. او افزود: طي روزهاي گذشته برخي از فعالان بازار سرمايه وزن زيادي به اطلاعات بسيار مثبت در تصميم‌گيري‌هاي خود دادند و انتظارات ديگر و شايد غيرواقع‌بينانه‌اي داشتند. با توجه به‌وجود ظرفيت‌هاي متعدد پيدا و پنهان در اقتصاد كشور و كوشش دولتمردان در حل مسائل و ترسيم افقي روشن از آينده، بازار سرمايه به روند طبيعي و متعادل خود در روزها و هفته‌هاي آينده ادامه خواهد داد.
- سرمايه‌گذاران انتظارات بيشتري داشتند
علي صحرايي معاون بورس اوراق بهادار تهران هم گفت: معمولاً در بازار يكسري از سرمايه‌گذاران به‌طور هيجاني تصميم مي‌گيرند و در صف‌هاي فروش يا خريد مي‌نشينند. او هم تأكيد كرد: سرمايه‌گذاران نسبت به مذاكرات روز دوشنبه انتظارات بيشتري داشتند، اما معمولاً برخي سرمايه‌گذاران به‌طور هيجاني تصميم‌گيري مي‌كنند. او افزود: در توافق ژنو ماهانه 400ميليون دلار آزاد مي‌شد، اما اكنون دستاورد بهتري براي ايران به‌دست آمده و اينك ماهانه 700ميليون دلار از دارايي‌هاي ايران آزاد خواهد شد؛ علاوه بر اين در توافق قبلي تسهيلاتي براي پتروشيمي‌ها، بانك‌ها و گروه خودرو حاصل شده است.
- نتيجه رفتار هيجاني برخي سهامداران
حسين خزلي خرازي از كارشناسان بازار سرمايه هم با تأكيد بر اينكه نه‌تنها اخبار مذاكرات منفي نبود بلكه در برخي زوايا اخبار مثبتي هم منتشر شده است، گفت: اگر نقدينگي داشتم قطعاً در اين روزهاي بازار خريدار بودم. او با اشاره به اينكه امروز و فردا را براي خريد فرصت استثنايي مي‌دانم گفت: بيشتر فعالان بازار انتظار داشتند كه يك توافقنامه جامع با جزئيات فني منتشر شود و رفتار فعلي بازار در نتيجه عكس‌العمل هيجاني فوق‌العاده سهامداران كوتاه‌مدت است كه انتظار داشتند تمام مباحث مربوط به مذاكرات به‌طور كلي پايان بپذيرد.
- شرايط حاكم بر بورس گذراست
فردين آقابزرگي مديرعامل كارگزاري بانك آينده هم گفت:با تكيه بر تجربه سال‌ها فعاليت، قاطعانه مي‌گويم شرايط حاكم بر بورس كاملا گذر است. او افزود: تصور همگان اين بود كه تعليق و ادامه مذاكرات به نوعي ايجاد تفاهم براي حصول به نتيجه‌اي مشخص بوده و مي‌تواند به هدفمند كردن مذاكرات كمك كند اما افزايش انتظارات فعالان و ايجاد تلاطم توسط برخي سوءاستفاده‌كنندگان در روزهاي يكشنبه و دوشنبه موجب شد تا نتيجه مذاكرات باب طبع سرمايه‌گذاران نباشد چراكه برخلاف واقعيت، عده‌اي گمان مي‌كردند تحريم‌ها يكسره برداشته مي‌شود.
- عوامل داخلي و اقتصادي به جاي مذاكرات
علي رحماني مديرعامل سابق بورس هم، گفت: طي۷ماه آينده متغيرهاي بازارسرمايه به جاي مسائل هسته‌اي، عمدتا تحت‌تأثير عوامل داخلي و اقتصادي خواهند بود. علي رحماني با تأكيد بر لزوم حفظ نگاه واقع بينانه به مسائل و رويدادها از سوي فعالان بازار، ادامه داد: درصورت ارائه بودجه‌اي مناسب از سوي دولت و رفع ابهامات و ثبات قيمت نفت، وضعيت بازار سرمايه بهتر هم خواهد شد. با اين حال به‌دليل ضعيف شدن موضع طرف آمريكايي، بايد منتظر چگونگي حل مسائل از آن طرف بود.
- فشار فروش، مبناي منطقي ندارد
مصطفي بياتي مدير صندوق سرمايه‌گذاري آگاه هم درباره افزايش فشار فروش در بازارسهام گفت: فشار فروش فعلي، هيچ مبناي منطقي ندارد و ناشي از رفتار هيجاني خريداران خوش‌بين هفته‌هاي گذشته است كه با خوش‌بيني بيش از حد اقدام به خريد كردند و امروز به‌دليل برآورده نشدن سطح توقعات و انتظاراتشان در صف‌هاي فروش ايستاده‌اند. هيچ اتفاق خاصي به معني منفي و مثبت براي بازار نيفتاده است و فقط شرايط يك سال گذشته به‌مدت 7ماه ديگر تمديد شده است پس تحليل‌ها بايد متناسب با شرايط باشد. او گفت: تنها برداشت از ايجاد صف‌هاي فروش، رفتار هيجاني سهامداراني است كه صرفاً براساس خوش‌بيني بيش از حد بدون حساب و كتاب اقدام به خريد كرده‌اند.
- رفتار هيجاني سهامداران
ولي نادي قمي - مديرعامل تأمين سرمايه نوين- هم علت افت سنگين بورس را رفتار هيجاني سهامداران دانست و گفت:به اعتقاد من رفتار سهامداران هيجاني بود زيرا اتفاق خاصي در بورس تهران رخ نداده است. او افزود:سهامداران با احتمال مثبت بودن نتيجه مذاكرات هسته‌اي رفتار هيجاني از خود نشان داده و نسبت به خريداري سهام شركت‌ها اقدام كردند و با تمديد زمان مذاكرات، سهام خريداري شده را فروختند. در اين شرايط نبايد نسبت به خريد و فروش سهام اقدام كرد. او تأكيدكرد:البته بخشي از اين رفتارها ناشي از غني نبودن فرهنگ سهامداري بوده و بخش ديگر آن به ساختار اقتصادي و نيز محدوديت‌هاي موجود در بورس تهران مانند دامنه نوسان و حجم مبنا مربوط است كه اين عوامل باعث ايجاد صف‌هاي خريد و فروش در بازار سرمايه مي‌شود.
- بازار تحت‌تأثير جو رواني
بسياري از كارشناسان معتقدند؛ واكنش فعلي بورس به نتيجه مذاكرات طبيعي و مقطعي بوده و تحت‌تأثير رفتارهاي هيجاني است و به‌زودي فروكش مي‌كند زيرا با تمديد مذاكرات هيچ اتفاق منفي خاصي در فضاي فعاليت شركت‌ها رخ نمي‌دهد. كارشناسان معتقدند: همانطور كه درصورت دستيابي به توافق جامع هسته‌اي وضع سودآوري صنايع فعال دربورس يكباره بهبود نمي‌يافت، اكنون نيز با تمديد مذاكرات شرايط حاكم بر صنايع مختلف نسبت به گذشته بدتر نمي‌شود. برهمين اساس مي‌توان گفت، رفتار هيجاني سهامداران و نزول شاخص‌ها، عمدتا ناشي از برآورده نشدن انتظارات خوش بينانه است.
اما در اين بين برخي از فعالان بازار سرمايه هوشمندانه‌تر عمل كردند و نسبت به خريد سهام شركت‌هايي كه از پتانسيل رشد سودآوري و افزايش قيمت سهام برخوردارند، اقدام كردند. شواهد نشان مي‌دهد كه حرفه‌اي‌هاي بورس ديروز به معامله سهام شركت‌هايي همچون تراكتورسازي ايران، گلتاش و مخابرات ايران پرداختند. طبق آمار عملكرد بورس تهران ديروز بازار سهام اين دسته از شركت با حجم معاملاتي مناسب و تقاضاي قابل توجه براي خريد و فروش سهام مواجه بود و معاملات سهام مجموعه‌هاي مذكور كاملا روان انجام مي‌شد.