براساس گزارش گاردين، در تپه‌هاي مشرف به گرانادا، باستان‌شناسان هيجان‌زده به اين سو و آن سوي منطقه‌اي محصور شده مي‌روند. نواري آبي‌رنگ در ميانه اين منطقه، نقطه‌اي را كه باستان‌شناسان معتقدند پاسخ يكي از بزرگترين معماهاي عصر حاضر اسپانيا را در خود پنهان كرده، از ديگر بخش‌ها جدا كرده‌است. تيم باستان‌شناسي از اواسط ماه نوامبر براي يافتن بقاياي جسد فدريكو گارسيا لوركا، نمايش‌نامه‌نويس و شاعر مشهور اسپانيايي شبانه‌روزي تلاش كرده‌اند.
در همين تكه از خاك بي‌حاصل، درست در بالاي جاده‌اي منتهي به دهكده كوچك ويزنار است كه نويسنده عروسي خون و خانه برنارد آلبا در سال 1936 توسط جوخه اعدام راست‌گراها كشته شد.
به گفته خاوير ناوارو، رهبر تيم باستان شناسان، يافته‌هايي كه تاكنون به‌دست آمده‌اند اميدواركننده بوده‌است. به موقعيت محل دفن يكي از مشهورترين قربانيان جنگ داخلي اسپانيا در كتابي كه در سال 2011 منتشر شد و در آن به جزئيات آخرين ساعات مرگ لوركا پرداخته‌شد، اشاره شده‌است. ناوارو مي‌گويد تمامي تحقيقاتي كه تا به‌امروز انجام گرفته‌اند نشان مي‌دهند اين همان نقطه‌اي است كه به دنبالش بوديم.
جستجو براي يافتن جسد لوركا در سرتاسر جهان خبرساز شده‌است اما توجه بيش از اندازه به اين موضوع باعث شد تا اعتراضاتي كه نسبت به اين اقدام وجود دارد پنهان شوند. هفت سال پس از تصويب قانوني كه مقابله اسپانيا به گذشته‌اش را تسهيل مي‌كرد، فعالان مي‌گويند جستجو براي يافتن دو هزار گور دسته‌جمعي شناخته‌شده بسيار دشوار شده‌است.
زماني كه دولت سوسياليست اسپانيا در سال 2007 قانون يادبود تاريخي را تصويب كرد، بسياري اين قانون را اولين قدم در راستاي مواجه شدن با تاريخ تيره و تاريك اسپانيا درنظر گرفتند. طبق اين قانون نشانه‌ها و نماد‌هاي دوران ديكتاتوري فرانسيسكو فرانكو از اماكن عمومي برچيده شد و امكان يافتن محل دفن بيش از 114 هزار نفري كه طي جنگ‌هاي داخلي 1936 تا 1939 و طي دوران حكومت ديكتاتوري فرانكو جان خود را از دست داده‌اند، فراهم آمد.
اما به گفته اميليو سيلوا از انجمن احياي يادبود‌هاي تاريخي پيشرفت در اين زمينه طي سال‌هاي اخير چندان چشمگير نبوده‌است. در سال 2000 جرقه‌هاي اولين جنبش در پي تلاش سيلوا براي يافتن جسد پدربزرگش و ده‌ها قرباني ديگري كه در شمال اسپانيا در گوري دسته‌جمعي مدفون بودند، ايجاد شد.از آن سال به بعد گروه سيلوا درحدود 6 هزار جسد ديگر را نيز يافته‌اند.
اما پشتيباني از اين جنبش‌ها با روي كار آمدن راست‌گراها در سال 2011 به بهانه اينكه قانون باعث ايجاد دو دستگي در كشور شده است، متوقف شد و هيچ بودجه‌اي به آن تعلق نگرفت. با توقف پشتيباني دولت از اين جنبش، سيستم چند‌پاره‌اي از موسسه‌هاي مختلف براي كمك به خانواده‌هاي قربانيان در مناطق كاتالونيا، باسك و اندلس شكل‌گرفت. گروه سيلوا براي تامين هزينه‌هاي خود به كمك‌هاي مردمي روي آورد. عمليات حفاري اين گروه توسط داوطلبان انجام مي‌شود، اما تست‌هاي DNA بسيار پرهزينه‌هستند و درحال حاضر اتكاي اين گروه بر كمك‌هاي مردمي و كمك سازمان‌هاي بين‌المللي است.
ناوارو مي‌گويد درصورتي كه در حين جستجو‌ها بقاياي جسد كوركا كشف شود، سرنوشت آن به دست دادگاه سپرده خواهد شد، رويدادي كه مي‌تواند فصلي تاريك از تاريخ اسپانيا را به پايان برساند. به گفته وي در بسياري از كشورها نبش قبر انجام مي‌شود، اما در اسپانيا، براي انجام اين‌كار مانع‌تراشي‌هاي زيادي مي‌شود. ناوارو مي‌گويد شما نمي‌توانيد در يك كشور متمدن انسان‌ها را مانند تفاله در دل خاك به حال خود رها كنيد.