با علي صالح آبادي، مديرعامل جديد بانك توسعه صادرات گفت‌وگويي انجام داده‌ايم:
- شنيده‌ايم كتاب خاطرات 9سال مديريت خود را نوشته‌ايد، از اين كتاب و محتوايش برايمان بگوييد. اين كتاب كي چاپ مي‌شود؟
بله، بنده طي مدتي كه مسئوليت بازار سرمايه را برعهده داشتم، وقايع، تجربيات، خاطرات تلخ و شيرين و در يك كلام، اغلب رويدادها و اقدامات صورت گرفته طي حدود يك دهه مسئوليت در اين بازار را ثبت و ضبط و اخيرا هم بخش عمده اين مطالب را كه بسيار مفصل هم هست، گردآوري كرده‌ام. ان‌شاءالله در آينده نزديك، قصد دارم اين خاطرات و تجربيات را كه در واقع، بخش قابل توجهي از تاريخ بورس، بعد از تصويب قانون بازار اوراق بهادار را به‌خود اختصاص مي‌دهد، در قالب يك كتاب منتشر كنم.
- شما فارغ‌التحصيل دانشگاه امام‌صادق(ع) هستيد، در يك دهه گذشته بسياري از فارغ‌التحصيلان اين دانشگاه و دست پروردگان مرحوم آيت‌الله مهدوي‌كني در بخش‌هاي مختلف بازارسرمايه مسئوليت گرفته‌اند، رمز موفقيت دانش آموختگان اين دانشگاه در بازار سرمايه چيست؟
مشي اخلاقي و مديريتي حضرت آيت‌الله مهدوي‌كني(ره) كه حق پدري و استادي بر گردن همه ما دارند، به‌گونه‌اي بود كه همواره، دانشجويان دانشگاه امام‌صادق(ع) را به سختكوشي در تحصيل علوم روز و موردنياز كشور، توأم با جديت در تهذيب نفس تشويق مي‌كردند. ايشان در واقع، با درك عميق و هوشمندانه از شكاف بين علوم انساني و علوم حوزوي، به طراحي رشته‌هاي دانشگاهي تلفيقي اقدام كردند كه الحق والانصاف، موفق هم بودند.
درخصوص علل فعاليت و موفقيت بخش زيادي از دانش آموختگان اين دانشگاه در بخش‌هاي مختلف بازار سرمايه نيز شايد مهم‌ترين دليل، اين باشد كه به هر حال، دانشگاه امام صادق(ع) براساس همان بينش عميقي كه از حضرت آيت‌الله مهدوي‌كني عرض كردم، جزو نخستين دانشگاه‌هايي بود كه رشته مالي، به‌معناي واقعي علم مديريت مالي (finance) را در كشور ايجاد كرد و طبيعتا تعداد زيادي از دانش‌آموختگان اين رشته،، در حوزه بازار سرمايه مشغول فعاليت شدند و حتي بسياري از آنها به‌طور تخصصي، موضوعات مرتبط با مفاهيم مالي اسلامي را پيگيري كرده و مي‌كنند، به‌گونه‌اي كه امروز، خوشبختانه ما در زمينه مالي اسلامي، در عرصه بين‌المللي حرف‌هاي زيادي براي گفتن داريم.
- شما در 9سال گذشته با 3دولت مختلف كار كرده‌ايد، تفاوت نگاه اين 3دولت به بازارسرمايه در چه بود؟
به اعتقاد بنده، در مجموع همه دولت‌ها نگاه ويژه و حمايتي به بازار سرمايه داشته‌اند اما به هر حال، در هر مقطع شرايط و اولويت‌هايي براي دولت‌ها مطرح مي‌شود كه شايد اگرچه رويكرد كلي دولت به بورس، رويكرد حمايتي است، اما اولويت‌هاي ديگر ناگزير دولتمردان را به اتخاذ سياست‌هايي وادار كند كه بعضا از ديد فعالان بازار سرمايه، محل نقد واقع مي‌شود و مصاديق اين موضوع، در هر 3دولت گذشته كه بنده در بازار سرمايه فعاليت داشته‌ام نيز قابل مشاهده است. در مجموع، اگرچه باتوجه به حساسيت بالاي بازار سرمايه به تصميمات مختلف، نمي‌توان انتظار داشت همه تصميمات، لزوما اثر مثبت بر بورس داشته باشند.
- بورس تهران به لحاظ آماري نسبت به يك دهه پيش چقدر رشد كرده است؟ اگر امكان دارد پاسخ خود را با ذكر آمارهاي مقايسه‌اي ارائه دهيد؟
جايگاه بورس، امروز قابل مقايسه با سال84 كه بنده، مسئوليت بورس را پذيرفتم، نيست، اگرچه نبايد به وضع كنوني قانع باشيم و آن را مطلوب بدانيم. امروز ما 4بورس فعال، يعني بورس اوراق بهادار تهران، بورس كالاي ايران، فرابورس و بورس انرژِي داريم. انواع نهادهاي مالي، از يك نوع نهاد مالي، به 11نوع و تعداد آنها هم از 81نهاد مالي در سال 84، به 433نوع نهاد مالي بالغ شده است. در حال حاضر، 12نوع ورقه بهادار در بازار سرمايه معامله مي‌شود كه اين ميزان، 9سال قبل، فقط 2نوع بود.
تعداد كدهاي معاملاتي در بورس، امروز به حدود 7ميليون و 600هزار كد رسيده است، درحالي‌كه در سال 84، 3ميليون و 100كد معاملاتي وجود داشت. در حال حاضر، ارزش معاملات سالانه اوراق بهادار در بازار سرمايه، به 127هزار ميليارد تومان رسيده كه اين رقم، در سال 84حدود 6هزار ميليارد تومان بود. همچنين حجم معاملات سالانه اوراق بهادار، از حدود 15ميليارد سهم در سال 84، به حدود 300ميليارد سهم در حال حاضر رسيده است.
امروز ارزش معاملات اوراق بدهي در بورس، بيش از 11هزار ميليارد تومان است كه اين رقم، در سال 84، 234ميليارد تومان بود. امروز، ارزش معاملات برخط سهام به 30هزار ميليارد تومان رسيده، درحالي‌كه در سال 84امكان معاملات برخط در بورس فراهم نبود. در حوزه بورس‌هاي كالايي نيز ارزش معاملات از 5/2هزار ميليارد تومان در سال 84، به بيش از 43هزار ميليارد تومان رسيده است و در حال حاضر، حدود 130قلم كالا در بورس‌هاي كالايي مورد دادوستد قرار مي‌گيرد.
- چشم‌انداز بازار سرمايه ايران
علي صالح‌آبادي: من نسبت به آينده بازار سرمايه، بسيار خوشبين هستم و اعتقاد دارم وجود پتانسيل‌هاي گسترده در اين بازار، اعم از نيروي انساني متخصص، زيرساخت‌هاي فني و مقرراتي لازم و مهم‌تر از همه، حمايت اركان نظام از بازار سرمايه، چشم‌انداز مثبتي را در آينده، براي بورس رقم خواهد زد. خوشبختانه با اهتمام وزارت اقتصاد و شخص دكتر طيب‌نيا كه نگاه ويژه‌اي به بازار سرمايه داشته‌اند، در حال حاضر برنامه راهبردي بازار سرمايه نيز تدوين و ابلاغ شده كه مي‌تواند نقشه راه خوبي براي مسير آينده بازار باشد. قطعا حضور مديريت جديد، جناب آقاي دكتر محمد فطانت فرد در رأس بازار سرمايه كه خوشبختانه از تجربه، توان و تخصص ارزنده در حوزه مباحث مالي برخوردار هستند نيز منشأ تحول و گسترش بورس در آينده خواهد بود.