پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی نوشت: دستورالعمل جدید سازمان هواپیمایی کشوری برای تاسیس و فعالیت شرکت‌های هواپیمایی شنبه (۲۹ آذر) رونمایی شد. این دستورالعمل مشتمل بر پنج فصل تعاریف، آیین رسیدگی به تقاضای فعالیت شرکت هواپیمایی، فرآیند صدور موافقتنامه اصولی، شرایط و فرآیند صدور پروانه بهره‌برداری و ضمائم است.
بر اساس بخشی از این دستورالعمل ایرلاین‌ها علاوه بر داشتن کفایت مالی، باید ناوگان خود را به حداقل ناوگان مورد نظر بر اساس نوع پروانه بهره‌برداری برسانند. همچنین شرکت‌های هواپیمایی از تاریخ تصویب این دستورالعمل موظف‌اند حداکثر ظرف یک ماه ضمن معرفی اعضای حقیقی هیئت مدیره، نمایندگان اعضای حقوقی هیئت مدیره و مدیرعامل به سازمان جهت اخذ تاییدیه صلاحیت حرفه‌ای مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره اقدام کنند.
جزئیات دستورالعمل جدید تاسیس و فعالیت شرکت‌های هواپیمایی که ایرلاین ها ملزم به رعایت آن هستند به شرح زیر است:
در اجرای بنده (ه) ماده ۶ و ماده ۱۷ قانون هواپیمایی کشوری و با هدف افزایش بازدهی صنعت حمل و نقل هوایی و به روز کردن دستورالعمل‌های ذیربط از جمله دستورالعمل اجرایی و ضوابط تاسیس و عملیات شرکت‌ها و موسسات حمل و نقل هوایی کشور مصوب ۱۳۷۲/۵/۱۰ شورای عالی هواپیمایی کشوری، دستورالعمل حاضر با عنوان دستورالعمل تاسیس و فعالیت شرکت‌های هواپیمایی به اجرا گذاشته میشود.
در فصل اول و ماده (۱) این دستورالعمل به تعاریف و انواع پروانه‌های بهره‌برداری پرداخته شده است.
فصل دوم این دستورالعمل به «آیین رسیدگی به تقاضای فعالیت شرکت هواپیمایی» اختصاص دارد که آمده است: در روند صدور موافقت اصولی و پروانه بهره‌برداری، مواردی شامل شرایط عمومی متقاضی، شرایط عمومی و اختصاصی هیئت مدیره و مدیرعامل، اساسنامه پیشنهادی شرکت، طرح توجیه فنی و بازرگانی، شرایط فنی و عملیات و شرایط امنیتی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
الف: شرایط عمومی متقاضی
ماده ۲: متقاضی می‌بایست از شرایط عمومی به شرح ذیل برخوردار باشد:
۲-۱. متقاضی یک شرکت سهامی دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران است.
۲-۲. متقاضی قادر است توانایی تامین منابع مالی و کفایت مالی شرکت را طبق مفاد ضمیمه الف این دستوالعمل به اثبات برساند.
۲-۳. متقاضی قادر است تا به نحو موثری توانمندی اجرایی و تخصصی شرکت را مطابق با استانداردهای مرجع در انجام فعالیت مورد درخواست به اثبات برساند.
۲-۴. معرفی مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره واجد شرایط به سازمان هواپیمایی کشوری
تبصره- شرکت های سازنده هواپیما نمی توانند متقاضی دریافت پروانه بهره برداری فعالیت بازرگانی در زمینه خدمات موضوع این دستورالعمل باشند و همچنین این شرکت ها نمی توانند به طور مستقیم یا از طریق سهامداران یا اعضای هیئت مدیره خود به عنوان سهامدار یا عضو هیئت مدیره در شرکت هواپیمایی وارد شوند. شرکت های سازنده هواپیما می توانند صرفا به منظور انجام امور جاری خود تقاضای پروانه بهره برداری کنند.
ب: احراز صلاحیت حرفه‌ای هیئت مدیره و مدیرعامل
ماده ۳: شرایط عمومی هیئت مدیره و مدیرعامل
اشخاص پیشنهادی برای تصدی سمت مدیرعامل با عضو هیئت مدیره باید از شرایط عمومی به شرح ذیل برخوردار باشند:
۳-۱. متدین به دین اسلام و یا یکی از ادیان شناخته شده در قانون اساسی کشور
۳-۲. داشتن اهلیت قانونی، عدم اشتهار به فساد اخلاقی، عدم اعتیاد به مواد مخدر و روان گردان، عدم سوء پیشینه و محکومیت کیفری که موجب سلب حقوق اجتماعی گردد.
۳-۳. انجام خدمت وظیفه و یا معافیت دائم (برای آقایان)
۳-۴. دارا بودن حداقل ۳۰ سال سن
۳-۵. دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی در یکی از رشته‌های مورد پذیرش سازمان هواپیمایی کشوری که فهرست این رشته‌ها از طرف سازمان اعلام می‌گردد.
ماده ۴: شرایط تخصصی هیئت مدیره و مدیرعامل
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، اشخاص پیشنهادی برای تصدی سمت مدیرعامل یا عضو هیئت مدیره باید از شرایط تخصصی به شرح ذیل برخوردار باشند:
۴-۱. حداقل ۵ سال سابقه فعالیت در صنعت حمل و نقل هوایی و یا ۱۰ سال در مشاغل تخصصی و مرتبط صنعت برای دو سوم اعضای هیئت مدیره
تصبره- دارا بودن حداقل ۵ سال سابقه فعالیت در صنعت حمل و نقل هوایی برای رئیس هیئت مدیره الزامی است.
۴-۲. حداقل ۵ سال سابقه فعالیت در مشاغل مدیریتی در صنعت هوانوردی برای مدیرعامل
تبصره- دارا بودن مدرک دکتری و کارشناسی ارشد در رشته در رشته های مرتبط به ترتیب به عنوان دو و یکسال سابقه فعالیت محسوب می گردد.
۴-۳. احراز صلاحیت علمی و تخصصی بر اساس مفاد ماده ۵ این دستورالعمل
۴-۴. تسلط به یکی از زبان‌های رسمی ایکائو (ترجیحا زبان انگلیسی) برای مدیرعامل
تبصره۱- مدیرعامل شرکت هواپیمایی بالاترین مقام مسئول و پاسخگو به سازمان هواپیمایی کشوری در رعایت مقررات، قوانین و دستورالعمل‌ها در خصوص عملیات ایمن و امن هوانوردی است.
تبصره ۲- پاسخگویی مدیرعامل رافع مسئولیت‌های سایر افراد ذیربط از شرکت هواپیمایی از جمله معاونان فنی و عملیات و هیئت مدیره نیست.
تبصره ۳- مسئولیت مدیرعامل و معاونان فنی و عملیات شرکت در رعایت قوانین، مقررات و دستورالعمل های ایمن و امن قابل انتقال به غیر نیست.
بر اساس این گزارش، ماده ۵ دستورالعمل تاسیس و فعالیت شرکت‌های هواپیمایی به موضوع «ترتیب رسیدگی و تاییدیه یا در صلاحیت حرفه‌ای هیئت مدیره و مدیرعامل» پرداخته شده که بر اساس بند ۵-۳ این دستورالعمل برای بررسی صلاحیت حرفه‌ای اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل، کمیته ای با عنوان «کمیته احراز و سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران عامل و اعضای هیئت مدیره شرکت‌های هواپیمایی» مشتمل بر اعضای کمیته هوانوردی و یا نمایندگان آنها تشکیل میشود و تصمیمات آن پس از تصویب در کمیته هوانوردی و اخذ تایید از رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ابلاغ میشود.
در بنده ۵-۱۴ دستورالعمل آمده است: از تاریخ تصویب این دستورالعمل کلیه شرکت‌های هواپیمایی فعال و متقاضی فعالیت موظف‌اند حداکثر ظرف یکماه ضمن معرفی اعضای حقیقی هیئت مدیره، نمایندگان اعضای حقوقی هیئت مدیره و مدیرعامل به سازمان جهت اخذ تاییده صلاحیت حرفه‌ای مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره اقدام نمایند.
در تبصره بند مذکور ذکر شده است: اشخاصی که در تاریخ تصویب این دستورالعمل به عنوان عضو هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت هواپیمایی فعالیت دارند باید ظرفیت یکماه از تصویب این دستورالعمل تقاضای تاییدیه صلاحیت حرفه ای به سازمان ارائه نمایند.
در فصل سوم این دستورالعمل به «فرآیند صدور موافقت نامه اصولی» و در فصل چهارم نیز به «شرایط و فرآیند صدور پروانه بهره‌برداری» اشاره شده است.
بر اساس ماده ۱۱ دستورالعمل تاسیس و فعالیت شرکت های هواپیمایی، فرآیند صدور پروانه بهره‌برداری شامل مراحل ذیل می‌باشد:
۱۱-۱. متقاضی پس از اخذ موافقتنامه اصولی، امکانات و شرایط مورد نیاز جهت اخذ تاییدیه‌های صلاحیت بازرگانی و فنی و عملیاتی طبق ضوابط و معیارهای تعریف شده توسط سازمان را برای هر دو تاییدیه فراهم نموده و به سازمان ارائه می‌دهد.
۱۱-۲. سازمان با لحاظ کردن شاخص کفایت مالی، طرح توجیهی، نظامنامه‌های فنی و عملیاتی و امنیتی الزامات و استانداردهای مورد نیاز جهت اخذ تاییدیه‌های بازرگانی و فنی، عملیاتی، چنانچه متقاضی را واجد شرایط تشخیص دهند مراتب را جهت صدور این دو تاییدیه به کمیته هوانوردی ارجاع خواهند نمود.
در صورتی که متقاضی موفق به اخذ این دو تاییدیه به اخذ این دو تاییدیه از کمیته هوانوردی گردد وهیئت مدیره و مدیرعامل پیشنهادی طبق ماده ۵ این دستورالعمل تاییدیه صلاحیت حرفه ای را اخذ نمایند، مراتب جهت صدور پروانه بهره برداری آزمایشی در شورایعالی هواپیمایی مطرح خواهد شد.
مدت اعتبار این پروانه یکسال می باشد و طی این یکسال بررسی‌ها و نظارت‌های مربوط به تضمین تداوم شایستگی و صلاحیت شرکت بعمل آمده و گزارش آن را به کمیته هوانوردی و شورایعالی هواپیمایی ارائه میشود.
۱۱-۳. چنانچه شرکت بتواند در دوره آزمایشی یک ساله تمامی الزامات و استانداردهای فنی، عملیاتی و بازرگانی را رعایت کند مراتب جهت صدور پروانه بهره‌برداری سه ساله در شورایعالی هواپیمایی مطرح خواهد شد.
اما در صورتیکه شرکت به هر دلیلی یکی از شرایط احراز (اخذ) تاییدیه های بازرگانی یا فنی، عملیاتی را از دست بدهد، سازمان گزارش کار را جهت اتخاذ تصمیم لازم به شورایعالی هواپیمایی ارائه می کند وحسب تصمیم شورا عمل خواهد نمود.
۱۱-۴. در پایان دوره سه ساله، عملکرد شرکت هواپیمایی جهت صدور پروانه دائم به شورایعالی هواپیمایی گزارش میشود.
بر اساس بندی از این دستورالعمل شرکت هواپیمایی موظف است تا قبل از هر گونه فعالیت بازرگانی نسبت به اخذ گواهینامه خلبان، کادر پروازی، کادر فنی و ناوگان و تجهیزات ایمنی خود از سازمان اقدام و برابر ضوابط قانونی و استانداردهای مرجع به موقع نسبت به تمدید و تجدید آنها اقدام نماید.
فصل پنجم این دستورالعمل نیز مشتمل بر سه ضمیمه الف (کفایت مالی)، ضمیمه ب (تشریفات صدور مجوز تاسیس و عملیات شرکت‌های هواپیمایی) و ضمیمه ج (فرم مشخصات مدیران و مدارک و مستندات مورد نیاز) است.
طبق ضمیمه الف، کفایت مالی متقاضی یکی از الزمات دریافت تاییدیه بازرگانی است و با توجه به نوع پروانه بهره‌برداری مورد درخواست متقاضی و به منظور احراز توان مالی متقاضی بابت تامین زیرساخت های عملیاتی و اداری تعیین میشود.
۱. پس از ارائه درخواست توسط متقاضی و دریافت مدارک و مستندات لازم، کمیته هوانوردی در مورد تعیین نوع پروانه بهره برداری قابل اعطا به متقاضی با توجه به توانایی‌های وی و نیازمندی‌های جامعه تصمیم گیری خواهد نمود. بر این اساس متقاضی نسبت به تکمیل مدارک و ادامه مراحل مربوطه جهت دریافت هر یک از انواع پروانه های بهره‌برداری تعریف شده اقدام خواهد نمود.
۲. حداقل مجموع داراییهای مورد نیاز برای انواع پروانه‌های بهره‌برداری بر اساس تعداد و مشخصات هواپیماها و تجهیزات پیش بینی شده در طرح توجیه فنی و اقتصادی کسب و کار شرکت، سایر داراییهای ثابت و سرمایه در گردش مورد نیاز تعیین می‌گردد.
تبصره- حداقل تعداد ناوگان شرکت در تمامی دوره فعالیت خود نباید از حداقل تعداد تعیین شده توسط سازمان برای هر نوع پروانه بهره‌برداری کمتر باشد.
۳. بعد از تعیین نوع پروانه بهره‌برداری و تاییدیه کمیته هوانوردی، جهت طرح درخواست صدور موافقتنامه اصولی در شورایعالی هواپیمایی، حداقل ۵ درصد از مجموع دارایی های در نظر گرفته شده برای نوع پروانه بهره‌برداری مورد درخواست توسط متقاضی در یکی از بانک‌ها یا موسسات اعتباری مورد تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سپرده میشود. سپرده مذکور بدون موافقت سازمان قابل استفاده (برداشت، انتقال، تضمین و...) نخواهد بود ولی سود متعلق به سپرده می‌تواند مورد استفاده متقاضی قرار گیرد.
۴. پس از صدور موافقت اصولی، متقاضی می تواند به منظور تامین بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت هواپیمایی و با کسب موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، اقدام به عرضه عمومی سهام شرکت در بورس اوراق بهادار نمایند.
۵. متقاضی موظف است جهت طرح درخواست صدور پروانه بهره برداری آزمایشی در شورایعالی هواپیمایی، میزان سود را حداقل به ۲۵ درصد از مجموع داراییهای در نظر گرفته شده برای نوع مجوز بهره برداری مورد درخواست افزایش دهد.
تبصره۱: حداکثر معادل ۴۰ درصد از مبلغ مذکور در این بند، قبل از صدور پروانه بهره‌برداری آزمایشی می‌تواند به صورت داراییهای ثابت در تملک متقاضی شامل هواپیما و ساختمان اداری با عنایت به طرح توجهیی متقاضی و طبق استانداردهای مورد تایید سازمان هواپیمایی کشوری معرفی شود.
تبصره۲: فروش و انتقال (عین یا حق انتفاع) داراییهای مذکور و استفاده از مانده سپرده‌های بانکی تا قبل از اخذ پروانه بهره برداری و یا انصراف متقاضی و یا عدم موافقت با درخواست وی ممنوع می‌باشد.
۶. در صورتیکه شرکت مورد نظر در دوره فعالیت آزمایشی بر اساس گزارش بخش ارزیابی استمرار شایستگی و صلاحیت موفق به احراز شرایط دریافت پروانه بهره‌برداری سه ساله شد. پس از صدور پروانه بهره‌برداری سه ساله سازمان ضمن آزادسازی داراییهای متقاضی امکان استفاده شرکت هواپیمایی از تسهیلات بانکی و صندوق توسعه ملی را در چارچوب مقررات قانونی و از طریق صدور معرفی‌نامه‌های لازم فراهم می‌آورد ولی در هر صورت تجهیز منابع اعم از سرمایه و تسهیلات مالی به عهده متقاضی می‌باشد.
۷. حداکثر ۷۵ درصد از مجموع داراییهای متقاضی می‌تواند از محل منابع بانکی و بازار سرمایه تامین شده و مابقی توسط صاحبان سهام به صورت سرمایه تمام پرداخت شده تامین می‌گردد.
۸. ارزش دفتری ناوگان هوایی و دارایی های مرتبط با فعالیت شرکت هواپیمایی در هیچ زمانی پس از شروع بهره‌برداری نباید از ۷۰ درصد ارزش داراییهای شرکت هواپیمایی در صورت‌های مالی کمتر باشد.
۹. در خصوص شرکت‌های هواپیمایی فعال ملاک ارزیابی کفایت مالی جهت تمدید پروانه بهره‌برداری، صورت‌های ملی حسابرسی شده توسط موسسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران خواهد بود که می‌بایست پس از هر دوره مالی به این سازمان ارسال گردد.
۱۰. شرکت‌های هواپیمایی فعال ملزم هستند جهت طرح درخواست تمدید حداقل معادل ۶۰ درصد حداقل دارایی مذکور در بند ۲ را برای پروانه بهره‌برداری مورد درخواست به صورت دارایی در تملک متقاضی با عنایت به طرح توجیهی و طبق استانداردهای مورد تایید سازمان هواپیمایی کشوری ارائه نمایند.
۱۱. شرکت‌های هواپیمایی غیر فعال و فعال برای درخواست دریافت پروانه بهره‌برداری و یا ارتقای پروانه بهره‌برداری ملزم به احراز شرایط این دستورالعمل می‌باشد.