هر روزه میلیونها تصویر روی شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و بین دوستان به اشتراک گذاشته می‌شود كه بيشتر آنها خود واقعي فرد نيست. بلكه تصاويري دستكاري شده با امكانات موجود در سيستم‌هاي مورد استفاده افراد است. به عبارتي فرد تلاش مي‌كند آنچه كه نيست را به نمايش بگذارد تا آنچه در واقعيت امر هست. اين يعني ناراضيتي و عدم اعتماد به نفس از واقعيت موجود و تلاش براي بودن بر اساس نظرات، خواسته‌ها، باورها و خوشايند ديگران!
آمارها نشان مي‌دهند كه حدود 64 درصد از كاربران بخصوص زنان در سال 2014 با ديدن عكس‌ها و تصاوير دستكاري شده از خود و ظاهرشان احساس بدي پيدا كرده، نااميد و افسرده شده‌اند.
تاكنون تلویزیون و مجله‌ها، به خصوص مجله‌هاي مد و عامه پسند، به خاطر عرضه و تبلیغ اندام‌های از نظر آنها‌ایده آل و به اصطلاح بی عیب و نقص و تاثیر منفی بسيار بر اعتماد به نفس مردم، به خصوص نوجوانان و جوانان گذاشته‌اند كه در اين راستا مورد انتقاد بسياري نيز قرار گرفته اند.
اما كمتر تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر برداشت ما از اندام مناسب و یا نگاه ما به ظاهرمان بررسي و تحقيق شده است. به راستي تاثير شبكه‌هاي اجتماعي بر روي اعتماد به نفس و بخصوص ظاهرمان چگونه است؟
بررسي چند مورد در دنياي واقعي و مقايسه آن در دنياي مجازي، اين مسئله را براي شما روشن مي‌سازد. کلسی هیبرد نمونه بارز اين مسئله است. او در دوران کودکی قدي بلند و کمی‌چاق بود. او در مدرسه ابتدایی مشكلي با اين ظاهر نداشت. چرا كه کسی به‌این موارد توجه نمی‌کرد.
اما به محض ورود به دبیرستان اين ظاهر براي او دردسر و دست مايه آزار شد. چرا كه با ديدن او اکثر هم کلاسی‌ها و شاگردان مدرسه شروع به حرف زدن و تمسخر كردند.این امر باعث شد که به مرور زمان او فکر کند واقعا زشت است و هیچ چیز خوب و زيبايي ندارد.
كلسي سالهای اول دبیرستان همیشه احساس بدبختی می‌کرد. و در فیسبوک دوستان بسیار اندکی داشت كه می‌دانست آنان هرگز سر به سر او نخواهند گذاشت.
او روزگار سختي را مي‌گذراند چرا كه در مورد تمام جزییات ظاهریش حتی شکل ابروها و یا اندازه پیشانی خود وسواس پیدا کرده بود.
خود کلسی در اين باره می‌گوید: " اگر من روی شبکه‌های اجتماعی دوست و یا آشنای بیشتری داشتم مسلما بیشتر مورد آزار قرار می‌گرفتم. آزار و رفتار زورگویانه و ناراحت کننده دیگران در سنین یازده تا شانزده سالگی واقعا وحشتناک بود و دلیل‌این آزارها هیکل و ظاهر من بود."
من تلاش كردم تا آنچه مورد آزار است را تغيير دهم. چندین بار رنگ موی خود را تغییر دادم، رژیم‌های غذایی سختی گرفتم تا بلکه هم شکل جماعت شود، اما نشد... بالاخره متوجه شدم که مشکل، رفتار غلط دیگران است و نه اندام و ظاهر من!
كلسي اکنون ۲۰ ساله است و مسئول یک برنامه آموزشی و آگاهی بخش به نام "آموزش با صدای بلند" است. در‌این دوره‌ها که در مدارس برگزار می‌شود به معلمان آموزش داده می‌شود که چطور مشکل عدم اعتماد به نفس نوجوانان و عدم رضایت آنها از ظاهرشان را تشخیص داده و با آن برخورد کنند.
به خاطر همين تجربه‌هاي شخصی و حرفه‌ای، کلسی هیبرد به خوبی از تاثیرات شبکه‌های اجتماعی بر‌این موضوع اطلاع دارد و می‌گوید؛ نوجوانان روی شبکه‌های اجتماعی ممکن است صدها و هزاران "دوست و آشنا" داشته باشند و‌این همه ارتباط آنها را آسیب‌پذیر می‌کند.
اين قشر كاربر سعی می‌کنند بهترین تصویر ممکن را از خود برروی شبکه‌های ارائه دهند و همواره در حال مقایسه خود با دیگران هستند.
پر واضح است كه برای بسیاری از نوجوانان و جوانان امروزی شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و توییتر و ابزارهای ارسال پیامک مثل واتس‌اپ راه اصلی برقراری ارتباط با دوستان، آشنايان، خانواده و سراسر دنیا است.
آمارها نشان مي‌دهند كه در سال ۲۰۱۳ بیش از ۷۰ درصد از نوجوانان و جوانان به ابزار ویژه فیسبوک پیوستندو ابزاري که هر روزه به وسیله آن میلیونها تصویر از کاربران در شبکه منتشر و به گردش در مي‌آيد. شايد تاكنون هیچگاه نوجوانان تا‌این حد در مورد زندگی دوستان خود اطلاع نداشتند و تا‌این حد در مورد ظاهر خود حساس نبودند! آنان اين اطلاعات، حساسيت و كاهش اعتماد بنفس خود را در ارتباط با شبكه‌هاي اجتماعي كسب مي‌كنند!
جراحي زيبايي مجازي
بررسی‌های یک کمیسیون پارلمانی در‌این زمینه نشان مي‌دهد كه در مواردی حتی دختر بچه‌های پنج ساله نیز در مورد اندام و ظاهر خود نگران هستند. البته افراد بالغ نیز از‌این تاثیرات منفی درامان نیستند و آمارهای موجود در بریتانیا حاكي از آن است که حدود ۶۰ درصد از افراد بالغ از ظاهر خود خجالت می‌کشند و به همين دليل يعني تحت تاثیر‌این وضعیت میزان جراحی‌های پلاستیک و زیبایی از سال ۲۰۰۸ حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است.
در چنين شرايطي مسئولان و انديشمندان تدبيري نيك انديشيده و دست به كار شدند. براي نمونه در سال ۲۰۱۲ نمایندگان پارلمان بریتانیا با تصویب طرحی پيشنهاد کردند که تمام نوجوانان برای داشتن درک بهتر از ظاهر خود و افزایش اعتماد به نفسشان باید در یک دوره آموزشی ویژه شرکت کنند.
کارولین ناکس یکی از اعضای‌این کمیسیون با کمک چند نهاد خیریه و حمایت چند شرکت تجاری یک فعاليت تبلیغاتی و آموزشی با نام "واقع بین باش: همه در مورد ظاهرشان می‌توانند اعتماد به نفس داشته باشند" به راه انداخت.
او در مدارس مختلف برای دانش آموزان نوجوان جلسه‌هاي توجیهی ترتیب داده و سعی می‌کند به آنها توضیح دهد که در دنیای ما رسانه‌ها با استفاده از انواع و اقسام روشها براي جلب مخاطب عام ظاهر افراد را بهتر از آنچه که واقعا هستند، جلوه می‌دهند.
کارولین در اين باره می‌گوید؛ دانش آموزان نوجوان به خوبی‌این نکته و صحبت‌هاي مرا را درک می‌کنند چون آنها هم موقع انتشار تصاویر خود روی شبکه‌های اجتماعی همین ترفندها را به کار مي‌برند. من از آنها می‌پرسم که کدامیک هنگام انتشار عکس خود روی فیسبوک آن را دستکاری کرده است؟ و در جواب همه اعتراف كردند که‌این کار را انجام داده‌اند به خصوص ؛ یکی از دانش آموزان دختر به من گفت كه تمام‌عکسهایی که تاکنون منتشر کرده است همه دستکاری و روتوش شده است. چرا كه از ظاهر خود راضي نيست.
البته اين كار بسيار ساده است، چرا كه اکثر تلفن همراه‌هاي امروزی به دوربین‌هايي كه انواع و اقسام فیلترها و ابزارهای روتوش دارند، مجهز هستند و با کمک آنها می‌توان حتی بدترین سلفی را هم دستکاری و بي‌نظير کرد.
ترديدي نيست كه شبکه‌های اجتماعی روی زندگی نوجوانان و جوانان تاثیرهاي بسياري داشته و خواهد داشت وهرگز نمی‌توانند به آن بی توجه بود. عدم توجه به آن و مسائل آن، مشكلات بسياري را براي نسل بشر ايجاد مي‌كند. شايد، نوجوانان بتوانند از تلویزیون یا مجله‌هاي متفرقه و جذاب صرفنظر کنند، اما شبکه‌های اجتماعی روش اصلی ارتباطي و دریچه اصلی و آسان تماس آنان با جهان خارج است. اما آنان جهان خارجی را از پشت یک فیلتر می‌بینند و‌این سالم نیست. به عبارتي آنان به يك جهان دستكاري شده بشر مي‌نگرند تا واقعيت موجود!
هدف فعاليت‌هاي آموزشی در اين زمينه اين است که به نوجوانان نشان دهند؛ دنیای رسانه‌ها بیش از حد به ظاهر وابسته است و در یک چنین محیطی آنها باید در مورد ظاهر خود احساس مثبتی داشته باشند. داشتن چنين اعتماد به نفسي در نوجوانان باعث مي‌شود که آنان بتوانند واقعا خودشان باشند. و اين مسئله بسیار مهم است.
در اين آموزش‌ها نوجوانان ياد مي‌گيرند به تصاویری که در اطراف آنها چه در دنياي مجازي و چه واقعي منتشر می‌شود با هوشیاری و انتقادی نگاه كنند. از طرفي اين فعاليت تبليغاتي تلاش می‌کند، تولید کنندگان و فروشندگان کالاهای مصرفی به خصوص تولید کنندگان لباس و وسایل آرایشی را قانع کند تا در شیوه‌های تبلیغات خود مسئولانه تر عمل کنند.
دکتر فیلیپا دیتریش پژوهشگر ارشد دانشگاه انگلستان در رشته مشخصات ظاهری در اين باره می‌گوید؛ تحقیقات علمی‌ارتباط بین شبکه‌های اجتماعی و نگرانی‌ها در مورد اندام و ظاهر افراد را تایید می‌کند. به عبارتي هر چه مدت زمانی که فرد روی شبکه اجتماعي صرف می‌کند، بیشتر باشد، حساسیت و وسواس آنها در مورد ظاهرشان بیشتر بيشتر می‌شود.
دیتریش می‌گوید؛ در شبکه‌های اجتماعی يك گرایش منفی وجود دارد و آن اين است که کاربران از ساير كاربران می‌خواهند که در مورد ظاهر آنها نظر دهند! این نوع رفتار و تماس‌ها ممکن است به اضطراب در مورد ظاهر افراد منجر شود. در نهايت، افرادی که بیش از حد به شبکه‌های اجتماعی وابسته هستند ممکن است یک ظاهر و شخصیت ساختگی از خود بسازند و بر آن اساس روابط و دوستانی پیدا کنند که با واقعیت‌های زندگی آنان هیچ ارتباطی ندارد و اين بسيار خطرناك است.
دکتر دیتریش معتقد است که بهترین راه مقابله با وسواس و اضطراب در مورد ظاهر افراد نشان دادن تصویر هر چه گسترده‌تری از ظاهر واقعی و متنوع انسان‌ها در رسانه‌ها است. چون در عالم واقعیت داشتن ظاهری‌ایده‌ال و جسمی‌سالم فقط در یک نوع نماد خلاصه نمی‌شود.
کلسی و ساير فعالان اين مسئله با‌این نظر موافق هستند. افرادي كه سال‌ها به خاطر ظاهرشان مورد اذيت و آزار ديگران قرار گرفتند. آنان او با انجام کارهای داوطلبانه برای یک نهاد خیریه به نام "وای ام سی ان" توانستند اعتماد به نفس از دست رفته خود را بازیابند. آنان به مرور واقعیت‌های ظاهر خود را پذیرفته و نسبت به اندام و ظاهر خود احساس خوبی پیدا کردند.
كلسي يكي از اين افراد مي‌گويد؛ "من قصد دارم به دنیای آگهی‌های تجاری وارد شوم. به اين خاطر كه بتوانم معيارهاي مرسوم در دنیای آگهی‌های تجاری را تغییر داده و تصور و درک رایج در آن را بهتر کنم. مردم به آگهی‌های تجاری معتاد هستند، پس بهتر است از آن طریق به مردم پیام‌هایی داد که مثبت باشند."
دنياي آگهي‌هاي تجاري، دنيايي است كه به صورت نامحسوس بر مردم حكومت كرده و آنان را كنترل مي‌كند. در اين دنيا به گونه‌اي خاموش بر شما ديكته مي‌شود كه چه بخوريد! چه بپوشيد! چه شكلي باشيد! از چه چيزهايي استفاده كنيد و....تا مورد قبول دنياي ساخته آنها باشيد!
حال بهتر است با نگاهي واقعيت‌پذير به مسائل اطراف خود، به رسانه‌ها به شبكه‌هاي اجتماعي نگاه كنيد. خودتان باشيد و در اين راه هرگز از خود ضعف نشان ندهيد. ضعف آدمي برابر با بردگي او است.
برگرفته از؛ prezi- today- mediapost