اين كاري است كه دست‌كم در سال‌هاي اخير 2بار انجام داده‌است. سال 2001در افغانستان و 2سال بعدش در عراق. جنگ عراق در سال 2009پايان يافته اعلام شد درحالي‌كه هنوز از هرگوشه اين كشور صداي انفجار و گلوله مي‌آمد. پايان جنگ افغانستان هم ديروز با سخنراني از سوي باراك اوباما و درحالي اعلام شد كه اگر چه دولت و حكومت ديگر در دست طالبان نيست اما افغانستان همچنان در وضعيت جنگي به سر مي‌برد و يك سوم كشور در كنترل حكومت مركزي نيست.
ناتو روز يكشنبه مراسمي را براي اعلام پايان ماموريت نظامي‌اش در خاك افغانستان در كابل برگزار كرد. اما نكته كنايه‌آميز اينكه اين مراسم كه براي اعلام پايان جنگ در افغانستان برگزار مي‌شد، به‌صورت مخفيانه در جايي اعلام نشده و به‌صورت ناگهاني برگزار شد از بيم آنكه هدف حمله طالبان قرار بگيرد. هنوز بخش‌هايي از خاك افغانستان كه وسعتش به يك سوم خاك اين كشور مي‌رسد در كنترل طالبان است. اعضاي اين گروه هر گاه كه اراده كنند در نقاط شلوغ و پرتردد افغانستان دست به حمله مي‌زنند وناامني ايجاد مي‌كنند.
جنگ 13ساله آمريكا در افغانستان، طولاني‌ترين جنگ تاريخ آمريكا به شمار مي‌رود. اين جنگ به دستور جورج بوش و به تلافي حملات 11سپتامبر صورت گرفت. چون عامل اين حملات يعني اسامه‌بن‌لادن در پناه طالبان و در خاك افغانستان پناه گرفته‌بود، بوش براي جبران غرور ضربه خورده آمريكايي‌هايي كه در يك ساعت در روز 11سپتامبر 2001، بيش از 3هزار كشته داده‌بودند، دستور لشكركشي به افغانستان را داد تا بن‌لادن و القاعده را نابود كند. بن‌لادن اما يك دهه بعد در حمله كماندوهاي آمريكايي به خانه‌اي در نزديكي شهر اسلام‌آباد پايتخت پاكستان كشته شد.
از القاعده هم با گذر زمان و با ظهور گروه‌هاي تروريستي جديد و خونريزي چون داعش، اكنون جز يك نام در تاريخ باقي نمانده‌است. درواقع القاعده و بن‌لادن در جنگ افغانستان از بين نرفتند. البته طالبان بعد از چند سال حضور در قدرت در افغانستان، قدرت مركزي را در اين كشور از دست داد. اما اكنون كه 13سال از آغاز اين جنگ مي‌گذرد، هنوز افغانستان امنيت ندارد، اقتصاد مستقر، آرامش اجتماعي و صلح هم ندارد.
- صلح با طالبان
باراك اوباما با شعار پايان‌دادن به جنگ‌هاي آمريكا در سال 2008 كارش را آغاز كرد. او ابتدا نيروهاي نظامي آمريكا را از عراق عقب كشيد و بعد براي پايان حضور نظامي كشورش در خاك افغانستان برنامه‌ريزي كرد. استراتژي اوباما جنگ از راه دور بود. حملات هواپيماهاي بدون سرنشين آمريكا در نقاط مختلف دنيا از سومالي تا پاكستان در دولت اوباما چندبرابر شد. تلفات اين حملات هم در ميان غيرنظاميان افزايش يافت. اما اوباما بر كاهش حضور نيروي نظامي در خارج از مرزها ازجمله در خاك افغانستان تأكيد داشت. به‌خاطر همين تأكيد، در سال‌هاي گذشته طرح مذاكره با طالبان مطرح شد. آمريكا طالبان را به 2گروه طالبان خوب و طالبان بد تقسيم كرد و گفت كه با طالبان خوب بايد مذاكره كرد و با طالبان بد بايد جنگيد.
اين طرح با فراز و فرودهاي بسيار و با وجود برخي امتيازها ازجمله آزاد كردن بعضي رهبران طالبان و بيرون بردن نام بعضي ديگر از فهرست تحريم‌هاي بين‌المللي، هنوز به هيچ نتيجه‌اي نرسيده‌است. با اين حال آمريكا به دولت افغانستان هم توصيه كرده‌بود كه طالبان را در قدرت شريك كند. به اين ترتيب نتيجه 13سال لشكركشي آمريكا به خاك افغانستان اين شده كه اكنون طالبان از دشمن به طرف مذاكره تبديل شده‌است. اين در حالي است كه طالبان همچنان به‌صورت روزانه و هر گاه كه بتواند به نظاميان آمريكا و ناتو حمله مي‌كند و خودروها و مقرهاي آنها را به آتش مي‌كشد. در افغانستان اكنون بسياري نگران آن هستند كه مذاكره با طالبان به قيمت مصالحه بر سر منافع مردم افغانستان ازجمله حقوق زنان و برخي آزادي‌هاي آموزشي تمام شود كه در دوران حكومت طالبان همچون كابوسي زندگي مردم افغانستان را تيره كرده‌بود.
- ركورد توليد خشخاش
افغانستان همواره يكي از منابع و مراكز توليد خشخاش در جهان بوده‌است. اما گزارش سازمان ملل و گزارش دولت آمريكا نشان مي‌دهد، در 2سال گذشته و بعد از 13سال جنگ آمريكا در خاك افغانستان، توليد خشخاش در اين كشور به رقم قابل‌توجهي رسيده‌است. افزايش سطح زيركشت خشخاش در افغانستان 20تا 35درصد تخمين زده شده است. مدارا با طالبان به‌منظور پيشبرد مذاكرات صلح باعث شده تا تخريب برخي زمين‌هاي كشت خشخاش كه از اصلي‌ترين منابع تأمين درآمد مافياي طالبان است به تأخير بيفتد. بيشترين زمين‌هاي كشت خشخاش هم در مناطق پشتون‌نشين جنوب و غرب افغانستان است؛ جايي كه طالبان از نفوذ زيادي برخوردار است.
بنا بر برخي گزارش‌ها، نزديك به ۸۰ تا ۹۰ درصد ترياك افغانستان در ولايت هلمند (جنوب) توليد مي‌شود و بي‌سبب نيست كه اين ولايت براي طالبان اهميت ويژه‌اي دارد. در سال ۲۰۱۳ تنها درآمد حاصل از كشت خشخاش در افغانستان حدود يك ميليارد دلار برآورد شده بود. با وجود اختصاص بودجه 7.5 ميليارد دلاري براي مبارزه با توليد خشخاش، خود آمريكايي‌ها هم به شكست در اين مسير اعتراف مي‌كنند.
- 5هزار نيروي پليس و ارتش افغان كشته شدند
روزنامه نيويورك‌تايمز اخيرا در گزارشي نوشت، در يك سال گذشته بيش از 5هزار نيروي پليس و ارتش افغانستان در حملات طالبان و در جريان درگيري با اين گروه كشته شده‌اند. آمريكا و هم‌پيمانانش در ناتودر سال‌هاي اخير ميليون‌ها دلار براي آموزش ارتش و پليس افغانستان اختصاص دادند تا نيرويي آماده كنند كه بعد از خروج نظاميان خارجي از خاك افغانستان در سال 2014، بتواند كار دفاع از افغانستان در مقابل طالبان و ادامه جنگ با طالبان را به‌عهده بگيرد. به همين‌خاطر طالبان در يك سال گذشته تمركز حملاتش را روي نيروهاي پليس و ارتش افغانستان گذاشت. اكنون افغانستان صاحب يك ارتش 350هزار نفري است كه البته بيسوادي، عدم‌آموزش نظامي كافي و نفوذ برخي عوامل طالبان درون اين نيرو، كارآمدي آن را به‌شدت زير سؤال برده‌است.
- خاطرات شوم جنگ در ذهن افغان‌ها
13سال حضور نظامي آمريكا و ناتو درخاك افغانستان علاوه بر تلفات غيرنظامي، تصاوير شوم و تكان‌دهنده‌اي را هم به جا گذاشت كه در تاريخ ثبت مي‌شوند. ازجمله آنها تصوير نظاميان انگليسي است كه روي جنازه كشته‌شدگان طالبان ادرار مي‌كردند. واقعه تكان‌دهنده ديگر، كشتار چند خانواده ازجمله چند كودك در افغانستان توسط يك نظامي آمريكايي بود كه 2 سال پيش صورت گرفت. اين نظامي آمريكايي كه بعدا خود را تسليم كرد و محاكمه شد، به‌دليل فشار ناشي از جنگ و كشته شدن هم‌قطارانش، سحرگاه يك روز شوم تفنگش را برمي‌دارد و به سمت روستايي مي‌رود و در چند خانه به خانواده‌هاي بيگناه افغان شليك مي‌كند. دراين حملات 18نفر كشته شدند.