لکه سرخ مشتری یکی از پدیده‌های اسطوره‌ای منظومه خورشیدی ماست. اما شاید در آینده‌ای نه چندان دور، این لکه و زیبایی‌اش جز در خاطرات اخترشناسان و عکس‌های قدیمی جایی نداشته باشد.
شرایط پیچیده جوی سیاره مشتری به نحوي است كه اين لكه با سرعت چشمگیری در حال نابودی است. دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که شاید این پیشامد در طول زندگی ما رخ دهد.
اخترشناسانی که با تلسکوپ هابل کار می‌کنند، اخیرا با اندازه‌گیری لکه سرخ بزرگ سیاره مشتری متوجه شده‌اند که قطر آن به کمترین میزانی رسیده که تاکنون ثبت شده است.
اگر این لکه با همین میزان کوچک و کوچک‌تر شود، شاید تا دو دهه آینده ناپدید شود. لکه سرخ مشتری، توفانی است که در چرخش پادساعتگرد، در نیمکره جنوبی غول گازی منظومه ما واقع شده است.
این توفان با شدت وزش 644 کیلومتر در ساعت، شدیدترین توفان منظومه خورشیدی است. اندازه این عارضه سطحی به حدی بزرگ است که سه سیاره زمین در آنجا می‌گیرد.
بر اساس شواهد موجود، این لکه نخستین بار در سال 1630، اندکی پس از اختراع تلسکوپ رصد و اندازه‌گیری دقیق این لکه در سال‌های پایانی دهه آغازین قرن نوزدهم آغاز شد. در آن هنگام اخترشناسان قطر آن را 41هزار کیلومتر ثبت کردند.
در سال 1979، زمانی‌که فضاپیمای وویجر از کنار مشتری عبور کرد، لکه سرخ به نصف اندازه خود رسیده بود. نخستین تصاویر تسلکوپ هابل -که در سال 1995 از این عارضه ثبت شد- نشان می‌داد که لکه سرخ تا 20,950 کیلومتر کوچک شده بود.
دکتر ایمی سایمن، اخترشناس مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا به تازگی هشدار داده است که سرعت ناپدید شدن لکه ظاهرا افرایش پیدا کرده است. او می‌گوید: «این اخترشناسان غیرحرفه‌ای (آماتور) بودند که متوجه این موضوع شدند.» بر اساس مشاهدات اخیر، شکل بیضی توفان در حال نزدیک شدن به دایره است.
پژوهش‌های دکتر سایمون با کمک تلسکوپ هابل نشان داد که اندازه این لکه اکنون به 15,500 کیلومتر رسیده است. این اندازه‌گیری بیانگر این است که تا چهار سال آینده، لکه سرخ به شکل دایره خواهد شد.
مأموریت بعدی ناسا درباره مشتری جولای 2016 (تیرماه 1395) رخ مي‌دهد و طي اين عمليات کاوشگر جونو (Juno) ناسا به آنجا خواهد رسید. به این ترتیب، می‌توان با دقت بالایی اندازه لکه سرخ مشتری را اندازه‌گیری کرد.
در این میان، دکتر سایمن با بررسی مشاهدات گذشته می‌خواهد ببیند آیا می‌تواند علت این رخداد را کشف کند. او می‌گوید: «ما گردبادهای کوچکی که این توفان را تغذیه می‌کردند، زیر نظر داشته‌ایم. در حال حاضر، به دنبال این هستیم که آیا این گردبادها سبب این پدیده شده‌اند یا خیر.»
انجام این کار چندان هم ساده نیست. سایمن اظهار می‌دارد: «ما مشغول بررسی شرایط جوی سیاره دیگری هستیم، در حالی‌که پیش‌بینی آب و هوا روی سیاره زمین به اندازه کافی دشوار هست.»
او می‌افزاید: «این تلاش‌ها به ما در درک شناخت عواملی که باعث از بین رفتن این لکه و شدت این حرکت شده است، کمک می‌کنند.
با گردآوری اطلاعات می‌توانیم پیش‌بینی کنیم چه موقع یکی از شناخته‌شده‌ترین و دیدنی‌ترین پدیده‌های منظومه خورشیدی، ممکن است برای همیشه ناپدید شود.»
منبع:همشهري‌‌‌دانستنيها