همشهری آنلاین-هلن صدیق بنای: چگونه سیستم‌ها و فناوری‌های مدرن هاوکینگ را اداره می‌کنند؟ آیا این سیستم‌ها برای سایرمعلولین نیز قابل استفاده و در دسترس خواهد بود؟

استفن هاوکینگ، فیزیکدان مشهور در ۲۰ سال گذشته برای ارتباط با دنیای خارج مجبور به استفاده از فناوري رايانه‌ها بود و حتي اين سيستم‌ها را تنها با حرکت ماهیچه‌ای گونه‌اش کنترل مي‌كرد. هاوكينگ كه از یک بیماری عصبی رنج می‌برد، مي‌توان گفت كه تقریبا به طور کامل فلج شده است. با وجود، اين فناوري‌هاي نوين به او كمك كردند تا به زندگي وفعاليت‌هاي دل‌خواه خود ادامه دهد.

خود او در اين زمينه مي‌گويد: "با پيشرفت وهوشمندتر شدن فناوری‌ها، امکاناتی براي فعاليت و زندگي پیش پای من گذاشته شد که هرگز تصورش را هم نمی‌کردم. این فناوری‌ها که اکنون برای کمک به معلولین در دست توسعه و گسترش است، می‌توانند در برداشتن موانعی که تاکنون سر راه ارتباط و فعاليت‌هاي معلولین وجود داشته، نقش مهمي ايفا كنند. این سیستم‌هاي جدید زندگی من را تغيير و متحول ساخته است و من امیدوارم بتوانند برای ۲۰ سال آینده هم به من خدمت کند."


شايد كمتر كسي باشد كه از زندگي و ماجراي معلوليت و محدوديت شديد هاوکینگ را نداند. شهرت و از مهم‌ترین دستاوردهای اين دانشمند مقاله‌ای است که به رابطه‌ سیاه‌چاله‌ها و قانون‌های ترمودینامیک می‌پردازد. حال گرفتار بيماري است كه او را از انجام فعالیت‌های روزمره محروم و يا انجام آنها را بسيار زجرآور كرده است.

زماني او  برای ادای یک کلمه، آن هم توسط سینی‌سایزر رايانه خود به یک دقیقه زمان نياز داشت. تلاش و فعالیت در اين زمينه نيز اوضاع را وخيم‌تر مي‌كرد. خستگي ناشي از فعاليت باعث مي‌شد كه ماهیچه گونه‌اش تنها برای مدت کوتاهي رايانه را کنترل کند و در نهايت كاهش توان او باعث مي‌شد كه كارها و فعاليت‌هاي روزمره او روز به روز محدودتر و كمتر ‌شوند.


هاوکینگ به سيستمي توانمند و کاراتر برای کنترل رايانه‌اش احتیاج داشت و به همین دلیل از گوردون مور بنیان‌گذار اینتل كمك گرفت. گوردون نيز در كمك و پاسخ به درخواست اين دانشمند تيمي ویژه در لابراتوار اینتل تشکیل داد.

تيمي كه سه سال تمام بر روي هاوکینگ كارکرد تا بتواند یک رابط کاربری جدید و سیستمی برای پیش‌‌خواني متن برايش بسازند.

پس از تلاش بسيار آنان توانستند، سیستمي با نیازهای هاوکینگ تهيه و در اختيار او قرار دهند. سیستمي كه سرعت سخن گفتن هاوکینگ را دو برابر كرد و همچنین اين امكان را به او داد كه با نرم‌افزارهای معمول و روزمره مانند مرورگرهای وب با سرعتي ده برابر از قبل کار كرده و آنها را هدايت کند.

هاوکینگ در مراسم معرفی سيستم خود با نام ACAT (Assistive Context Aware Toolkit) در پايتخت انگلستان گفت: "20 سال بود كه از سيستم قديمي خود استفاده مي‌كردم، تا اينكه برقراری ارتباط موثر و انجام کارهایی که دوست دارم، با اين سيستم دشوار و سخت‌تر شد. حال با پیشرفت‌های موجود می‌توانم بسیار سریع‌تر بنویسم و با راحتی بیشتری به برگزاری کنفرانس، نوشتن مقاله، کتاب و صحبت با دوستان و خانواده‌ام بپردازم."

گفته مي‌شود بسیاری از اجزای نرم‌افزاری که سیستم جدید هاوکینگ را اداره می‌کند امسال با مجوز اپن‌سورس منتشر خواهد شد تا سايرمعلولین نيز بتوانند از مزایای آن استفاده کنند.

حال سیستم نهایی و كاربردي هاوکینگ حاصل ساعت‌ها تلاش، مشاهده و تحت‌نظر گرفتن زندگی هاوکینگ در خانه، محل کار و نيز استفاده از بازخوردهای مداوم او درباره اینکه از چه چیزی خوشش آمده و يا نيامده، فعالیت بیشتر، سهولت، سرعت و... است.

تيم تحقيقي اینتل به سرعت متوجه شد که هاوکینگ یک اینترفیس جدید و مدرن نمی‌خواهد، بلكه مي‌خواهد، تغييراتي در سیستم۲۰ ساله خود كه سالها زمان صرف یادگیری آن کرده بود، ايجاد شود تا بتواند راحت‌تر، سريع‌تر و ساده‌ـتر كار كند.

پیت دنمان مهندس طراح لابراتوارهای اینتل در اين باره مي‌گويد؛ کلید اصلی پیشرفت‌های ACAT این بود که با تلاش‌هاي بسيار توانست به هاوکینگ امکان انجام کارهای بیشتری دهد. اگرچه نمی‌توانستيم کاری کنيم که مانع خستگی تنها عضله فعال او شويم، اما کاری کرديم که او برای کنترل و هدايت رايانه‌اش کمتر به حركت اين عضله نیاز داشته باشد.

او گفت؛ " ما با كم كردن تعداد مراحل كاري هاوکینگ در كار با رايانه‌اش، موفق شديم تا او بتواند کار بیشتری انجام دهد."

سیستم ACAT يا به عبارتي سيستم هاوکینگي را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد: قسمت اول ورودی سيستم است كه از سنسور مادون‌قرمزی كه روی عینک هاوکینگ قرار گرفته است، انجام مي‌گيرد. این سنسور حرکت‌های ماهیچه گونه‌ي هاوکینگ را هنگامی که می‌خواهد چیزی را روی صفحه انتخاب کند، تشخیص می‌دهد. قسمت دوم؛ رابط یا اینترفیسی که حروف را برای تشکیل کلمات انتخاب کرده و به هاوکینگ اجازه می‌دهد صحبت كند یا با مرورگرها و سایر نرم‌افزارها تعامل کند. قسمت سوم؛ نرم‌افزاری که در حین تایپ پیش‌بینی می‌کند كه هاوکینگ چه می‌خواهد بنویسد، درست مانند؛ سیستم کامل كننده اتوماتيك کلمات در تلفن‌های همراه هوشمند.

تولید متن برای هاوکینگ چه برای سخن گفتن از طریق سینتی‌سایزر و چه برای نوشتن مقالات و کتاب‌ها بسیار حیاتی است. به همين علت سیستم هاوکینگ کلمه‌ها را حرف به حرف به يكديگر متصل می‌کند، درواقع اين سيستم حروف الفبا را يكي يكي نشان می‌دهد تا او یکی را انتخاب کند. در اين بخش هدف این بود که تعداد کاراکترهایی را که باید از میان آنها انتخاب شود، کمتر کنند. برای اين منظور تيم تحقيقاتي اینتل با شرکت انگليسي SwiftKey که فناوری اصلی آن سیستم پیش‌بینی صفحه كليدهاي تلفن‌ همراه هوشمند است، همکاری کرد.

آنان با تحلیل نوشته‌ها و کارهای قبلی هاوکینگ و همچنین متن‌هایی که هر روز تایپ می‌کند، یک مدل مبتنی بر احتمالات به زبان انگلیسی ساختند. این مدل می‌تواند با دقت بیشتری پیش‌بینی کند که هاوکینگ قصد تایپ چه کلمه‌ای را دارد. حال با اين سيستم او تنها مجبور به تایپ ۱۵ تا ۲۰ درصد از حروف‌ها است و بقيه به صورت خودكار تايپ مي‌شود. همين امر باعث شد، سرعت صحبت کردن او افزايش يابد؛ يعني تقریبا دو برابر شود.

تيم تحقيقاتي اینتل استفاده از ویندوز را نيز براي اين دانشمند ساده‌تر کردند. آنان متوجه شدن که استفاده از سیستم‌عامل ویندوز برای هاوکینگ بسيارطاقت‌فرسا است. چرا كه او برای کلیک و باز کردن هر فايلي در ویندوز، زمان زيادي را صرف مي‌كند.

صفحه نمایش رايانه او به صورت عمودی خط به خط حركت مي‌كند تا زمانی که هاوکینگ علامت پايان دهد. همین فرآیند به صورت افقی هم تکرار می‌شود تا محل دقیق فایل مشخص شده و فایل اجرا شود. فرآیندي که در حالت عادی تنهاچند ثانیه طول مي‌كشد برای هاوکینگ بيش از سه دقیقه زمان مي‌برد!

برای ساده‌تر کردن و سرعت بخشيدن به این فرآیند؛ اینتل برنامه مدیریت فایلی ساخت که به نوبت تمام فایل‌های یک فولدر را نشان می‌داد و به این ترتیب هاوکینگ می‌توانست با سرعت بسیار بیشتری به اسناد و فایل‌هایش دسترسی پيدا كند. آنها همچنین منوهای اختصاصی طراحي كردند که گزینه‌های آنها براساس نرم‌افزاری که هاوکینگ استفاده می‌کرد، تغییر می‌کرد و به این ترتیب جلو و عقب رفتن در مرورگر‌ها نيز بسيار ساده و سريع‌تر مي‌شد.

تنها چيزي كه در این میان هنوز ثابت مانده است صدای روباتيك هاوکینگ است. صدای سینتی‌سایزری که او در این سال‌ها استفاده ‌کرده و بسيار هم طرفدار دارد تغييري نكرده است و نسبت به نمونه‌های مدرن کنونی هنوز آن صداي روباتيك باقي مانده است. هاوکینگ اين صدا را دوست دارد و اصرار دارد که آن را عوض نکند چرا که معتقد است اين صدا به نوعی معرف، نشان و شخصيت او است.

هاوکینگ از بیماری نورون‌های حرکتی (MND) رنج می‌برد که ناشی از ALS است و در طول سال‌ها بدترهم شده است. او تنها کسی نیست که به این بیماری دچار شده است. بیش از سه میلیون نفر در سراسر دنیا گرفتار اين بيماري هستند. MND بر ماهیچه‌های حرکتی بدن که مسئول رفتارهایی چون؛ صحبت کردن، راه رفتن، بلعیدن و حرکت کلی بدن است تاثیر گذاشته و روز به روز اين اعمال را سخت‌تر و در نهايت غير ممكن مي‌سازد. این بیماری که طبیعتی پیش‌رونده دارد با گسترش میزان فلج فلجي در نهایت منجر به مرگ بيمار می‌شود.

حال با اين فناوري روز و مورد استفاده هاوكينگ، مهندسان اینتل امیدوار هستند که با توسعه و ساخت برنامه‌هاي كمكي به اين بيماران كمك كنند تا بتوانند از زندگي خود لذت و استفاده بيشتري ببرند. پيش‌بيني مي‌شود كه ژانويه سال 2015 اين نرم‌افزارها با یک مجوز اپن‌سورس در دسترس عموم قرار ‌گرفته و موتور پیش‌بینی SwiftKey آن با یک موتور اپن‌سورس جایگزین شود.
البته چنین برنامه‌هایی برای هر کسی که بخواهد یک رايانه‌ را به کمک ابزار ورودی غیراستانداردی براي پلک زدن یا حرکت ابرو و...کنترل کند كارا خواهد بود.

هاوكينگ اميدوار است؛ همانطوركه زندگی او توسط ACAT ساده‌تر و آسان‌تر شده است، ساير معلولين هم بتوانند از اين سيستم‌ها استفاده كرده و بوسيله آنها کارهای بیشتر انجام داده و كارايي بيشتري داشته باشند.


برگرفته از؛ techrepublic