از شعار «من شارلي ابدو هستم» تا اين جمله نمايشنامه‌نويس انگليسي: «منطق مي‌تواند با ترور، تن‌به‌تن روبه‌رو شود و آن را به خاك بنشاند.» در اين فضاي احساسي كه طبيعي هم هست، بعضي به راحتي به اين سؤال كه ريشه اين خشونت كجاست، پاسخ مي‌دهند: خاورميانه و افراط‌گرايان مذهبي. برخي هم با استناد به همين پاسخ ساده و اوليه از حالا به فكر چاره اين معضل هستند و خط و نشان اعدام و محدود كردن مهاجران و اقدام نظامي بيشتر در خاورميانه را مي‌كشند.
اما ريشه اين خشونت را نه با تحولات ديروز و امروز و نه در خارج از مرزهاي اروپا كه با نگاهي به فرهنگ و گفتمان اروپا و مجموعه تحولات سال‌هاي گذشته بايد تحليل كرد. بهانه حمله مرگبار روز چهارشنبه به مجله فكاهي شارلي ابدو، بنابركلماتي كه از زبان عاملان حمله شنيده شده، كاريكاتورهاي توهين‌آميز اين مجله عليه پيامبر اسلام بوده‌است.
همين باعث شده كه اكنون يك رويارويي دوقطبي ميان ارزش‌هاي غربي در مقابل ارزش‌هاي مذهبي و به‌ويژه اسلامگرايان در محافل اجتماعي و رسانه‌اي غرب ايجاد شود و عده‌اي اين اتفاق را تلاش افراط‌گرايان براي ترور آزادي بيان تصوير كنند. اما در اروپا اتفاقاتي در ماه‌ها و سال‌هاي اخير روي داد كه فارغ از اين حمله هولناك نيستند و بايد همه را در يك چارچوب تحليل كرد. قتل‌عام نوجوانان مدرسه‌اي در سال 2011در نروژ توسط يك افراط‌گراي ضدمهاجر و ضداسلام، موج ضدمهاجرت با قدرت گرفتن راستگرايان افراطي و حمله به مساجد و مراكز مذهبي مسلمانان در كنار تأكيد بر فضاي دوقطبي آزادي بيان در مقابل مذهب، نشان از بروز يك روند در اروپاست.
اين روند، فرهنگ مدارا و احترام به تفاوت‌ها و مرزنگذاشتن ميان خودي‌و غيرخودي را كه غرب سال‌هاست آنها را به‌عنوان ارزش‌هاي اختصاصي‌اش تبليغ مي‌كند، زير سؤال برده‌است.
غرب منشا و تبليغ‌كننده ايده و فرهنگ جهانشهري و شهروند جهاني بود. در چنين فرهنگي، استهزاي ديگران جايي ندارد. اگرچه هيچ انسان و هيچ مذهبي، خشونت داعشي را به‌عنوان مجازات استهزاءكنندگان تأييد نمي‌كند. آنها كه به مجله شارلي ابدو حمله كردند نماينده هيچ تمدن و مذهبي نيستند.
قربانيان اين جانيان بيشتر از اروپا در خاورميانه و كشورهاي مسلمان بوده و هستند. شاهد اين مدعا عراق است كه در سالي كه گذشت هر شهرش بيش از 5هزار قرباني داده‌است. اما ستيز با فرهنگ و دين ديگري به اسم آزادي بيان، بهانه به‌دست خشونت‌طلباني مي‌دهد كه مي‌توانند دنياي ما را به جهنم و جهانشهر آرماني غرب را به كابوس تبديل كنند.