به گزارش ایرنا از روابط عمومی بانک مرکزی، با توجه به تحولات اخیر در راه اندازی طرح چکاوک در نظام بانکی کشور و معرفی آن در استان تهران و 13 استان دیگر، پرسش‌ها، نکات و شکایاتی از طرف مشتریان نظام بانکی مطرح شده است.
براین اساس، بانک مرکزی پاسخگویی مناسب به این ابهامات را وظیفه اصلی خود تلقی کرده و بر خود لازم می‌داند نکاتی چند را با هم میهنان ارجمند در میان گذارد.
سامانه چکاوک، آخرین حلقه از نظام پرداخت الکترونیکی است که مبادله، پایاپای و پردازش و کارسازی چک‌ها را به صورت الکترونیکی بین بانک‌های کشور بر عهده دارد. در سال‌های اخیر با رشد و نفوذ شگرف پرداخت‌های کارتی و حوالجات الکترونیکی، بخش بزرگی از پرداخت‌های کشور از طریق سامانه‌هایی نظیر شتاب، شاپرک، ساتنا و پایا انجام می‌شود، لیکن چک به عنوان ابزاری برای پرداخت‌های تجاری همچنان واجد اهمیت به سزایی بوده و الحاق آن به نظام پرداخت الکترونیکی کشور ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود.
- اهداف مهم برای سامانه چکاوک معین شده است
هدف نخست سامانه چکاوک، تسهیل و تسریع در مبادلات مبتنی بر چک است. چکاوک، با الکترونیکی شدن گردش چک بین بانک‌های کشور، فاصله جغرافیایی میان استان‌های کشور را از میان برداشته و کارسازی چک‌های بین بانکی را در سراسر کشور ظرف مدت یکسان انجام می‌دهد.
همچنین با استقرار کامل چکاوک در کشور، مدت زمان تسویه و کارسازی چک‌های واگذار شده به 24 ساعت کاری و حتی کمتر کاهش می‌یابد.
هدف دوم سامانه چکاوک، نظارت‌پذیر شدن مبادلات چک و پایش دقیق آنها به صورت الکترونیکی است تا اطمینان عمومی نسبت به استفاده از این ابزار ارتقا یابد. به دلیل تمام الکترونیکی شدن مبادلات چک و حذف گردش لاشه چک بین واحدهای بانک‌های مختلف، زمینه برخی از سوء استفاده‌ها از این ابزار از میان رفته و با اعمال کنترل دقیق بر حجم تعهدات بین بانک‌ها از طریق نمایشگرهای پایش مبادلات، اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و خلق پول بدون پشتوانه، که در نهایت به افزایش بی‌رویه نقدینگی و تورم منجر می‌شود، تا حد زیادی کنترل و مدیریت خواهد شد.
این گزارش می‌افزاید: با اینکه حجم مبادلات چک بسیار کمتر از تعداد تراکنش‌های سامانه‌هایی نظیر شتاب و شاپرک است اما نظر به لزوم پردازش فیزیکی چک در مبداء و کنترل انسانی اقلامی نظیر صحت امضا و پشت نویسی، چکاوک یکی از پرچالش‌ترین و پیچیده‌ترین سامانه‌های الکترونیکی کشور به شمار می‌رود.
راه اندازی چکاوک مستلزم تمهیدات لجستیکی فراوان در نزدیک به بیست و دو هزار شعبه و آموزش قریب به دویست هزار نفر از کارکنان بانک‌ها است که ابعادی ملی و کم سابقه را در میان تمامی سامانه های الکترونیکی کشور و منطقه نشان می‌دهد. بدین لحاظ در برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی آن، تلاش و دقت فراوانی شد تا کاستی‌های اجتناب ناپذیر ناشی از تغییر بنیادی روش‌ها به حداقل خود برسد و لذا پیش از راه اندازی طرح چکاوک در استان تهران، این سامانه در 13 استان کشور به صورت کامل راه‌اندازی شده و بسیاری از مشکلات و مسایل آن پیش از معرفی طرح در تهران مرتفع شد.
باید توجه داشت که در اجرای هر سامانه‌ای در عمل، مشکلات و مسایلی بروز می‌کند که از دامنه برنامه‌ریزی و حتی تجربیات پیشین نیز خارج است اما هراس از این امر نباید توسعه و بهسازی سامانه‌های جدید و موجود را متوقف کند چرا که رکود و توقف در ایجاد سامانه‌های جدید بانکی، منجر به رکود در تمامی فعالیت‌های اقتصادی و آسیب‌پذیری آنها می‌شود.
با توجه به نکات یاد شده و نظر به گستردگی و اهمیت تهران به عنوان قطب اقتصادی و تجاری کشور و پراکندگی و تعداد زیاد شعب بانک‌ها در این استان، برخی ناهماهنگی‌ها و کاستی‌ها، که عمدتاً مربوط به تغییر روش‌های انجام کار بوده‌اند، منجر به تاخیر در کارسازی برخی چک‌های بین بانکی گردید که البته نسبت چک‌های تحت تاثیر قرار گرفته هرگز از 10درصد چک‌های واگذار شده فراتر نرفت.
عملکرد ضعیف یکی از بانک‌های کشور، که حجم زیادی از چک‌های واگذار شده و عهده را به خود اختصاص می‌دهد، باعث شد تا مشکلات بانک یاد شده عملاً به دیگر بانک‌ها تسری یافته و رفع آننها را مستلزم صرف زمان و تلاش مضاعف کند.
با همکاری شبانه روزی نظام بانکی کشور، تلاش شد تا این مشکلات در اسرع وقت حل شده و با توجه به عملکرد روزهای گذشته، پایداری تدریجی در عملکرد سامانه مشاهده شده و انتظار می‌رود در روزهای آینده مسایل و مشکلات پدید آمده به طور کامل مرتفع شوند.
بنا به سیاست‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ایجاد سامانه‌های جدید باید شامل تعریف و اجرایی شدن حداقل سطح خدمات باشد. بر اساس سیاست گفته شده، این بانک از ابتدا در صدد بوده تا پس از استقرار سامانه چکاوک، نسبت به تعریف دقیق کیفیت خدمات مطابق با روال‌ها و بهروش‌های معمول بین‌المللی اقدام نماید.
راه اندازی سامانه چکاوک، تضمین می‌کند که کارسازی چک‌ها بر اساس زمان‌بندی معینی صورت پذیرفته و در صورت عدم کارسازی در زمان مشخص شده، نسبت به اخذ هزینه التزام از عامل یا عاملان مربوط و پرداخت آن به مشتری اقدام شود. با توجه به مشکلات پیش آمده، اقدام در معرفی و اجرایی شدن سطح کیفی خدمت در سامانه چکاوک در اولویت قرار گرفته است.
در پایان این گزارش آمده است: شکیبایی و همدلی هم میهنان در روزهای آغازین اجرای هر طرح ملی، بزرگترین سرمایه و اصلی ترین دلگرمی خدمتگزاران آنها در نظام بانکی کشور برای توسعه و بهبود خدمات بانکی الکترونیکی است.