به گزارش تسنیم، در کتاب «حضرت معصومه فاطمه ثانی» آمده است: «پس از ولایت عهدی امام رضا (علیه‌السّلام) بنی هاشم که مدت‌ها همواره تحت شکنجه و فشار حکام جور بودند با شنیدن این خبر به عنوان دیدار حضرت رضا (ع) از مدینه به خراسان رهسپار شدند. این گروه در حدود 400 نفر بودند در رأس آنها حضرت معصومه (س) بود. ایشان با گروهی از همراهان (علویان)، به ظاهر برای زیارت امام رضا (ع) مدینه را به سوی خراسان ترک کردند. یک سال از آخرین ملاقات با برادرشان گذشته بود و پس از یک سال تحمّلِ رنجِ فراق برادر و جلب امام رضا (ع) به خراسان، قصد هجرت کردند.»
- حرکتی زینب وار برای یاری امام زمان خویش
اما روی دیگر سکه آن است که این زیارت، یک ملاقات عادی نبوده است؛ بلکه یک حرکت است. تحول عظیمی است که آغاز آن با حضرت امام رضا (ع) بوده و ادامه آن با حضرت معصومه (س) است؛ گرچه دیدار حضرت معصومه با امام رضا انجام نشد و در اثنای سفر و در ساوه، جنگ سختی درگرفت و کریمه اهل بیت (س) 23 تن از عزیزان خود را در این ستیز از دست داد و خود نیز پس از هفده روز در قم وفات یافت. این حرکت، مانند حرکت حضرت اباعبدالله است که آغاز حرکت، با سیدالشهدا (ع) و ادامه آن با حضرت زینب (س) بود. اینکه هجرت امام رضا (ع) از مسیر بصره ـ‌اهواز ـ فارس به مرو صورت گرفت.
- امام صادق (ع) خبر دفن یکی از اولادشان را در قم داده بودند
هجرت حضرت معصومه (س) یک سال بعد، از مسیر دیگری انجام شد، می‌تواند علت مهمتری داشته باشد و آن این است که معصومین (علیهم‌السلام) می‌خواستند پایگاهی بسیار قوی در سرزمین ایران ایجاد کنند که قم را بهترین و مناسبترین مکان یافتند؛ لذا نخستین جرقه از لسانِ مبارک امام صادق (ع) بود که خبر دفن یکی از اولادشان در قم را بیان فرمودند. حضرت معصومه (س) قم را انتخاب کردند تا با آمدن به این شهر، سخن امامان خود را به تحقق برسانند که تا آن زمان هیچ یک از اولاد معصومین (علیهم‌السلام) در قم دفن نشده بودند؛ بلکه حتی به این شهر قدم نیز نگذاشته بودند.
- چهار فاطمه در خانه امام
مطابق نوشته مورّخان، حضرت موسی بن جعفر (ع) چهار دختر به نام «فاطمه» به شرح زیر داشته‌اند (که به فواطم اربعه معروفند):
1. فاطمه کبری، ملقب به «حضرت معصومه» (س) که در قم مدفون است
2. فاطمه صغری، ملقب به «بی بی هیبت» که در مدخل شهر باکو در جمهوری آذربایجان مدفون است
3. فاطمه وسطی، ملقب به «ستّی فاطمه»که در اصفهان مدفون است
4. فاطمه اُخری، مشهور به «خواهر امام» که در رشت مدفون است
فقط حضرت معصومه (س) از نجمه خاتون (مادر امام رضا(ع)) تولد یافته است.
محدّث گران‌قدر، حاج شیخ عباس قمی (ره) به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر (ع) می‌نویسد: «بر حسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظّمه، فاطمه بنت امام موسی (ع)، معروف به حضرت معصومه (س) است».
برای حضرت معصومه (س) شفیعه روز جزا، القاب فراوانی ذکر شده که برخی آنها عبارتند از: معصومه، کریمه اهل‌بیت، اُختُ الرضا،نقیه، سیده، طاهره و حمیده.
- عالمه آل عبا
پیرمردهای عالم اسلام، سؤال‌هایشان را جمع کرده، نوشته و آورده بودند خدمتِ امام کاظم (ع). چون امام (ع) نبودند، سؤال‌ها را به دختر او یعنی حضرت معصومه (س) دادند تا مطمئن شوند که سؤال‌ها به دست پدر خواهد رسید. وقتی فردا آمدند، هنوز امام کاظم (ع) نیامده بودند. سؤال‌ها را گرفتند و رفتند. دختر امام، سؤال‌ها را کامل جواب داده بود. میان راه به امام کاظم (ع) برخوردند و جواب‌ها را به او نشان دادند. امام همه پاسخ‌ها را تأیید کرده و فرمودند: «فِداها اَبُوها؛ پدرش به فدایش»
- بخشى از آثار و برکات حضرت معصومه علیها السلام در قم
ورود حضرت فاطمه معصومه علیها السلام به شهر قم و دفن پیکر مطهر آن بانوى کبریا در این شهر، آثار و برکات فراوانى را به همراه داشته است. از لحظه ورود نبیره رسول الله صلى الله علیه و آله به قم، پیوسته این شهر از جهات فرهنگى، سیاسى، اجتماعى، عمرانى و اقتصادى رو به رشد و پیشرفت نهاده است. تاثیر این واقعه تاریخى را می‌توان با مطالعه زوایاى تاریخى این شهر به دست آورد. برکات این بانوى مجلله در شهر قم آنگاه به اوج خود می‌رسد که بدانیم تاثیر وجود آن حضرت در تحولات تاریخى، فرهنگى، مذهبى، اجتماعى نه تنها در محدوده یک شهر بلکه گاهى در کل کشور ایران بوده و یا حداقل وقایع و حوادث کشور ایران به نوعى مرتبط با شهر قم است.
- بیت النور
بیت النور حجره‌ای است که حضرت معصومه (س) در مدت اقامت هفده روزه‌شان در منزل موسی بن خزرج، در آنجا مشغول عبادت بودند که هم اکنون نیز این حجره در محله میدان میر قم وجود دارد و مورد توجه دوست داران اهل‌بیت است. عبادت و شب زنده‌داری هفده روزه این بانوی مکرمه در واپسین روزهای عمر شریفش، گوشه‌ای از یک عمر عبودیت و خضوع و خشوع او در برابر ذات پاک الهی است. امروز بر سرْدرِ آن مکان مقدس این دو بیت به چشم می خورد: شده بنیاد این کاخ منوّر/ به پاس دختر موسی بن جعفر/ عبادتگاه معصومه است اینجا/ کز اینجا قم شرافت یافت دیگر.