محدوده‌های وسیعی از شهرهای کشور به ویژه در کلان شهرها و شهرهای بزرگ با معضل نابسامانی کالبدی (ناپایداری و افت شدید کیفیت محیطی)، فقر شهری (فقر درآمدی، آموزش (سواد)، بهداشت، امنیت و ایمنی ساکنان، آسیب پذیری محیط و کمبود خدمات و ناکارآمدی زیر ساخت‌ها) بحران هویت و افت منزلت اجتماعی و تنزل ارزش اقتصادی و خروج از عرصه رقابت با سایر نقاط شهری روبه رو هستند.
محدوده‌ها و محله‌های نابسامان واقع در عرصه‌های تاریخی شهر ها با وسعتی بالغ بر 21 هزار هکتار، محدوده‌ها و محله‌های نابسامان واقع در بافت پیرامونی مراکز شهری در عرصه میانی بافت با مساحتی بالغ بر 55 هزار هکتار و سکونتگاه‌های غیررسمی که با عناوینی همچون حاشیه نشینی، فرودست و زاغه نشینی نیز شناخته می شوند و محدوده هایی وسیعی بالغ بر 55 هزار هکتار رادر 79 شهر مورد مطالعه در برگرفته‌اند.
از مهمترین محدوده های هدف در برنامه های بازآفرینی شهری به حساب می آیند . ابعاد کمی و وسعت این محدوده ها از یک سو و مسایل پیچیده اقتصادی و اجتماعی این عرصه از سوی دیگر ، ما را برآن می دارد تا با نگاه ویژه ای برنامه های خود را ارائه و به اجرا ببریم.
در طی سه دهه گذشته ، دولت و شهرداری ها اقدامات و برنامه های متعدد بهسازی و نوسازی شهری رابه اجرا گذاشته‌اند. اما بی توجهی به مسئله کیفیت در سیاست گذاری ، برنامه ریزی ، طراحی و اجرا موجب تخریب بخش های عمده ای از بافت های شهری، جایگزینی ساختار کالبدی و اجتماعی کاملا بیگانه با زمینه اصلی و در نتیجه بروز مسایل جدید دراین عرصه ها شده است.
متاسفانه دربرخی تجارب اعم از مداخلات مستقیم و یا مشارکتی با بخش خصوصی و یا حتی اقدامات بهسازی و نوسازی صورت گرفته بویژه در عرصه محلات توسط مردم ، شاهد فرسوده سازی و ناکارآمدی اقدامات هستیم . برای مواجه با این معضل بزرگ ، ضروری است به ابعاد کیفی اقدامات توجه جدی شود.
ضرورت جستجوی راهکارهای خلاق، کارآمد و عملیاتی جهت فرهنگ سازی و نهادینه کردن مفهوم کیفیت به ویژه در عرصه زندگی شهری و فرهنگ شهروندی به نقش دولت در غراهم کردن زمینه ها و ابزارهای لازم جهت ارتقاء کیفیت برنامه ها و ماموریت های محوله، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران رابرآن داشته تا رویدادی تحت عنوان جایزه ملی جستار کیفیت در تجربه های بازآفرینی شهری را برنامه ریزی نماید.
در این فرآیند ضمن تدوین شاخص های کیفی درارزیابی مجموعه عاملان دخیل و آثار به جا مانده از اقدامات آنان ، تلاش می شود با معرفی آثار برتر بتوان این شاخص ها نزد جامعه حرفه ای و سایر نقش آفرینان عرصه بازآفرینی شهری نهادینه کنیم .
*معاون وزیر راه و شهر سازی و مدیر عامل شرکت تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران
منبع: پايگاه خبري وزارت راه و شهرسازي