صدالبته كه خروج صنايع آلاينده از شهر بسي كار دشواري است. فراهم آوردن مكاني جديد و خارج از شهر براي ادامه فعاليت كارخانه‌ها و واحدهاي توليدي، تعيين تكليف كارگران مشغول به‌كار و به‌دست آوردن حكم قضايي از مهم‌ترين مشكلاتي هستند كه در اين راه وجود دارند. در اين ميان اساسا اين سؤال به‌وجود مي‌آيد كه در شهر تهران و اطراف آن چند واحد صنعتي آلاينده وجود دارد؟ چندي پيش معاون استانداري تهران اين تعداد را 8هزار واحد آلاينده اعلام كرد. اما قديمي، مديرعامل شركت ساماندهي مشاغل شهر تهران بعدا گفت كه 80درصد از اين تعداد واحد آلاينده از شهر خارج شده‌اند و تا آخر سال تعداد ديگري از صنايع آلاينده نيز به بيرون از تهران مي‌‌روند. از طرف ديگر رئيس كميسيون سلامت و محيط‌زيست شوراي شهر تهران نيز هفته گذشته آمار ديگري را درباره صنايع آلاينده هواي پايتخت ارائه كرد. رحمت‌الله حافظي اعلام كرد كه 25درصد آلودگي هوا تهران از آلاينده‌هاي ثابت ناشي مي‌شود. وي در اين بين يكي از اصلي‌ترين منابع ثابت را پالايشگاه‌ها عنوان كرد. البته به گفته حافظي مشكل پالايشگاه‌ها به نوع سوخت آنها برمي‌گردد كه به همين دليل قرار است سوخت مازوت ديگر در اختيار پالايشگاه تهران قرار نگيرد.
اين در حالي است كه رئيس ستاد محيط‌زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران سهم منابع ثابت (صنايع + موتورخانه‌هاي ساختمان‌ها) و به‌دنبال آن صنايع را در آلايندگي هوا بيشتر از 25درصد و در حدود 30درصد مي‌داند. اينطور كه علي‌محمد شاعري گفته در مجموع 360صنعت آلاينده در استان تهران وجود دارند كه 40واحد آنها داخل خود شهر تهران هستند. اگرچه به‌گفته شاعري 320صنعت خارج شهر تهران و در غرب و جنوب استان هستند اما به هرحال كاملا واضح است كه با وضعيت جغرافيايي تهران و وزش بادهاي غربي و جنوبي به سمت شرق و شمال، حجم زيادي از آلايندگي صنايع وارد هواي پايتخت مي‌شود.
از جمله اين صنايع آلاينده، نيروگاه‌هايي مثل بعثت و شهيد منتظر قائم هستند كه روزانه حجم بالايي مازوت مصرف مي‌كنند تا جايي كه فقط نيروگاه شهيد منتظرقائم روزانه 5 تا 6 ميليون ليتر مازوت مي‌سوزاند. اين حجم مازوت سوخته شده باعث آزاد شدن گوگرد با پي‌پي‌ام بالاي 20هزار مي‌شود؛ گوگردي كه با وزش باد به سمت مركز تهران انتقال مي‌يابد.
- واحدهاي آلاينده‌اي كه ديگر آلودگي ندارند
با وجود همه مشكلات، تاكنون مصوبه شوراي شهر تهران، در كنار تفاهمنامه همكاري شهرداري و اداره كل محيط‌زيست تهران به خروج يا تعطيلي چند واحد آلاينده منتج شده است. نمونه آن كارخانه ريخته‌گري ايرفو بود كه پس از 50سال فعاليت، سال پيش با توافقي ميان مديريت آن و مديريت شهري، تعطيل شد. كاهش آلايندگي نيروگاه بعثت، پس از پيگيري‌هاي كميسيون سلامت و محيط‌زيست شوراي شهر تهران نيز مثال ديگري است كه مي‌توان در اين‌باره عنوان كرد. اينطور كه رحمت‌الله حافظي، رئيس اين كميسيون گفته سنجش آلايندگي نشان مي‌دهد 50تن دي‌اكسيد كربن متصاعد شده از اين كارخانه كاهش يافته است.
- واحدهايي كه بايد منتقل شوند
مسئولان امر، امسال نيز همزمان با آغاز هفته پاك، خبرهايي را در رابطه تعطيلي يا انتقال چند واحد آلاينده ديگر اعلام كردند. به‌طور نمونه محمد حسين بازگير معاون مديركل و رئيس محيط‌زيست شهر تهران در دومين روز از هفته هواي پاك گفت كه با پيگيري‌هاي شهرداري تهران و محيط‌زيست، كارخانه ايران ابزار به‌عنوان يكي از اين صنايع آلاينده جمع‌آوري و به خارج از شهر منتقل شد. وي بدون نام بردن از 2واحد آلاينده ديگر، گفت كه 2صنايع غذايي براي خروج از تهران به‌صورت داوطلبانه اعلام آمادگي كرده‌اند.
به پيش كشيدن عبارت صنايع غذايي آلاينده از سوي بازگير، اين سؤال را در ذهن به‌وجود مي‌آورد كه كارخانه روغن نباتي قو چه زماني از تهران خارج مي‌شود؟ بازگير در اين رابطه نيز عنوان كرد كه اين كارخانه ميزان توليدات خود را بسيار كاهش داده است. وي در عين حال تأكيد كرد كه كارخانه روغن نباتي قو بايد هرچه سريع‌تر از شهر تهران بيرون رود. اين در حالي است كه رضا قديمي، مديرعامل شركت ساماندهي صنايع و مشاغل شهر تهران بر اين نظر است كه عده‌اي به‌دنبال زمان دادن به اين كارخانه براي خروج از شهر هستند. از ديگر كارخانه‌هايي كه در آينده‌اي نزديك بايد منتظر تعطيلي آن باشيم، كارخانه خليج‌فارس در منطقه 18پايتخت است. وحيد نوروزي، شهرداري اين منطقه در اين رابطه گفت: كارخانه خليج‌فارس طي يك‌ماه آينده براي هميشه تعطيل خواهد شد.
- راهكار چيست؟
طي يك‌سال گذشته سازمان حفاظت محيط‌زيست و شهرداري تهران سعي كرده‌اند با تفاهمنامه‌هاي همكاري درصدد تعطيلي، بازسازي يا انتقال صنايع آلاينده برآيند. طرح جامع ساماندهي صنايع توسط سازمان محيط‌زيست و شهرداري تهران هم با همين هدف تدوين و به مرحله اجرا گذاشته شده اما واقعيت اين است كه اين اقدامات كافي نيست. وجود خلأهاي قانوني يكي از مهم‌ترين موانع بر سر اين راه به‌حساب مي‌آيد. اما اكنون اينطور كه سازمان حفاظت محيط‌زيست مي‌گويد بايد از طرق زير رفع‌آلايندگي صنعت‌هاي تهران دنبال شود.
صنايعي كه امكان رفع‌آلايندگي آنها وجود ندارد به شهرك‌هاي صنعتي يا خارج از شعاع 120كيلومتري شهر تهران بروند.
صنايع فرسوده و آنهايي كه داراي مجوز فعاليت هستند و براساس ضوابط، خلاف استقرار ندارند، بازسازي شوند.
بهبود سوخت نيروگاه‌هاي اطراف تهران و جايگزيني سوخت گاز به جاي مازوت در آنها.
سياست‌هاي تشويقي در جهت خروج داوطلبانه صنايع آلاينده اخذ شود. درنظر گرفتن تسهيلاتي براي اعطا، تخفيف در دريافت عوارض و ماليات ازجمله اين سياست‌هاست.
پايش ادواري صنايع و بازرسي‌هاي شبانه آنها.
برنامه‌ريزي براي دستيابي به فناوري‌هاي جديد سبز
اتخاذ روش‌هاي ديگر به غيراز جريمه چراكه برخي از واحدهاي آلاينده تنها با پرداخت يك درصد از سهم توليد سالانه‌شان بدون اينكه جابه‌جا شوند جريمه را به‌راحتي پرداخت مي‌كنند.