2سال سازمان ليگ، سه سال خبرگزاريX وY و يك سال نشريه فلان، آن را انجام مي‌دهند و 3-2سالي هم، همه آن را فراموش مي‌كنند.
منظم‌ترين بخش در چنين انتخاب‌هايي، راديو ورزش است كه سال‌هاست به انتخاب بهترين‌هاي سال ورزش ايران مبادرت مي‌ورزد. امسال هم يكي از خبرگزاري‌هاي فوتبالي درصدد است اين اقدام را انجام دهد و برنامه‌هايي كه اين خبرگزاري قصد دارد براي اين مراسم انجام دهد برنامه‌هايي مهم و ارزنده است.
نشرياتي مثل كيهان ورزشي، دنياي ورزشي و يكي-دو خبرگزاري و بالاخره سازمان ليگ، اين بازيكن برتر را در ادوار گذشته انتخاب كرده‌اند.
- شنل دنياي ورزش در كشورمان
اولين نشريه ورزشي در سال1314 تاسيس شد.در دهه20، منوچهر و مليحه مهران، نيرو و راستي را چاپ كردند. موسسه كيهان به مديريت دكتر مصباح‌زاده در سال1334 در سيزدهمين سال حيات موسسه كيهان، نشريه ورزشي تخصصي خود را با عنوان كيهان ورزشي چاپ كرد اما موسسه اطلاعات به مديريت عباس مسعودي در سال1349، دنياي ورزش را به عنوان ارگان ورزشي خود چاپ كرد.
دنياي ورزش با استفاده از دستگاه‌هاي مدرن چاپ و استفاده از كاغذ ماسب، از همان روز اول با كيهان وزشي رقابت كرده و در سال‌هايي گوي سبقت را از رقيب خود گرفت.
دنياي ورزش 3بار در سال‌هاي1350 تا1356 مرد سال فوتبال ايران را انتخاب كرد. در سال‌هاي50، 52و56 اين علي پروين بود كه شنل مرد سال دنياي ورزش را به دست آورد.
شانس علي پروين اين بود كه در سال‌هاي اوجش و زماني كه بهتر كار مي‌كرد، دنياي ورزش مبادرت به انتخاب بهترين‌هاي فوتبال كرد.
-در سال‌هاي دهه60 هم دنياي ورزش و گاهي اوقات كيهان ورزشي، بهترين‌ها را برگزيدند.
به طور مشخص حميد عليدوستي در سال1361 علي پروين در سال1362، ناصر محمدخاني در سال1363، علي پروين در سال1364، حميد درخشان در سال1366، محمدحسن انصاري‌فر در سال،1365 مرداني مثل قلعه‌نويي، نامجومطلق و ناصر محمدخاني جزو بهترين‌ها بودند، اما باز هم انتخاب روشني وجود نداشت. همان‌ها هم كه معرفي كرديم با تكيه بر تجميع نظر كارشناسان بود.
- دهه نامشخص
در اين دهه، حتي همان نشريات هم به كسي عنوان مرد سال ندادند. اگر قرار بود بهترين‌ها بر مبناي درخشش ملي برگزيده شود، در سال70 نامجومطلق و به ترتيب تا سال79 عابدزاده، علي دايي، منافي، 74(نداشتيم)، خداداد عزيزي، كريم باقري، مهدي مهدوي‌كيا، علي دايي(78 و79) برگزيده و در رده ليگ هم به ترتيب از سال70 تا سال79، حميد استيلي، غلامپور، رامين محتشمي، جواد منافي، عابدزاده، مهدوي‌كيا، عليرضا اكبرپور، حميد استيلي، هاشمي‌نسب و علي سامره را برترين مي‌ناميديم، اما اين انتخاب‌ها از دهه80 كامل‌تر و مشخص‌تر شد....
از سال89 هرازگاه سازمان ليگ منفردا و گهگاه با همكاري خبرگزاري‌ها و نشرياتي، مشتركا اقدام به انتخاب كرده‌اند. در سال1380، حامد كاويان‌پور بهترين بازيكن ليگ شد، چرا كه پرسپوليس قهرمان ليگ شده بود.
- سنت ناميمون
در سال1380، پرسپوليس قهرمان ليگ اول شد. سرخپوشان اين قهرماني را در روز آخر مسابقات به دست آوردند. براساس يك سنت ناميمون، بهترين بازيكن تيم قهرمان در سال‌هاي مورد اشاره، مرد سال فوتبال مي‌شد.
پس حامد كاويان‌پور را انتخاب كردند. البته اگر استقلال در هفته آخر نمي‌باخت و قهرمان ليگ مي‌شد، شايد عنوان بهترين بازيكن ليگ به مجاهد خذيراوي يا دين‌محمدي مي‌رسيد!
كاويان‌پور سال80 در تيم ملي چندان موثر كار نكرد و دراين سال علي دايي، علي كريمي و كريم باقري موثرترين مردان فوتبال ملي بودند....
- تكرار سنت
بهترين بازيكن تيم قهرمان به خصوص اگر هافبك باشد براي مرد سال شدن جان مي‌دهد! در سال81، سپاهان قهرمان ليگ شد. محرم نويدكيا ستاره اين تيم بود. هم خوب بود و هم درتيم قهرمان توپ مي‌زد و هافبك هم كه بود.
نويدكيا در دومين سال ليگ برتر عنوان بهترين را به دست آورد. شايد اگر پاس قهرمان مي‌شد، جواد نكونام يا خداداد عزيزي اين عنوان را به دست مي‌آوردند. همان‌طور كه در سال82 وقتي پاس قهرمان شد خداداد عزيزي هافبك اين تيم، مرد سال شد!
در عرصه ملي گل‌محمدي81 و مهدوي كياي82 موثرترين بودند... در سال83 اما هم فولاد قهرمان ليگ شد و ايمان مبعلي هافبك خوب اين تيم، مرد سال ليگ معرفي شد اما در فوتبال ملي، كريمي بهتر از همه و مرد سال آسيا هم معرفي شد؛ مثل مهدوي‌كيا كه در سال1382- 2003 مرد سال بودن فوتبال قاره آسيا را تجربه كرده بود.
- ابهام
روزگار ادامه‌دار بود و در سال1384 زماني كه ايران به راحتي مسافر جام جهاني شد، استقلال قهرماني ليگ را به دست آورد. سال84، سالي بود كه نه در تيم ملي و نه در استقلال ستاره‌اي كه تيم خود را يك تنه موفق كند نداشتيم ا
ما اگر از بين نيكبخت، حسين كاظمي، جباري و عنايتي در استقلال، جباري بهترين معرفي شد، كسي نگفت از بين علي كريمي، نكونام، مهدوي‌كيا و رحمان رضايي كدام يك بهترين مرد تيم ملي بودند.
- انتخاب‌هاي باور نكردني
در سال1385، تيم ملي در جام جهاني متوسط ظاهر شد. در مسابقات ليگ، سايپا قهرمان شد. اين بار انتخاب‌ها سخت نبود چرا كه ابراهيم صادقي، هافبك سايپا بهترين بازيكن ليگ برگزيده شد و در رده ملي هم آندرانيك تيموريان بهترين مرد تيم ملي معرفي شدند!
- 6 و6
تيم ملي در جام ملت‌هاي2007 ناكام و بي‌شكست حذف شد و نكونام بهترين مرد تيم ملي بود اما در ليگ قهرماني، پرسپوليس مديون قدرت و درايت ستاره باتجربه اين تيم يعني كريم باقري بود كه مثل نكونام شماره6 را برتن مي‌كرد...
- و از آن به بعد ....
از سال87 به بعد انتخابات بهترين‌هايي ليگ، تحت محاق رفت و كمتر كسي از نام بهترين مرد ليگ شنيد. با اين حال فابيونجان واريو در سال87 بهترين مرد استقلال بود، هر چند برخي از رسانه‌ها خسرو حيدري را برگزيدند...
در سال‌هاي88 و89، جلال حسيني، هادي عقيلي و مهدي رحمتي، بهترين‌هاي سپاهان قهرمان بودند. سال90 جباري از استقلال تيم دوم بازي‌ها اوج گرفت اما در سال‌هاي91 و92 كه استقلال و فولاد قهرمان شدند، بار ديگر بهترين‌هاي ليگ، هافبك‌هاي تيم قهرمان يعني آندرانيك تيموريان و بختيار رحماني بودند...
در اين دوران يعني از سال87 به بعد مرداني چون نكونام، مهدي رحمتي، آندرانيك تيموريان، جلال حسيني، قوچان‌نژاد و مهرداد پولادي بهترين‌هاي تيم ملي در ساليان مختلف بودند.
- انتخاب‌هاي يك اسپانسر
فوتبال در خدمت پول و تبليغات يك پديده كهنه و يك سوژه 80-70ساله است. بسياري از اوقات، اقتصاد در خدمت فوتبال قرارمي‌گرفت و هنوز هم اين‌گونه است اما از سال‌ها قبل قوانين فوتبال براي بالا رفتن بهره اقتصاد، تغيير يافت.
يكي از اين قوانين حاشيه‌اي انتخاب بهترين بازيكن براي هر زمين و ميدان بود كه از سال‌هاي واپسين دهه80 ميلادي شروع شد و در مسابقات و تورنمنت‌هاي مختلف انجام و ثبت شد، اما هنوز اين مساله جزو قوانين بدون تغيير و بدون زوال فوتبال نبود.
يعني در برخي از عرصه‌ها يا تورنمنت‌ها، انتخاب بهترين‌ها صورت نمي‌گرفت. فوتبال ما انتخاب بهترين را ابتدا در جام ملت‌هاي1992 تجربه كرد. آنجا كه شركت‌هاي بازرگاني كار خودشان را شروع كردند.
آن‌ها با قراردادن صفحه بزرگ تبليغاتي پشت محل مصاحبه بهترين بازيكن زمين با گزارشگر پخش تلويزيوني، كالاي ويژه‌اي از محصولات خود را به بازيكن برتر هديه مي‌دادند... اولين كسي كه به اين شكل در فوتبال ملي ما جايزه گرفت.
جواد زرينچه در جام ملت‌هاي1992 بود... علي دايي در مقدماتي جام جهاني2004، 2بار بهترين بازيكن زمين شد و 2بار جايزه گرفت.
گفتيم كه گاهي اوقات، فوتبال براي چرخيدن راحت چرخ اقتصاد از خودش گذشت. گفتيم كه در گذشته، همه قوانين براي جذابيت فوتبال تغيير مي‌يافتند، مثل ممنوعيت پاس رو به عقب براي دروازه‌بان يا قوانين مشابه، اما برنامه‌ريزي‌هاي فوتبال رفته‌رفته در خدمت پول قرارگرفت.
مثل برگزاري بازي‌هاي جام جهاني86 در ظهر داغ مكزيك براي آنكه فوتبال در اروپا در ساعاتي خوب پخش شود و اسپانسرها بر اين اساس پول خوبي بدهند يا كارتل‌ها و موسسات اقتصادي به خاطر اين ساعات خوب، آگهي خوب و گران ارائه بدهند.
نكته جالب اينكه بدانيد زماني بحث از برگزاري فوتبال در 4وقت 25دقيقه‌اي به جاي 2وقت 45دقيقه‌اي بود. بر اين اساس، براي تلويزيون فرصت و شانس بيشتري براي جذب آگهي وجود داشت....
- افت‌هاي فني انتخاب
يكي از مشكلات انتخاب بهترين بازيكن كميته غيرفني، اين انتخاب‌ها بود كه براي رفع دغدغه‌هاي اقتصادي و تبليغاتي در بسياري از اوقات محبوب‌ترين بازيكن‌ها برگزيده مي‌شدند.
گاهي اوقات هم تنها گلزن يك بازي بزرگ را به عنان بهترين بازيكن انتخاب مي‌كنند.
معمولا يك معيار علمي براي انتخاب بهترين بازيكن ميدان وجود ندارند، يا به عبارتي مي‌توان گفت كه انتخاب بهترين بازيكن زمين، اصولا هيچ‌وقت ارزش فني نداشته و برخلاف عناويني مثل مرد سال ليگ، براي انتخاب شوندگان هيچ‌وقت ارزشي نداشته است.
بعدها در برخي از مسابقات ليگ‌ها، براي تشويق اهالي فوتبال و بازيكنان به رعايت اصول بازي جوانمردانه، بهترين بازيكن زمين از حيث اخلاق هم انتخاب شده و به اختصار، بهترين بازيكن و مرد اخلاق از اول بازي‌هاي مختلف خروج مي‌كرد و براي بازي‌هاي فاقد يك درصد ارزش فني، بازيكن برتر زمين و براي بازي‌هاي وحشيانه هم بازيكن اخلاق انتخاب مي‌شد....
بعضي اوقات هم انتخاب بهترين‌ها، تحت تاثير سياست‌هاي انتخاب‌كنندگان و برگزاركنندگان مسابقات قرارمي‌گرفت.
بدين شكل كه مثلا شايعه شد كه سيد مهدي رحمتي در بهترين بازي عمرش هم نمي‌تواند به عنوان بهترين بازيكن زمين برگزيده شود؛ چرا كه ظاهرا او از اسپانسري بهره مي‌گيرد كه با منافع ليگ ايران و برگزاركنندگان آن هم‌خواني ندارد!
منبع:همشهري تماشاگر