به گزارش مهر، خشکسالی در سال‌های اخیر باعث شده که کشاورزان بیش از گذشته به حفر چاه‌های غیر مجاز ترغیب شوند و در خیلی موارد هم هیچ سیستم نظارتی در این خصوص وجود نداشته است.
چاه های غیرمجاز در استان گلستان حدود ۴۷ درصد از چاه‌های کل استان را تشکیل می‌دهد این در حالی است که از سال ۱۳۸۶ در سطح استان برای مصارف کشاورزی مجوز حفر چاه جدید نیز صادر نمی‌شود.
هر چند به گفته مسئولین چاه‌های غیر مجاز استان بیشتر دارای عمق و میزان آبدهی کم و اکثرا اراضی تحت پوشش کمتر از۲ تا ۳ هکتار دارند اما دل نگرانی بابت حفر این چاه‌ها روز به روز بیشتر می‌شود.
کاهش آب‌های سطحی و عدم توسعه کشاورزی باعث شده استفاده از آب‌های زیرزمینی به صورت بی‌رویه‌ای افزایش پیدا کند و سفره‌های آب‌های زیرزمینی پایین‌تر رود.
آمارهای کشوری نشان می‌دهد در سال‌هایی که میزان بارندگی کم بوده است آب مورد نیاز با حداکثر برداشت از منابع زیرزمینی تامین شده است.
در واقع ما بدون تغییر در شیوه آبیاری با الگوی کشت و درست در دوره‌های خشکسالی، بیشترین فشار را به منابع آب زیرزمینی، رودخانه‌ها و تالاب‌ها وارد کرده‌ایم.
بخش کشاورزی بیش از ۹۰ درصد و براساس برخی آمارها تا ۹۴ درصد آب کشور را مصرف می‌کند و با وجود این سهم بالا، راندمان مصرف آب در این بخش بسیار پایین و کمتر از ۴۰ درصد گزارش می‌شود.
- سطح آب‌های زیرزمینی در استان کاهش یافته است
یک کارشناس ارشد مهندسی منابع آب با بیان این که سطح آب‌های زیرزمینی در استان کاهش یافته، گفت: بهتر است با تغذیه مصنوعی و اقداماتی جهت بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی انجام شود.
به گزارش مهر، عبدالرضا یوسفی گفت: همه ما آب را در سطح می‌بینیم، این در حالی است که با افت آب زیرزمینی از شرق تا غرب استان مواجه هستیم.
وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر به طور متوسط نسبت به گذشته ۱۵۰ متر افت آب سطح زیرزمینی داریم، اگر در گذشته برای بهره‌برداری از آن ۲۰ متر لوله‌گذاری می‌شد، اکنون باید حدود ۸۰ متر لوله‌گذاری شود.
یوسفی با اشاره به این که اکنون حدود ۴۰ هزار حلقه چاه آب داریم که با توجه به آن روز به روز بر متقاضیان آن افزوده می‌شود، اظهار کرد: عمق حفاری چاه‌ها ۳۵۹ متر است که حدود ۲۰۰ متر عمق آب‌های زیرزمینی پایین رفته است.
یوسفی با بیان این که قنات شاهکار صنعت آب است که از ۲ هزار و ۵۰۰ سال قبل به ایرانیان نسبت داده شده، تصریح کرد: در گذشته بیش از ۷۷۰ رشته قنات داشتیم که اکنون این مقدار به کمتر از ۲۰۰ قنات رسیده است.
- تخریب جنگل‌ها موجب کاهش سطح آب‌های زیرزمینی می‌شود
یک کارشناس ارشد جنگلداری گفت: تخریب جنگل‌ها و قطع درختان موجب کاهش جدی سطح آب‌های زیرزمینی شده و اگر این روند ادامه پیدا کند در سال‌های آینده همین ذخیره‌های آب‌های زیرزمینی را هم از دست خواهیم داد.
مریم رضایی ادامه داد: نگه‌داری آب یکی از اثرات مهم جنگل‌ها و مراتع است و اگر جنگل‌ها و مراتع از پوشش گیاهی خوبی برخوردار باشند، آب حاصل از بارندگی در زمین نفوذ کرده و موجب تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌شود.
وی با اشاره به تاثیر جنگل بر اقلیم منطقه، تامین آب و بحران آب در استان افزود: بحران آب که علت آن کاهش بارندگی‌ها و در نتیجه تخریب طبیعت و قطع درختان است باعث شده که استان گلستان شرایط خوبی از لحاظ منابع آبی نداشته باشد.
وی به نقش جنگل‌ها در تامین آب اشاره و بیان کرد: ریشه درختان جنگلی باعث حفظ منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از فرسایش خاک می‌شود و این نشان از اهمیت بسیار بالای جنگل‌ها و لزوم حفظ آنها دارد.
رضایی توضیح داد: پوشش گیاهی و خاک‌برگها نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک بر عهده دارند، گیاهان از برخورد مستقیم قطرات باران با زمین جلوگیری کرده و باران به آرامی به زمین برخورد می‌کند و این نقش هم در جذب آب و هم در جلوگیری از فرسایش خاک موثر است.
رضایی ادامه داد: لاشبرگ‌ها در جنگل همانند اسفنجی نزولات جوی را جذب می‌کنند به همین دلیل است که محیط جنگل قادر است تا ۴۰ برابر بیشتر از محیط غیرجنگلی آب را جذب کند.
وی ادامه داد: با پایین رفتن سطح آب زمین نشست کرده و زمینی که نشست می‌کند قابلیت این را ندارد که در صورت بارندگی آب را جذب کند.
رضایی افزود: متاسفانه در حال حاضر تعدادی از افراد سودجو با حفر چاه‌های غیرمجاز بدون اخذ مجوز اقدام به برداشت آب از منابع آب زیرزمینی می‌کنند و باعث به هم خوردن تعادل ورودی و خروجی منابع آب زیرزمینی می‌شوند.
- حدود ۹۸ درصد ذخیره تجدیدپذیر از آب‌های زیرزمینی گلستان استفاده می‌شود
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان گفت: پتانسیل تجدید پذیر سفره‌های آب زیرزمینی استان گلستان برای سال‌های با بارندگی نرمال حدود ۱۲۵۰ میلیون متر مکعب است و میزان بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی استان حدود ۱۲۲۲ میلیون متر مکعب در سال است.
سید محسن حسینی با بیان این که حدود ۹۸ درصد از ذخیره تجدیدپذیر از آب‌های زیرزمینی گلستان استفاده می‌شود، افزود: این مقدار از طریق چاه‌های مجاز و غیرمجاز بهره‌برداری می شود.
وی افزود: آب‌های زیرزمینی سطح استان در سال‌های آبی با میزان بارندگی نرمال و بالاتر از نرمال دچار کسری مخزن نمی‌شود اما در سال‌هایی که میزان نزولات جوی کمتر از حد نرمال باشد آب‌های زیرزمینی به تناسب کاهش بارش و کاهش نفوذ آب در آبخوان‌ها دچار کسری مخزن می‌شود.
حسینی ادامه داد: در سطح استان گلستان به تعداد ۳۵ هزار و ۵۴۰ حلقه چاه مجاز و غیر مجاز و قنات فعال وجود دارد که از این تعداد حدود ۱۸ هزار و ۵۴۷ حلقه چاه مجاز عمیق و نیمه عمیق دارای پروانه حفر و بهره‌برداری برای مصارف شرب، صنعت، خدمات و کشاورزی با مجموع تخلیه به میزان ۱۰۳۳.۳ میلیون متر مکعب در سال است.
- ۱۶ هزار و ۸۲۱ حلقه چاه غیرمجاز فاقد پروانه بهره‌برداری در گلستان وجود دارد
وی افزود: تعداد ۱۵۲ رشته قنات فعال با حجم تخلیه ۲۶.۲ میلیون متر مکعب در سال برای مصارف کشاورزی و تعداد ۱۶ هزار و ۸۲۱ حلقه چاه غیر مجاز فاقد پروانه بهره‌برداری با حجم برداشت حدود ۱۶۳.۴میلیون متر مکعب در سال وجود دارد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان گفت: چاه‌های غیرمجاز استان بیشتر دارای عمق و میزان آبدهی کم و اکثرا دارای اراضی تحت پوشش کمتر از ۲تا ۳ هکتار هستند.
حسینی گفت: حدود ۱۳ درصد از حجم بهره‌برداری از سفره‌های آب زیرزمینی از طریق چاه‌های غیرمجاز انجام می‌شود.
وی ادامه داد: با توجه به عدم وجود پتاسیل قابل توسعه بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی از سال ۱۳۸۶ در سطح استان برای مصارف کشاورزی مجوز حفرچاه جدید صادر نمی‌شود و تنها برای چاه‌های کشاورزی مجاز که دچار نقص فنی و کاهش آبدهی می‌شوند، مجوز جابجایی صادر می‌شود.
حسینی توضیح داد: برای تامین آب مصارف شرب شهری و روستایی در قالب سقف تخصیص آب زیرزمینی ابلاغی توسط وزارت نیرو مجوز صادر می‌شود.
- مجوز حفر چاه برای تامین آب واحدهای صنعتی صادر می‌شود
وی ادامه داد: برای تامین آب واحدهای صنعتی کم آب طلب نیز با توجه به محل وقوع آنها و با رعایت سقف تخصیص آب زیرزمینی ابلاغی در برنامه‌های پنج ساله توسعه مجوز حفر چاه صادر می‌شود.
وی تأکید کرد: برای حفر یک چاه به صورت مجاز حتما باید متقاضی نسبت به اخذ پروانه حفر چاه از شرکت آب منطقه‌ای اقدام کند.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان گفت: بهره‌برداری از چاه‌ها با اخذ پروانه بهره‌برداری از این شرکت و با رعایت مفاد مندرج در آنها باید انجام شود.
وی اظهار کرد: برای جلوگیری از حفر چاه‌های غیر مجاز از سال ۱۳۸۵ در قالب پروژه‌های تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی در سطح استان گلستان گروه‌های گشت و بازرسی راه‌اندازی شده است.
حسینی تأکید کرد: امسال تعداد ۲۶ گروه گشت و بازرسی با امکانات و تجهیزات کامل فعال هستند و در صورت مشاهده حفر چاه غیر مجاز و یا ارائه گزارش مردمی سریعا با متخلفین برابر قوانین و مقررات برخورد قانونی می‌شود.
در حال حاضر در مقطعی از زمان و در مرحله‌ای از توسعه پایدار قرار داریم که تحت هر شرایطی پرداختن به موضوع کم آبی را باید جدی گرفت و فنون و مهارت‌های ویژه شیوه‌های آبیاری، نوع کشت نباتات و گیاهان و سایر راهکارها را باید اجرایی کرد. در این میان توجه ویژه و نظارت بیشتر به حفر چاه‌های غیر مجاز و استفاده بیشتر از چاه‌های مجاز می‌تواند به مدیریت بیشتر این منابع آبی کمک کند.