هركس دغدغه‌اي براي خريد دارد. بعضي براي خريد لباس به‌دنبال رنگ و مد سال هستند، برخي ديگر تصميم دارند تغييري در لوازم منزل ايجاد كنند و آن‌طرف بازار مغاز‌ه‌اي است كه سفره هفت‌سين مي‌فروشد و روي مغازه‌اش با قلم درشت نوشته «جديدترين مدل‌هاي هفت‌سين به بازار آمد». پسرك كوچكي جلوي مغازه ايستاده و فرياد مي‌زند: «هفت‌سين‌هاي سال 94 را از دست ندهيد». همه اينها بهانه‌اي به‌دست خانم‌ها مي‌دهد تا هفت‌سين سال گذشته را در ذهنشان به گوشه‌اي بيندازند، دست در جيب كرده و از اين هفت‌سين‌هاي سال جديد خريداري و هزينه ديگري را در شرايط اقتصادي موجود به‌خود و خانواده‌شان تحميل كنند، درصورتي كه هفت‌سين سال گذشته همان كارايي هفت‌سين جديد را دارد. اينگونه مي‌شود كه انداختن سفره هفت‌سين كه در زندگي ما ايراني‌ها نمادي براي نزديكي دل‌هاست به بهانه‌اي براي اسراف و البته گاهي مشاجره در ميان زن و شوهرها تبديل مي‌شود.سراغ دكتر فائزه مصلحي، استاد دانشگاه و كارشناس مسائل فرهنگي و خانواده رفته‌ايم تا علاوه بر شناخت بركات سفره هفت‌سين با مضرات تجمل‌گرايي در اين سنت پسنديده آشنا شويم.
- بايدها و نبايدهاي سفره هفت‌سين
هفت‌سين جزو رسوم ايرانيان است و رسم خوبي است؛ چراكه پهن‌شدن سفره هفت‌سين در هنگام تحويل سال، بهانه‌اي است براي اينكه اعضاي خانواده دور هم جمع شوند. ولي سفره هفت‌سين يكسري بايدها و نبايدهايي دارد كه نبايد از آنها غافل شد. بايدهاي آن بحث صله‌ارحام، تاليف قلوب و ايجاد نشاط و شادي در خانه و خانواده است. ولي نبايدهاي آن اين است كه سفره‌اي كه مي‌تواند به‌سادگي برپا شده و باعث خوشحالي افراد خانواده شود در دور باطلي بيفتد. آن دور باطل اين است كه هزينه‌اي به خانواده تحميل شود تا اين سفره براي چشم و هم‌چشمي پهن شود. اين موضوع به نوعي انگيزه اصلي كه ايجاد نشاط در فضاي منزل است را به كنار مي‌زند و گاهي وقت‌ها باعث كدورت در خانواده‌ها مي‌شود. درحالي‌كه يكي از هدف‌هاي اصلي از پهن كردن اين سفره در ايام سال تحويل، برپايي سنت زيباي صله‌رحم، از بين رفتن كدورت‌ها و افزايش محبت‌هاست. اگر در كنار اين رفت‌وآمدها، حساسيت‌هاي بي‌مورد و تجمل‌گرايي و اسراف وجود داشته باشد همه بركاتي كه مي‌تواند اين سفره داشته باشد از بين مي‌رود. نبايد به صرف اينكه سال در حال نو شدن است، يكسري لوازم و ظروفي كه مي‌توانيم سال‌ها از آنها استفاده كنيم را دور بريزيم. اين كار اصلا كار عاقلانه‌اي نيست و ريشه اين موضوع چيزي جز چشم‌وهم‌چشمي، تجمل‌گرايي، فخرفروشي و برتري‌جويي نيست؛ كل سفره هفت‌سين را در يك سيني كوچك هم مي‌توانيم بچينيم.
- قابل توجه خانم‌هاي تجمل‌گرا!
اولين آسيب تجمل‌گرايي اين است كه افرادي كه به‌دنبال اين موضوع هستند هيچ‌وقت آرامش ندارند و هميشه در حال يك مسابقه با ديگران هستند، همواره در ذهنشان يك آدم فرضي وجود دارد كه اگر اين آدم جلوي خانه او بيايد آبرويش مي‌رود چون فلان شيء گرانبها در خانه‌اش نيست. افرادي كه به‌دنبال تجمل‌گرايي هستند در دست اشياء زنداني و اسيرند و اين اسارت آرامش روح را از آنها و خانواده‌شان مي‌گيرد.
آسيب ديگر آن است كه هزينه خانواده صرف كارهايي مي‌شود كه اصلا ضرورتي ندارد. اين هزينه مي‌تواند جاي ديگر دلي را شاد كند، لبي را بخنداند يا صرف مسائل مهم‌تر در زندگي بشود. خانم‌هايي كه دوري از اسراف و تجمل‌گرايي را مورد توجه قرار‌مي‌دهند نخستين صورت خندان را در چهره خود و همسر و فرزندشان مي‌بينند و رضايتمندي را در زندگي زناشويي‌شان بالا مي‌برند. متأسفانه خيلي وقت‌ها اين خريدهاي اضافي نزديك عيد به مشاجره همسران ختم مي‌شود و زندگي را به كام خانواده و فرزندان در آستانه سال نو تلخ مي‌كند. گاهي اوقات مادران براي اينكه سفره‌هاي هفت‌سين را با قيمت بالا خريداري كرده‌اند مدام مراقب هستند كه اتفاقي براي آن نيفتد. مرتب به فرزندانشان تذكر مي‌دهند كه اطراف اين سفره نروند يا به آن دست نزنند. اين افراد به جاي شادي دادن به بچه‌ها آنها را گيج و كلافه و ناراحت مي‌كنند.
ولي اگر اين سنت خوب را با ساده‌ترين امكاناتي كه در منزل وجود دارد بچينيم علاوه بر راحتي روح و روان، رضايتمندي را در خانواده بالا مي‌بريم كه اين رضايتمندي در تعامل بين زوجين مؤثر است و ايجاد اعتماد و صداقت و محبت مي‌كند و چه چيزي ارزشمند‌تر از مراعات حال يكديگر در زندگي مشترك. مادران توجه داشته باشند كه با اين كارهايشان به فرزندانشان درس زندگي مي‌دهند. يك مادر مي‌تواند انتخاب كند كه مي‌خواهد به فرزندش درس ساده‌زيستي بدهد يا تجمل‌گرايي. اينكه بچه‌ها ياد بگيرند بدون صرف هزينه‌هاي گزاف هم مي‌شود شاد و راضي بود نكته مهمي است كه از طريق همين رفتارها به آنها منتقل مي‌شود. اين رفتارها باعث مي‌شود كه فرزندان ياد بگيرند چگونه انتخاب و يا زندگي كنند. يادمان باشد خانواده بستر انتقال ارزش‌هاست.
- چند توصيه براي كساني كه به‌دنبال عوض كردن هفت‌سين هستند
خوب است كه اين عيد زيبا را به جاي هفت‌سين‌هايي كه هر سال عوض مي‌شود به اخلاق خوب و ساده زيستي مزين كنيم. دل‌هايمان را به هم نزديك كنيم، از همديگر دستگيري كنيم. در آستانه سال نو خانواده‌هايي هستند كه با سيلي صورتشان را سرخ نگه‌مي‌دارند و توانايي تهيه يك وعده غذاي خوب، براي بچه‌هاي خود را ندارند. در هر فاميلي نيز كساني هستند كه از نظر مالي تمكن دارند و چقدر زيباست كه با دستگيري از افراد ناتوان در فاميل اين عيد را براي همه زيبا كرده و شادي را به اين خانواده‌ها نيز تقديم كنيم.
عيد نوروز مي‌تواند يك عيد اخلاقي باشد؛ يعني ما با تحويل سال همانطور كه در دعاي تحويل سال از خداوند مي‌خواهيم كه ما را نيز متحول كند بايد آنچه باعث مي‌شود بين ما و ديگران فاصله بيفتد را دور بيندازيم. پهن كردن هفت‌سين‌هاي گرانقيمت يكي از همين فاصله‌هاست. ممكن است شما حتي بدون فشار اقتصادي خاصي توان تهيه هفت‌سين‌هاي گرانقيمت را داشته باشيد اما به اين فكر كرده‌ايد كه مي‌توانيد در اين حالت نقش يك الگو را براي بقيه بازي كنيد؟ حواسمان باشد كه در مجموع بتوانيم سال نو را با عزم جديدي شروع كنيم و يادمان باشد حال خوشي كه با نزديكي دل‌ها به‌دست خواهيم آورد را نمي‌توان در خريد هرساله هفت‌سين پيدا كرد.