پيگيري همشهري از تخريب يك مجسمه سنگي در موزه موصل كه 3 عضو داعش در حال تخريب آن با ضربات سنگين پتك هستند، مشخص كرد كه اين اثر تاريخي متعلق به دوره حكومت اشكانيان در ايران باستان است كه از شهر باستاني هاترا در نزديكي موصل به‌دست آمد. محمدحسن طالبيان، معاون ميراث فرهنگي كشور نيز در گفت‌وگو با همشهري و در واكنش به تخريب آثار تاريخي متعلق به تمدن ايران در موزه موصل هشدار داد كه بسياري از آثار متعلق به تمدن ايران به‌ويژه آثار دوره اشكاني و ساساني در محدوده حضور داعشي‌ها در عراق در خطر هستند. آنطور كه طالبيان اعلام كرده است، آثار ساساني بسياري نيز در موزه‌هاي عراق وجود دارد كه اكنون در خطر هستند.
تخريب آثار تاريخي موزه موصل اين نگراني را براي معاون ميراث فرهنگي كشور ايجاد كرده است كه اعضاي داعش به تخريب ديگر آثار تاريخي بر جاي مانده از تمدن ايران در عراق اقدام كنند.
- نامه نجات در سفارت عراق
دفتر بين‌الملل سازمان ميراث فرهنگي نيز ظهر ديروز در نامه‌اي به سفارت عراق در تهران به مسئولين آن كشور اعلام كرد كه سازمان ميراث فرهنگي آماده هرگونه همكاري براي نجات آثار تاريخي عراق و انتقال آنها به ايران با هدف حفاظت از اين اشياء است.
طالبيان اما در مورد چگونگي نجات آثار تاريخي عراق از خطر تخريب كه اشياي متعلق به تمدن ايران باستان نيز بين آنها وجود دارد گفت: نجات بخشي آثار موزه‌اي عراق به همكاري مناسب دولت عراق و امكان دسترسي به موزه‌هايي كه در منطقه تحت اشغال داعش است بستگي دارد. آنطور كه معاون ميراث فرهنگي كشور اعلام كرده است، ايران آماده انجام هرگونه ياري براي نجات آثار تاريخي عراق است.
طالبيان تأكيد كرد: ايران به‌دليل همسايگي با عراق و وجود آثار تمدني متعدد از ايران باستان در موزه‌هاي آن كشور، آماده ورود فوري براي نجات آثار تاريخي منقول و غيرمنقول تاريخي آن كشور است؛ چون بخشي از اين آثار مشترك و حتي مربوط به تمدن ايران باستان است.
- كتيبه‌هاي پهلوي بر آثار اشكاني
علي هژبري، دانش آموخته باستان‌شناسي در دانشگاه تهران نيز به همشهري مي‌گويد: بين‌النهرين خاستگاه بسياري از تمدن‌ها و فرهنگ‌هاي باستاني است.
به گفته او، از دوره هخامنشيان كه داريوش بابل را فتح كرد، ارتباط فرهنگي بين اقوام ساكن بين‌النهرين در دوران تاريخي شكل گرفت كه تأثير زيادي بر هنرهاي يكديگر گذاشتند، تا جايي كه همين دروازه خشايارشا يا دروازه ملل در محوطه باستاني تخت‌جمشيد بسيار شبيه به نمونه‌هاي آشوري آن است كه چند روز پيش در موزه موصل توسط داعش تخريب شد. به گفته اين باستان‌شناس، اشكاني‌ها در دوره حكومت خود بر ايران پايه‌هاي قدرت‌شان را به غرب امپراتوري خود در عراق امروزي رساندند.
آنها شهرهاي مهمي همچون هاترا و سلوكيه را پايه‌گذاري كردند كه بعدها به‌دست عثماني‌ها افتاد و پس از تجزيه حكومت عثماني، هاترا به عراق رسيد. هژبري با اشاره به‌وجود آثار فراوان از تمدن اشكاني و ساساني در عراق كه تيسفون پايتخت ساسانيان نيز در آن بنا شد، گفت: غيراز ايوان مدائن، طاق خسرو، ام‌الزعتير و ابوقبور و هاترا و سلوكيه، بناهاي مختلف ديگري از فرهنگ ايران در ادوار مختلف در اين منطقه از عراق به‌دست آمده است.
هژبري مجسمه‌هاي به‌دست آمده از شهر باستاني هاترا در عراق را كه بخشي از آنها در موزه موصل نابود شد، مربوط به شاهك‌ها و حكام محلي و خانواده آنها و حتي افراد با نفوذ سياسي، اقتصادي و محلي اعلام كرد. اين باستان‌شناس گفت: بر پايه مجسمه‌ها كتيبه‌هايي به خط و زبان پهلوي اشكاني نيز وجود داشته كه به معرفي نام و سمت اشخاصي كه بر سنگ‌ها حجاري شدند، پرداخته است. هژبري مي‌گويد: مجسمه اصلي گاومرد كه سر انسان و بدن گاو و بال پرنده دارد و به لاماسو مشهور است نيز در حمله داعش تخريب شد. اين باستان‌شناس همچنين در واكنش به تخريب آثار اشكاني موزه موصل توسط 3 عضو داعش مي‌گويد: اين مجسمه از كاوش‌هاي شهر باستاني هاترا به‌دست آمد كه اگر مولاژ(نسخه بدلي) نباشد بايد با اندوه فراوان گفت، بخشي از نشانه‌هاي فرهنگي و تمدني ايران از بين رفت.
- بيانيه سازمان ميراث در واكنش به جنايات فرهنگي داعش
سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري در محكوميت اقدام ضدفرهنگي داعش در تخريب آثار باستاني عراق در بيانيه‌اي اعلام كرد: سرزمين بين‌النهرين(عراق امروزي) مهد تمدن بشري است و برخي از آثار تخريب شده اين منطقه جزو آثار ثبت شده در فهرست ميراث جهاني يونسكو و ميراث مشترك بشريت محسوب مي‌شود.در بيانيه سازمان ميراث فرهنگي آمده است: اقدامات گروه داعش در عراق و سوريه و غارت و قاچاق اشياي تاريخي و باستاني منجر به نابودي و صدمات بنيادين به ميراث فرهنگي و باستاني اين كشورها شده كه تبعات جبران‌ناپذيري براي ملت‌هاي اين منطقه دارد.سازمان ميراث فرهنگي همچنين از سازمان‌هاي بين‌الملل و يونسكو خواسته است در راستاي وظايف اساسي خود، براي جلوگيري از تخريب سازماندهي شده و وحشيانه اقدام ضروري انجام بدهند.