ملخ موجود عجیبی است. چندین سال پیش تحقیقات مفصلی درباره این حشره انجام شد و دانشمندان به این نتیجه رسیدند که چهره ملخ ترکیبی از چندین موجود است.
صورتش مثل صورت اسب، چشمانش مثل چشمان فیل، گردنش مثل گردن گاو، شاخک‌هایش مثل شاخ گوزن، سینه‌اش شبیه سینه شیر، شکمش مانند شکم کژدم، بال‌هایش مثل بال‌های عقاب، ران‌هایش همانند ران‌های شتر، پا‌هایش همچون پاهای شترمرغ و دمش مثل دم مار است. ملخ‌ها بیشترین موجودات روی زمینند که هر روز دوبرابر وزن خود غذا می‌خورند.
در این گزارش با ما همراه شوید تا بیشتر درباره این موجود عجیب بدانید.
خدا در آیه ۱۳۳ سوره «اعراف» ملخ را مایه عذاب قوم فرعون می‌داند و فرموده: «سپس بلا‌ها را پشت سر هم بر آنها نازل کردیم. طوفان، ملخ و آفت گیاهی، قورباغه‌ها و خون را که نشانه‌هایی از هم جدا بودند بر آنها فرستادیم ولی باز بیدار نشدند و تکبر ورزیدند و جمعیت گناهکاری بودند».
در آیه 7 سوره «قمر» هم خدا خارج شدن کفار از قبر‌هایشان را در روز قیامت به گروه ملخ‌ها تشبیه کرده؛ «آنها از قبر‌ها خارج می‌شوند در حالی که چشم‌هایشان از وحشت به زیر افتاده و بی‌هدف همچون ملخ‌ها پراکنده به هر سو می‌روند».
توده ملخ‌ها برخلاف بسیاری از پرندگانی که به هنگام حرکت دسته‌جمعی با نظم و ترتیب خاصی حرکت می‌کنند، هرگز نظم و ترتیبی ندارند، در هم فرو می‌روند و بی‌هدف به هر سو حرکت می‌کنند.
- پای درس امام صادق
يکی از مهم‌ترین منابع دینی‌ای که در آن درباره خلقت ملخ نوشته شده توحید مفضل است. در این کتاب از امام جعفر صادق نقل شده: «به ملخ بنگر. به‌راستى چقدر ضعیف و قوى است.
هنگامى که به آفرینش آن بنگرى گویى ناتوان‌ترین حیوان است ولى اگر لشکرهایى از آن به‌جانب سرزمینى در حرکت افتند، هیچکس نتواند آنجا را از دست آنها برهاند.
نمى‌بینى اگر پادشاهى از پادشاهان زمین تمام لشکر سواره و پیاده خود را بسیج کند تا سرزمین خود را از ملخ‌ها رهایى دهد نتواند؟ آیا این نشانه‌هاى قدرت خداى جل و علا نیست که ضعیف‌ترین آفریده‌اش را به‌جانب قوی‌ترین آفریده گسیل دارد و آفریده قوى نتواند در برابرش تاب آورد؟
به ملخ‌ها بنگر که چگونه چون سیلى خروشان بر زمینى جارى مى‌شوند و کوه و صحرا و شهر و روستا را مى‌پوشانند. این پوشش چنان است که مانع تابش نور خورشید مى‌شوند. اگر دستى عادى (جز دست قدرتمند خدا) مى‌خواست این لشکر عظیم را سامان دهد و گرد آورد چند سال به طول مى‌کشید و در مدت چند سال از میان می‌رفت؟»
- مظهر قدرت خدا
توده‌های ملخ گاهی به‌قدری زیاد و گسترده می‌شوند که هزاران کیلومتر مربع از آسمان را می‌پوشانند. آنها در عین کوچکی جثه‌شان می‌توانند مزرعه‌ها و باغ‌ها را به‌سرعت نابود کنند.
همه حشرات به‌‌وسیله پرواز کردن از خطر فرار می‌کنند اما ملخ‌ها و جیرجیرک‌ها جهش نیز دارند. این حشرات معمولا می‌توانند یک متر یا بیشتر بپرند. ملخ‌ها و جیرجیرک‌ها دارای آرواره‌هایی قوی هستند و عموما از گیاهان تغذیه می‌کنند.
در طول فصل تولید مثل صداهای بلند از خود درمی‌آورند و بیشتر عمر خود را روی زمین می‌گذرانند. آنها قادرند بعد از جهش از روی زمین با قدرت پرواز کنند.
- درمان صرع با الهام از ملخ‌ها
دانشمندان معتقدند اختلالات مغزی نظیر میگرن و صرع در انسان‌ها با نوعی اختلال مغزی در ارتباط است که طی آن سلول عصبی به‌نوعی از کار می‌افتد اما نکته حیرت‌انگیز این است که چنین فرایندی در ملخ‌ها نیز روی می‌دهد و این زمانی است که حشرات پس از قرار گرفتن در شرایط بد نظیر دماهای بالا یا کمبود اکسیژن به کما می‌روند.
شواهد نشان می‌دهد در زمان وقوع آتش‌سوزی‌های شدید و قرار گرفتن دسته‌های بزرگ ملخ‌ها در زیر جریان‌های شدید آب، برای ساعت‌های طولانی، این حشرات به طرز جالبی به حالت کما می‌روند تا به‌نوعی از خود حفاظت کنند.
تحقیقات دانشمندان بیانگر این است که توانایی این حشرات و مقاومت در برابر رفتن به حالت کما و سرعت قابل توجه آنها در بهبود می‌تواند الگویی منحصر به‌فرد برای کمک به انسان باشد.
- ۹۵ میلیارد ملخ در یک گروه
اطلاعات زیادی درباره ملخ‌ها در قرن بیستم جمع‌آوری شده که بیانگر این است که ملخ‌ها در یک گروه که چندین کیلومتر طول و عرض دارد مانند یک پارچه ابر به‌نظر می‌رسند.
به‌عنوان مثال یک دسته ملخ دشتی ۱۲۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و حدود ۴۰ تا ۸۰ میلیون ملخ در هر کیلومتر مربع جا می‌گیرند.
یعنی مجموعا ۵۰ تا ۹۵ میلیارد ملخ در یک دسته وجود دارد.
ملخ موجودی است که به‌طور عادی بدون هیچ مزاحمتی در گوشه و کنار مزرعه‌ها، باغ‌ها، دره‌ها و کوه‌ها زندگی می‌کند ولی هنگامی که فرمان مرموزی به آنها داده می‌شود، به‌سرعت به‌صورت دسته‌های بزرگ در آسمان به پرواز درمی‌آیند و بر هر زراعت و باغی که فرود آیند، آن را نابود می‌کنند.
ملخ دو جفت چشم مرکب و سه چشم بسیط دارد.
چشم‌های مرکب او از 4 هزار قسمت تشکیل شده و هر یک ساختمان مخصوص به خود را دارد و از مجموع آنها، چشم مرکب با دید واحد تشکیل می‌شود.
سینه ملخ از سه حلقه و شکمش از 10 حلقه شبیه یکدیگر تشکیل می‌شود. ملخ دو جفت بال دارد.
یک جفت از بال‌هایش که در جلوی بدن او قرار دارند، سفت و سختند و به‌صورت قابی هستند که در پرواز به‌کار نمی‌روند و کارشان تنها حفاظت از بال‌های ظریف اوست. رشد پاهای عقب ملخ زیاد است و به همین دلیل کمک خوبی برای جهش و پرش اوست.
ملخ‌ها در فصل تابستان یا بهار تخم‌ریزی می‌کنند و آنها را در سوراخ‌هایی از زمین که خود به‌وجود می‌آورند قرار می‌دهند. ملخ‌ها از لحظه بیرون آمدن از تخم تا کامل شدن و به پرواز درآمدن، شش بار تغییر شکل می‌دهند.
- ملخ در نهج‌البلاغه
از جمله حشره‌هایی که درباره چگونگی آفرینش آن در نهج‌البلاغه سخن به میان آمده ملخ است.
امیرالمومنین در خطبه ۱۸۵ نهج‌البلاغه درباره شگفتی‌های این حشره فرموده: «اگر بخواهی درباره ملخ سخن بگویی بگو که خدا برای او دو چشم سرخرنگ و دو حدقه همچون دو قرص ماه آفریده و گوش پنهان و دهان مرتب و متناسب به او بخشیده.
خدا برای او حسی قوی و دو دندان که با آنها ساقه و شاخه گیاهان و برگ‌های درختان را می‌چیند و دو داس که با آنها ساقه‌ها و برگ‌های مورد نظر را می‌گیرد قرار داده. کشاورزان برای زراعت خود از آنها می‌ترسند ولی هرگز قادر به دفع آنها نیستند. اینها همه در حالی است که تمام پیکر او به‌‌اندازه یک انگشت باریک نیست».
- بفرمائید‌ملخ‌شناسی!
- ملخ‌های جهنده چمنزار
دارای پاهای عقبی بزرگ هستند که از آنها برای جستن استفاده می‌کنند. در عین حال برخلاف بیشتر ملخ‌های دیگر قادر به پروار نیستند چراکه فاقد بال‌های مناسب برای پرواز هستند.
ملخ‌های جهنده چمنزار در اواخر پاییز می‌میرند. تخم‌های آنها در طول زمستان زنده می‌مانند و در بهار سال بعد نسل جدیدی از ملخ‌ها وارد طبیعت می‌شوند.
- ملخ‌های صحرایی
نسبتا بزرگ‌ترند و جسم آنها قوی و طولشان به‌طور متوسط 4۵ تا 5۵ میلیمتر می‌رسد. بال آنها شفاف بوده و دارای لکه‌های تیره است اما زمانی که زمینه برای جفت‌گیری آنها مساعد می‌شود رنگ‌شان به زرد روشن تغییر می‌کند.
ملخ‌های ماده بعد از انجام عمل جفت‌گیری در یک مدت کوتاه شروع به تخم‌گذاری می‌کنند. مشکل ملخ صحرایی از سالیان دور در کشاورزی ایران، به‌خصوص در استان‌های جنوبی مطرح بوده.
دستجات این ملخ که مبداء تشکیل آنها کشورهای آفریقایی، عربستان، هند و پاکستان بوده هر‌چند سال یک‌بار باغات و مزارع این مناطق را مورد تهدید جدی قرار می‌دهند.
از آنجا که این آفت از سمت عربستان از خلیج فارس عبور کرده و خود را به سواحل جنوبی ایران می‌رساند، به آن «ملخ دریایی» می‌گویند که در برخی از سال‌ها نیز از طرف جنوب شرقی سیستان (هندوستان و پاکستان) مزارع ایران را مورد حمله قرار می‌دهند.
از طرف دیگر چون موطن اصلی این نوع ملخ مناطق بیابانی قاره آفریقاست، به آن «ملخ صحرایی» نیز می‌گویند. بشر ملخ دریایی را قرن‌ها قبل از میلاد می‌شناخته؛ به‌طوری که در کتیبه‌های باستانی به آن اشاره شده.
خسارت این آفت از دیرباز در ایران مورد توجه بوده چراکه در مواقع هجوم سبب قحطی و ویرانی می‌شده. به هنگام طغیان و مهاجرت از تمام گیاهان حتی پوست درختان می‌خورد.
در بین درختان سنجد را ترجیح می‌دهد و در حالت طغیانی هر نوع سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در مسیر از جمله گیاهان زراعی شامل انواع علوفه، غلات، صیفی‌جات و سبزیجات، گیاهان مرتعی و انواع درختان مثمر و غیرمثمر را کاملا از بین می‌برد. این نوع آفت ایران را آخرین بار در سال ۱۳۴۰ مورد حمله قرار داد.
یکى از مهم‌ترین گونه‌های ملخ‌هاى زیان‌آور در ایران و بسیارى از مناطق جهان است. انتشار این حشره در نقاط خشک و نیمه‌خشک شامل کشورهاى مراکش، جزایر قنارى، تونس، الجزایر، اسپانیا، پرتغال، جنوب فرانسه، جنوب ایتالیا، شبه‌جزیره بالکان، قبرس، ترکیه، سوریه، عراق، اردن، ایران، افغانستان، جمهورى آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان گزارش شده و به‌عنوان کانون ملخ مراکشى نام برده مى‌شود.
بدن آنها دارای رنگ خاکی مایل به زرد و لکه‌های خاکستری است. بال‌های عقبی‌شان بی‌رنگ و شفاف بوده و ساق پای جفت سوم آنها زرد کاهی است.
- ملخ هاي ايتاليايي
این ملخ تقریبا در اکثر نقاط کشورهای اروپایی و آفریقای شمالی و خاورمیانه دیده می‌شود. برخلاف ملخ صحرایی و مراکشی، مهاجرت آنها در مسافت‌های کوتاه است.
تنها در بعضی از سال‌ها به‌دلیل تغییرات جوی و خشک شدن پوشش گیاهی در کانون‌های دائمی، به مزارع مجاور که زراعت آبی دارند حمله می‌کنند و خسارت می‌زنند. ملخ ایتالیایی در ایران به‌نام «ملخ بومی» نیز مشهور است.
این ملخ تقریبا در تمام مناطقی که ملخ مراکشی وجود دارد شایع است. ملخ آسیایی مهاجر و ملخ کرواسی از دیگر انواع ملخ هستند که اگرچه تعداشان فراوان است اما قدرت تهاجم و مهاجر شدن ندارند.
- ملخ ها به چه زباني حرف مي زنند؟
ملخ می‌تواند بیش از ۵۰ نوع صدای مختلف از خود درآورد. برای تولید صدا، این حشره ساق پای دندانه‌دار خود را بر رگه‌های بال سخت خود می‌ساید. صداهایی که ملخ‌ها ایجاد می‌کنند، بنا‌بر قواعد بسیار منظمی به جملات و کلمات تقسیم می‌شوند.
هر یک از این صدا‌ها با حرکت مخصوصی از ران دندانه‌دار حیوان پدید می‌آیند. ملخ می‌تواند با تغییر نیرویی که پاهای خود را می‌مالد یا با تغییر تعداد دندانه‌هایی که بر بالش می‌ساید صداهای مختلفی ایجاد کند.
معمولا ملخ‌های نر و ماده در میان علفزار‌ها آواز سر‌می‌دهند. هر نری آواز نوع خود را می‌خواند. اگر صدای او به گوش ماده‌ای برسد او از یک لحظه که صدای نر به‌گوش نرسد استفاده کرده و به او جواب می‌دهد.
نويسنده: نگارشهيددخت
منبع: همشهري آيه