تاریخ انتشار: ۲۴ اسفند ۱۳۹۳ - ۰۶:۱۸

محمد باریکانی: ۱۵۰۰سال پیش از میلاد مسیح، قوم کاس بین‌النهرین را اشغال کرد. اطلاعی از میزان خرابی‌ها در دست نیست.

600سال پيش از ميلاد مسيح آشور بانيپال از بين‌النهرين برخاست و به خوزستان حمله برد. كتيبه‌اي نوشت و اعلام كرد، معابد عيلامي‌ها را با خاك يكسان كرده، جسد پدرانشان را از خاك بيرون كشيده و به اسب بسته و آنها را از پي اسب كشانده است.
اسكندر در 320پيش از ميلاد به ايران حمله كرد. بر سر راه مصريان را در شهر تبس قتل عام كرد و به ايران كه رسيد مغان ايراني را قتل عام كرد. پرسپوليس به آتش كشيده شد و برخي مورخان نوشتند كه حتي اوستا را هم آتش زد.

اردشير يكم مذاهب ديگر را منزوي كرد. موبد بزرگ شاپور اول و بهرام اول و دوم ساساني چنان قدرت يافت كه كتيبه‌خود را كنار كتيبه شاهان ديگر زد و نوشت، مذاهب ديگر را از بين برده است. كشتن ماني را نيز به او نسبت داده‌اند. در عراق اما رهبر سياهپوشان داعش بيش از 3500سال پس از كاسي‌هاي اشغالگر بين النهرين همين چندي پيش به هوادارانش گفته است كه مظاهر تمدن بين‌النهرين بايد از بين برود. داعش از هفته گذشته شهرها و محوطه‌هاي باستاني اشكاني و ساساني هاترا، شهر باستاني خورسباد متعلق به تمدن آشوري و شهر باستاني نمرود كه شهر اشكاني و سلوكي است را هدف قرار داده است. اقدامي كه يونسكو آن‌را در رديف جنايات جنگي ضد‌فرهنگي قرار داده و از شوراي امنيت سازمان ملل خواسته است براي توقف اين روند كاري بكند.

ابوبكر البغدادي رهبر سياهپوشان داعش اما تخريب آثار باستاني را وظيفه مذهبي هواداران خود اعلام كرده است.
باستان‌شناس‌ها هدف از اقدامات داعش را نابودي تمدن بين‌النهرين اعلام مي‌كنند. آنها معتقدند اقدام داعش در برخورد با آثار تاريخي و تخريب شاخصه‌هاي تمدني در حوزه تمدني بين‌النهرين و تخريب شهر باستاني هاترا، تخريب شهر باستاني خورسباد در شمال عراق و تخريب محوطه باستاني نمرود كه در حوزه ايران فرهنگي قرار دارند اقدامي هدفمند براي نابود كردن مظاهر تمدن بشر است.

يونسكو نخستين نهاد بين‌المللي بود كه براي جلوگيري از اقدامات داعش در تداوم جنايت فرهنگي در عراق دست به دامان شوراي امنيت سازمان ملل متحد شد. ايران نيز نخستين كشوري است كه از كشورهاي جهان خواست اقدام داعش در تخريب ميراث فرهنگي در حوزه تمدني بين‌النهرين را كه آثاري از دوره اشكاني، سلوكي و ساساني را در خود دارد، متوقف كنند.

مصطفي ده‌پهلوان، باستان‌شناس دوره سلوكي و اشكاني، عضو هيأت علمي گروه باستان‌شناسي دانشگاه تهران و مدير باغ موزه نگارستان و موزه مقدم به همشهري مي‌گويد: شهرهاي خورسباد و نمرود و آثار از بين رفته در موزه موصل از آثار تمدني به جاي مانده از تمدن آشور قديم، آشور مياني و آشور نو بود كه آثار موجود در آنها جزو برجسته‌ترين آثار تمدني جهان هستند.
نمرود، شهر باستاني تخريب شده توسط داعش نيز آثار متعلق به 2700پيش از ميلاد و پس از آن را در خود جاي داده است.
شهر باستاني خورسباد در شمال عراق كه همين 2روز پيش داعش به تخريب آن اقدام كرد، آثاري از 1500سال پيش از ميلاد مسيح را در خود داشت.

به گفته عضو هيأت علمي دانشكده باستان‌شناسي دانشگاه تهران، نقش برجسته‌هاي به‌دست آمده از شهر باستاني خورسباد، بخش عمده‌اي از رويدادهاي سياسي و جنگ‌هاي بزرگ آشوريان را روايت مي‌كرد.آنطور كه مصطفي ده‌پهلوان به همشهري گفته است، نقش برجسته‌هاي خورسباد بعدها پايه ترسيم نقوش برجسته هخامنشي در ايران شد.

ده‌پهلوان به شهر هاترا كه به شهر خورشيد، الحضر و شهر الشمش نيز شناخته مي‌شود، اشاره مي‌كند. او مي‌گويد: نيمي از هنر دوره اشكاني براساس آنچه در شهر هاترا وجود داشته بررسي مي‌شود. اگر بخواهند پوشاك دوره اشكاني را بررسي كنند بايد مجسمه‌ها و نقوش برجسته شهر هاترا را بررسي كنند. معابد متعلق به خدايان مختلف به‌عنوان آثار دوره اشكاني اين شهر مورد تحقيق قرار مي‌گرفتند. اگر بخواهند در مورد پيكرتراشي دوره اشكاني بدانند 70درصد مطالعات بايد در هاترا انجام شود.

حتي شهر باستاني گور در فيروز آباد فارس نيز كه در دوره اردشير يكم ساساني ساخته شد نمونه تكامل‌يافته شهرسازي هاتراست.باستان‌شناس‌ها مي‌گويند داعش درست در منطقه‌اي مستقر شده كه هلال حاصلخيزي نام گرفته است.
هلال حاصلخيزي كه شمال بين‌النهرين را نيز شامل مي‌شود محل شكل‌گيري سكونت‌هاي نخستين بشر پس از خروج از دوره غارنشيني و ورود به دشت‌هاست.

اين دوره همان دوره‌اي است كه نخستين روستاها در دوره باستان شكل گرفتند.مصطفي ده‌پهلوان مي‌گويد: نقاطي كه داعش در حال از بين بردن آنهاست همان نقاط سكونت اوليه بشر است و آنچه آنها در حال از بين بردنش هستند، نقش زيادي در روشن كردن تاريخ گذشته دارد.