سقوط هواپيما هميشه آنقدر خبر مهمي بوده كه حتي بعضي از ما با كمي فكر كردن، حوادث سال‌هاي قبل را هم به ياد بياوريم. اما حالا اگر بدانيد فقط از فروردين تا بهمن امسال 77هواپيماي مسافربري در ايران سقوط كرده و تمام سرنشينان همه اين هواپيما‌ها نيز كشته شده‌اند، چه؟ اگر كشته شدن آدم‌ها در هواپيما از كشته شدن همان آدم‌ها در ماشين براي‌تان مهم‌تر است، خوب است بدانيد تعداد مرگ‌ومير‌ها فقط در 10ماهه اول امسال در ايران در حوادث رانندگي معادل اين است كه 77هواپيماي مسافربري با متوسط 200سرنشين در اين مدت سقوط و البته همه مسافران‌شان‌هم مرده باشند.
فقط 15هزار و 535كشته در 10ماه! اما اين همه كشته از كجا آمده‌اند؟ جاده، خودرو و انسان 3متهم اصلي در تصادفات و سوانح رانندگي هستند.هر چند متهم رديف اول اين كشتار، خودرو‌ها هستند اما حالا و در آستانه آغاز ميليون‌ها سفر نوروزي نه مي‌شود جاده‌ها را درست كرد نه فكري به حال كيفيت پايين خودروهاي داخلي كرد؛ خودروهايي كه پليس مي‌گويد در تصادفات رانندگي كسي از آنها سالم بيرون نمي‌آيد. اما احتمالا مي‌شود كمي درباره نقش خودمان در اين مرگ‌ها حرف زد؛ مرگ‌هايي كه هميشه سهم همسايه نيست و شترش شايد در مقابل خانه ما هم بخوابد. اين گزارش مي‌خواهد سوزني به‌خودمان بزند، حالا فرصت «جوالدوز زدن» به خودروساز‌ها و جاده‌ها نيست.
- چقدر خسارت مي‌دهيم؟
شايد شما ندانيد اما نخستين انساني كه در دنيا جانش را بر اثر تصادف از دست داد يك خانم انگليسي بود.بريجيت درسكول ۴۴ساله در سال۱۸۹۶ يعني نزديك به 120سال قبل در شهر لندن بر اثر تصادف فوت كرد.در ايران هم سال1305 «غلامحسين درويش» وقتي سوار درشكه‌اش بود با يك اتومبيل وارداتي تصادف كرد و اسمش در صدر فهرست قربانيان سوانح رانندگي ايران قرار گرفت.كسي چه مي‌داند اين سياهه اگر قرار بود از همان 90سال قبل تا حالا تكميل شود، الان چند صد هزار صفحه شده بود.
اسدالله جولايي رئيس ستاد ديه اين تعداد را در 30سال گذشته و به‌طور تقريبي 800هزار كشته اعلام مي‌كند اما آنطور كه پزشكي قانوني خبر داده فقط در 4ماهه اول امسال 5هزارو801 نفر در حوادث مختلف رانندگي جان خود را از دست داده‌اند كه اين رقم بيشتر از كشته‌شدگان آمريكا (4هزارو487 نفر) در جنگ با عراق در سال2003 ميلادي است.
اگر در دنيا مرگ‌ومير ناشي از حوادث جاده‌اي 4 يا 5 نفر به ازاي هر 100هزار نفر باشد در ايران اين رقم نزديك به 20 از 100 است. مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي در گزارشي كه در سال91 درباره زيان‌هاي رانندگي براي كشور منتشر شد، اعلام كرد هزينه حوادث رانندگي براي سال1390 تقريبا 51هزارو910 ميليارد تومان بوده است. نكته تلخ ديگر اما تعداد مجروحان اين حوادث است كه در 10ماهه اول امسال 260هزار نفر را هم رد كرده است.
اين 260هزار نفر كساني هستند كه آمار‌شان در پزشكي قانوني ثبت شده است. تعداد زيادي از اين افراد دچار معلوليت‌هايي شده‌اند كه تحمل سختي‌هاي آن به‌مراتب از تحمل مرگ يك عزيز دشوار‌تر است.تحميل هزينه‌هاي گزاف درمان و زندگي با معلوليت را هم البته نبايد ناديده گرفت. نمايندگي سازمان جهاني بهداشت (WHO) در ايران، نرخ سوانح جاده‌اي در ايران را 20برابر ميانگين جهاني گزارش و اعلام كرده است در ايران در هر 19دقيقه يك نفر در جاده‌ها جان خود را از دست مي‌دهد و در هر دو دقيقه خبر مصدوميت جدي و حتي معلوليت هميشگي يك نفر بر اثر حوادث جاده‌اي به اعضاي خانواده‌اش مي‌رسد.
حالا خوب است بدانيد نزديك به سه‌پنجم از حوادث جاده‌اي كه به مرگ يا معلوليت ختم مي‌شوند ناشي از عوامل انساني و رفتارهاي شخصيتي است. اين يعني نقش ما در اين كشتار بزرگ! منهاي آنهايي كه رانندگي خطرناكي دارند و با جان‌شان قمار مي‌كنند. بسياري از ما وقتي پشت فرمان نشسته‌ايم درواقع به‌نوعي خودزني مي‌كنيم بي‌آنكه بدانيم. اينكه مرگ تقدير است و برخي خودروهاي داخلي وسيله و در اينكه برخي جاده‌هاي ما كمترين استانداردهاي جهاني را ندارند شكي نيست اما اين موضوع را چگونه بايد تحليل كرد كه بررسي حوادث ترافيكي در سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد بخش مهمي از حوادث رانندگي در ۲۰ تا ۳۰ كيلومتري ورودي و خروجي شهرهاي اصلي، بزرگراه‌هاي اصلي و جاده‌هاي كمربندي شهرها اتفاق مي‌افتد.
آيا اين حوادث دليلي غيراز عجله بي‌مورد، بي‌احتياطي و و رانندگي با سرعت غيرمجاز داشته است؟ يكي از مهم‌ترين و اصلي‌ترين دلايل، حركات خطرناك راننده است؛ راننده‌اي كه مهارت زيادي در زمينه آشنايي با خودرو و نحوه كنترل آن ندارد، مي‌تواند موجب حوادث مرگباري در جاده‌ها شود.
گزارش‌هاي پليس مي‌گويد مواردي همچون سرعت و سبقت غيرمجاز، نقش كمربند ايمني، توجه نكردن به علائم راهنمايي و رانندگي و نداشتن توجه كافي به جلو، از مهم‌ترين تخلفات حادثه‌ساز در جاده‌ها هستند كه به عملكرد راننده بستگي دارند.
رانندگي با چراغ خاموش در شب، صحبت و توجه به همراه حين رانندگي، خوردن و نوشيدن در رانندگي، عدم‌رعايت فاصله ايمني و توجه نكردن به سرعت، بي‌توجهي به علائم راهنمايي رانندگي، صحبت با تلفن همراه حين رانندگي، خوردن شربت و يا قرص‌هاي مسكن و خواب‌آور، جروبحث در داخل خودرو و حركات نمايشي حين رانندگي به ما مربوط مي‌شود و نه كيفيت خودرو‌ها و جاده‌ها. سرعت زياد، عدم‌رعايت فاصله طولي، سبقت و انحراف به چپ هم كه شايع‌ترين تخلفات رانندگان ايراني هستند.
طبق آمارها ايران با ثبت 27هزار كشته در سال و با توجه به جمعيت 77ميليون نفري خود به لحاظ سرانه قربانيان حوادث رانندگي، رتبه اول را در دنيا دارد. در ايران به ازاي هر 10هزار وسيله نقليه، 120سانحه رانندگي اتفاق مي‌افتد؛ درحالي‌كه اين رقم در فرانسه و ژاپن 12تصادف است.راستي نقش ما در اين آمار چقدر است؟ اول شدن هميشه هم خوب نيست.