از سوي ديگر طرف غربي اينگونه القا مي‌كند كه فوريتي براي لغو تحريم‌ها وجود ندارد و لغو تحريم‌ها منوط به انجام گام‌هايي از سوي ايران است. اين بازي را ابتدا لوران فابيوس وزير خارجه فرانسه آغاز كرد، آنجا كه گفت: 2مجموعه تحريم مختلف وجود دارد: از يك سو تحريم‌هاي سازمان ملل و از سوي ديگر تحريم‌هاي اقتصادي آمريكايي‌ها و اروپايي ها. اين مورد- كه يكي از موارد بسيار پيچيده است- هنوز به‌طور كامل حل نشده است.
ديروز ماري هارف، سخنگوي وزارت خارجه آمريكا در سخناني باز از «تعليق» سخن گفت و همين «تعليق» تحريم‌ها را هم منوط به راستي آزمايي آژانس كرد. ماري هارف مدعي شده موضع آمريكا همواره در اين توافق اين بوده است كه مسئله تحريم‌ها به‌صورت مرحله به مرحله معلق‌شود و ايران اگر با قابليت راستي‌آزمايي به تعهدات خود عمل كند، كاهش در تحريم‌ها صورت خواهد گرفت.
وي گفت: درباره تحريم‌هاي آمريكا تعليق مسلماً نخستين گام است و سپس پس از اطمينان از عمل ايران به تعهدات خود برچيده خواهد شد.
اين رويكرد در بيانيه‌اي كه كاخ سفيد بلافاصله پس از پايان مذاكرات لوزان منتشر كرد هم ديده مي‌شود. در اين بيانيه بر تعليق مرحله به مرحله تحريم‌ها تأكيد شده است. اين در حالي است كه ظريف، عراقچي و روحاني گفته‌اند تحريم‌ها يكباره و پس از اجراي توافق در تيرماه لغو مي‌شود. حتي عباس عراقچي در گفت‌وگوي ويژه خبري از احتمال «لغو» فوري تحريم‌ها در تابستان امسال خبر مي‌دهد.
- تحريم‌هاي شوراي امنيت يا تحريم‌هاي آمريكا؟
درباره تحريم‌هاي شوراي امنيت و 6قطعنامه‌اي كه عليه ايران صادر شده است جاي مناقشه‌اي نيست. هر دو طرف معتقدند بلافاصله بعد از توافق نهايي يك قطعنامه جديد شوراي امنيت سازمان ملل صادر خواهد شد و با اين قطعنامه، 6قطعنامه قبلي عليه ايران لغو خواهد شد. وزير امور خارجه كشورمان در بدو ورود به تهران با بيان اينكه معتقد بوديم كه هيچ‌گاه قطعنامه‌هاي شوراي امنيت را اجرا نخواهيم كرد چون غيرقانوني و غيرعادلانه هستند، تأكيد كرد:
من اين اطمينان را مي‌دهم كه روزي كه توافق در شوراي امنيت تصويب شد بر مبناي همان قطعنامه كليه قطعنامه‌هاي قبلي نه تأييد بلكه لغو خواهد شد و اين دستاورد بسيار خوبي است. بماند اينكه بسياري از حقوقدانان بين‌الملل مي‌گويند لغو اين قطعنامه‌ها كه مبناي تحريم‌هاي آمريكا و غرب عليه ايران است، فلسفه وجودي تحريم‌هاي غربي‌ها عليه ايران را زير سؤال مي‌برد اما حالا آمريكا و طرف غربي مي‌گويند كه لغو تحريم‌هاي ما عليه ايران مرحله به مرحله صورت خواهد گرفت. در اين موضوع، ايران با طرف غربي دچار مناقشه شده و عباس عراقچي گفته است آنها برداشت اشتباه خودشان را از بيانيه لوزان دارند.
- وضعيت تحريم‌ها در بيانيه موگريني و ظريف
در بيانيه رسمي كه نهمين روز مذاكرات هسته‌اي لوزان، موگريني و ظريف قرائت كردند و به‌عنوان سند مذاكرات شناخته مي‌شود از عنوان «لغو»، «خاتمه دادن به تحريم‌ها» و «توقف» تحريم‌ها استفاده شده است. اين بيانيه تأكيد مي‌كند: اتحاديه اروپايي، اعمال تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با هسته‌اي خود را خاتمه خواهد داد و ايالات متحده نيز اجراي تحريم‌هاي مالي و اقتصادي ثانويه مرتبط با هسته‌اي را، همزمان با اجراي تعهدات عمده هسته‌اي ايران به‌نحوي كه توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي راستي‌آزمايي شود، متوقف خواهد كرد.
در ادامه اين بيانيه آمده است: يك قطعنامه جديد شوراي امنيت سازمان ملل متحد صادر خواهد شد كه در آن برجام (برنامه جامع اقدام مشترك) تأييد شده، كليه قطعنامه‌هاي قبلي مرتبط با موضوع هسته‌اي لغو خواهد شد و برخي تدابير محدوديت ساز مشخص را براي يك دوره زماني مورد توافق، لحاظ خواهد كرد.
از سوي ديگر متن خلاصه‌اي كه از سوي طرف ايراني درباره تفاهم لوزان منتشر شد باز هم بر لغو فوري تحريم‌ها تأكيد شده است. در اين متن آمده است: براساس راه‌حل‌هاي به‌دست آمده، پس از اجرايي شدن برنامه جامع اقدام مشترك، تمامي قطعنامه‌هاي شوراي امنيت لغو خواهد شد و همه تحريم‌هاي اقتصادي و مالي چندجانبه اروپا و يكجانبه آمريكا ازجمله تحريم‌هاي مالي، بانكي، بيمه، سرمايه‌گذاري و تمامي خدمات مرتبط با آنها در حوزه‌هاي مختلف ازجمله نفت، گاز، پتروشيمي وخودرو‌سازي فورا لغو خواهند شد.
همچنين تحريم‌ها عليه اشخاص حقيقي و حقوقي، سازمان‌ها، نهادهاي دولتي و خصوصي تحت تحريم‌هاي مرتبط هسته‌اي ايران از جمله بانك مركزي، ساير مؤسسات مالي و بانكي، سوئيفت، كشتيراني و هواپيمايي جمهوري اسلامي و كشتيراني نفت به‌طور همه‌جانبه فورا برداشته خواهند شد. همچنين كشورهاي عضو گروه (1+5) متعهد هستند از وضع تحريم‌هاي جديد در موضوع هسته‌اي خودداري كنند.
- روايت آمريكايي از فرجام تحريم‌ها
بلافاصله پس از پايان مذاكرات لوزان كاخ سفيد بيانيه‌اي را منتشر كرد كه به فكت شيت معروف شد. انتشار اين بيانيه همان فضايي را پس از مذاكرات لوزان ايجاد كرد كه پس از توافقنامه ژنو ايجاد شده بود: روايت آمريكايي از تفاهم! ظريف بلافاصله با شناختي كه از ترفندهاي رسانه‌هاي طرف غربي دارد در صفحه شخصي خود از رسانه‌ها و ملت ايران خواست كه به فضاسازي‌هاي رسانه‌اي طرف غربي توجه نكنند و يادآوري كرد فكت شيت پس از ژنو هم دروغي بيش نبود. ديروز ماري هارف به اين رويه اعتراف كرد و گفت كه ما پارامترها يا اطلاعات مربوط به‌خودمان را در رسانه‌هاي خودمان منتشر مي‌كنيم.
اما فكت شيت درباره تحريم‌ها چه مي‌گويد؟ بيانيه‌اي كه كاخ سفيد منتشر كرده مي‌گويد:
ايران درصورتي كه به شكل قابل راستي آزمايي به تعهدات خود پايبند باشد، تخفيف تحريمي دريافت خواهد كرد.
آمريكا و اتحاديه اروپا زماني‌كه آژانس تأييد كند ايران تمام گام‌هاي كليدي مرتبط با هسته‌اي را برداشته، تحريم‌هاي مرتبط با هسته‌اي را تعليق خواهند كرد. در هر زمان كه ايران به تعهدات خود عمل نكند، اين تحريم‌ها فورا به جاي خود باز مي‌گردند.
معماري تحريم‌هاي مرتبط با هسته‌اي ايالات متحده در بخش اعظم دوره توافق حفظ شده و امكان بازگشت فوري آنها درصورت بروز مورد جدي عدم‌كارايي را فراهم مي‌كند.
تمامي قطعنامه‌هاي پيشين شوراي امنيت سازمان ملل مرتبط با مسئله هسته‌اي ايران همزمان با تكميل اقدامات مرتبط با هسته‌اي كه نگراني‌هاي كليدي (غني‌سازي، فوردو، اراك، ابعاد احتمالي نظامي و شفافيت) را پاسخ دهد، برداشته مي‌شود.
درصورتي كه يك مسئله عدم‌كارايي قابل توجه را نتوان از طريق آن روند حل كرد، آن‌وقت تمامي تحريم‌هاي پيشين سازمان ملل مي‌توانند بار ديگر اعمال شوند.
ذيل توافق، تحريم‌هاي ايالات متحده مرتبط با مسئله تروريسم، نقض حقوق بشر و موشك‌هاي بالستيك پابرجا خواهند بود.
جان كري وزير خارجه آمريكا هم روز گذشته در يادداشتي كه منتشر كرد در اين‌باره نوشت: «ايران تنها درصورت عمل به تعهداتش به‌گونه‌اي كه به تأييد آژانس برسد و ما با چشم و گوش شاهد و سامع‌آن باشيم از تخفيف تحريم‌هايي كه براي پايان دادن به انزواي اقتصادي خود به آن نيازمند است، برخوردار خواهد شد.»در همين زمينه نيويورك تايمز ضمن برشمردن توافقات و مصالحه‌هاي صورت گرفته در مذاكرات هسته‌اي ژنو نوشت كه موضوع زمانبندي كاهش و تخفيف تحريم‌ها هنوز حل نشده است.
- مصادره به مطلوب
همزمان با انتشار بيانيه كاخ سفيد ظريف در توييتر نوشت: «راهكارها همانطور كه هستند، براي همه خوبند. نيازي نيست كه به اين زودي با استفاده از «فكت شيت‌ها» (راهكارها) مصادره به مطلوب شود.»ظريف در واكنش به اينكه در فكت شيت عنوان شده تحريم‌ها تدريجي برداشته مي‌شوند، به استناد بيانيه ايران و 1+5نوشت: ايالات متحده اجراي تحريم‌هاي مالي و اقتصادي ثانويه مرتبط با هسته‌اي را متوقف خواهد كرد، آيا اين تدريجي است؟» وي همچنين نوشت: «از بيانيه ايران و 1+5: اتحاديه اروپايي، اعمال تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با هسته‌اي خود را خاتمه خواهد داد، اين چطور؟»
ظريف در تهران در گفت‌وگو با خبرنگاران گفته كه روزي كه توافق اجرايي شود كليه تحريم‌هاي اقتصادي و مالي لغو خواهد شد.
وزير امور خارجه كشورمان با تأكيد بر اينكه ما دولت‌ها را مسئول اجراي تعهدات مي‌دانيم، اظهار كرد: ما كاري نداريم كه روش‌هاي قانوني داخلي دولت آمريكا چيست؛ چرا كه اين مسئوليت دولت آمريكا‌ست كه اين روش‌ها را دنبال كند و از نظر حقوق بين‌الملل دولت آمريكا مسئول و موظف خواهد بود كه تحريم‌ها را يكباره لغو كند و اگر كسي درباره لغو تدريجي تحريم‌ها صحبت مي‌كند بايد بدانيم كه برخلاف آنچه تاكنون تصويب شده صحبت مي‌كند.
سيد عباس عراقچي هم پس از حضور در تهران در گفت‌وگوي ويژه خبري سيما در اين‌باره گفت: تحريم‌ها بناست در مرحله اول گام نهايي برداشته شود. در بيانيه صراحتا از لفظ« terminate » استفاده شده است.عراقچي ادامه داد: آمريكايي‌ها در فكت شيت مواردي كه به نفع خودشان است برجسته مي‌كنند، اين‌كار را در ژنو هم كردند.
مذاكره‌كننده كشورمان با اشاره به موارد فوق افزود: در اين زمينه فريب نخوريم. بيانيه ازكلمه «لغو» استفاده كرده، اما در فكت شيت آمريكايي‌ها نوشته بود «تعليق». فكت شيت‌ها اعتباري ندارد و مردم به گفته‌هاي وزير خارجه خودمان اعتماد كنند.
او ديروز هم در پاسخ به فضاسازي ماري هارف درباره تحريم‌ها و در پاسخ به اين سؤال كه سخنگوي كاخ سفيد از مرحله‌اي بودن حذف تحريم‌ها و تعليق در ابتدا و حذف در مرحله بعد سخن گفته است، آيا اين تفسير نقض بيانيه لوزان نيست؟ گفت: شايد نقض توافقاتي كه در لوزان صورت گرفته نباشد، برداشت غلطي است از توافقاتي كه صورت گرفته است.
وي افزود: آنچه در بيانيه مشترك مطبوعاتي هم به‌صراحت ذكر شده اين است كه تحريم‌ها لغو خواهند شد. تمام تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با هسته‌اي در مرحله اول لغو خواهد شد.عضو ارشد مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان تصريح كرد: آنچه در آن آمريكايي‌ها به‌عنوان فكت شيت دادند، به‌غلط اشاره شده و اظهاراتي كه سخنگوي وزارت خارجه آمريكا كه در اين‌باره گفته غلط است.
عراقچي گفت: ما حتي مطلع شديم اروپايي‌هاي هم به نوعي به مقامات آمريكايي در اين خصوص اعتراض كردند.معاون وزير امور خارجه همچنين گفت: آنچه اتفاق مي‌افتد تحريم‌هاي اقتصادي در مرحله اول لغو خواهند شد و محدوديت‌هايي كه در اين خصوص وجود دارد بايد برطرف بشود. وي در پايان تأكيد كرد: اگر آمريكايي‌ها برداشتي غيراز اين دارند، خب مسلما در دور بعد مذاكرات موضوع صحبت خواهد بود و بايد اصلاح شود.
- آمريكايي‌ها در كجا سفسطه مي‌كنند؟
آمريكايي‌ها براي اقناع افكار عمومي خودشان فاصله زماني كوتاه اجراي مقدمات توافقنامه تا لغو تحريم‌ها را برجسته كرده و روي آن مانور مي‌دهند. از 10تير كه توافقنامه نهايي امضا شود، تا انجام تعهداتي مثل تغييرات در فوردو و اراك مدت زماني لازم است كه آمريكايي‌ها همين زمان را برجسته مي‌كنند. عراقچي در پاسخ به اين پرسش كه آيا تا آخر تابستان امسال مي‌توان روي لغو تحريم‌ها حساب كرد، گفت: تقريبا اينگونه خواهد شد.
وي افزود: اگر همه‌‌چيز خوب پيش برود و تا 10تير بتوانيم به برنامه اقدام مشترك برسيم از روزي كه اين توافق حاصل شود دوره چندماهه‌اي را نياز داريم تا دوطرف آماده اجرا شوند. اجرايي شدن همه توافقات انجام شده به مقدماتي نياز دارد و در روزي كه به‌طور رسمي توافق اجرا مي‌شود، تحريم‌ها لغو خواهد شد و اقداماتي كه جمهوري اسلامي ايران بايد انجام دهد، آغاز مي‌شود.