گازهاي آلاينده منو اكسيد كربن، اكسيدهاي گوگرد، هيدروكربنها، دياكسيدكربن، دياكسيد نيتروژن و ازن همپاي ذرات معلق براي وخيمشدن هواي شهر سهم دارند. در اين ميان سهم مينيبوسها و كاميونها بهعنوان وسايل نقليه ديزلي در توليد دياكسيدكربن قابل مقايسه با ساير وسايل نقليه نيست. براساس گزارش شركت كنترل كيفيت هوا هزار مينيبوس تهران سالانه 840تن گازهاي آلاينده وارد شهر ميكنند.
از سال86 با بهرهبرداري از خطوط اتوبوسراني تندرو در تهران، گامي مهم براي كاهش استفاده از مينيبوسهاي خطي برداشته شد. در سال89 با هدفمندشدن يارانهها و حاملهاي سوخت، بار ديگر زمينه استفاده از مينيبوسها كمرنگ شد و فرسودگي اين ناوگان به عقب راندن اين وسيله آلاينده از چرخه استفاده شهروندان كمك كرد. اما هنوز بيش از هزار مينيبوس فرسوده در تهران وجود دارند كه روزانه حجم بالايي از گازهاي آلاينده را به هواي تهران وارد ميكنند. پيش از اين نيز پيمان سنندجي رئيس شركت واحد اتوبوسراني تهران در گفتو گو با همشهري گفته بود كه هماكنون هزار دستگاه مينيبوس با عمر متوسط 25سال كه فرسوده محسوب ميشوند در حال تردد در شهر هستند. به گفته وي قرار است سازمان محيطزيست و ستاد نوسازي خودروهاي فرسوده مبالغي را به عنوان كمك هزينه نوسازي پرداخت كنند.
- خروج سرطان از اگزوزهاي ديزلي
اما بر اساس اعلام شركت كنترل كيفيت هواي تهران، آلودگي منتشره از موتور ديزل مينيبوسها شامل تركيبات خطرناك سرطانزا و محركهاي تنفسي است. كوچكترين ذرات سوخت ديزل ميتوانند به عمق ريه نفوذ كرده و با خود مواد سمي را وارد جريان خون كنند. اين ذرات خروجي شامل 40 آلاينده هواي خطرناك (HAPS)، كه توسط EPA ليست شده و 15آلاينده آن توسط آژانس بينالمللي تحقيقات سرطان (IARC) شناخته شده، هستند. مطالعات مراكز محيطزيست بينالمللي نشان ميدهد كه خروجي موتورهاي ديزلي شامل تعدادي از مواد سرطانزا و ذرات معلق شامل دوده كربن عنصري و آلي است كه منجر به بروز نتايج نامطلوب هنگام تولد در كودكان و بيماريهاي دستگاه تنفسي ميشود. از اثرات ديگر زندگي در هواي داراي گازهاي ديزل، افزايش حملات آسم، مراجعات به اورژانس، بستريشدن در بيمارستان، حمله قلبي، سكته مغزي و مرگ و مير ناگهاني است. مطالعهاي در سال2009 نشان داده كه ذرات معلق و دياكسيد نيتروژن در ريه افراد 10تا 18ساله عوارض سوء مزمن برجاي ميگذارد؛ عوارضي كه منجر به نقص در عملكرد ريه كودكان در رسيدن به سن بزرگسالي خواهد شد.
- نتايج تحقيقات در 6شهر جهان
پيگيري تجزيه و تحليل 6شهر آلوده جهان در دانشگاه هاروارد نشان داده كه ذرات تشكيل شده از احتراق منابع متحرك، روزانه 3برابر ذرات ناشي از زغالسنگ مرگومير را افزايش ميدهد. دليل اين امر ميتواند اين باشد كه دوده ديزل خروجي تشكيل شده از ذرات بسيار ريز ميتواند به بافت ريه نفوذ كرده و وارد جريان خون شود كه اين خود موجب عوارض جانبي مانند التهاب قلب و عروق و لخته شدن خون خواهد شد. ذرات دوده بسيار ريز هم در اعماق ريه جايي كه بر هر دو سيستم تنفسي و قلبي-عروقي تأثير ميگذارد، رسوب ميكنند. محققان اعتقاد دارند كه بيشتر مرگوميرهاي ناشي از ذرات به بيماريهاي قلبي- عروقي ارتباط دارند.