ميدان مشق، محدوده تاريخي لاله‌زار، محدوده تاريخي حصار ناصري و بسياري از بناهايي كه در محدوده مركزي شهر تهران جاي گرفته‌اند، اين روزها مورد توجه بسياري از نهادها و كارشناسان هستند تا با رويكردي تازه، تهران را به شهري با هويت تاريخي مشخص و داراي اعتبار مطرح كنند.
مجيد پاكساز، كارشناس شهرسازي و معماري با اعلام اينكه بسياري از شهرهاي جهان با جعل تاريخي درصدد تعريفي هويت مستقل براي خود هستند، گفت: شهر تهران اما به‌واسطه سيطره فرهنگ ايراني اسلامي و تاريخ 200سال پايتختي داراي سابقه طولاني است و مي‌توان با تكيه بر فرهنگ غني ايراني اسلامي به بازسازي محدوده‌هاي تاريخي آن پرداخت.
به گفته اين كارشناس شهرسازي، با اقدامات صورت‌گرفته در بافت‌هاي تاريخي مانند ميدان مشق، به‌نظر مي‌رسد كه شهرداري تهران طرح و برنامه‌اي مشخص براي بازسازي محدوده‌هاي تاريخي دارد كه اين مهم مي‌تواند هويتي تازه به شهر تهران بدهد. از طرفي مدير بافت و بناهاي تاريخي معاونت شهرسازي و معماري شهرداري تهران از شناسايي و مستندسازي بناهاي تاريخي واجد ارزش شهر تهران خبر داده است.
محمدباقر خسروي با اشاره به پايان مراحل مطالعاتي طرح شناسنامه‌دار كردن بناهاي تاريخي شهر تهران، افزود: شهر تهران داراي ابنيه‌هاي قديمي و تاريخي بسياري است كه بيانگر هويتي واقعي و گذشته پرفراز و نشيب اين شهر است.وي با بيان اينكه سازمان ميراث فرهنگي متولي اين امر است اما طي جلسات مشترك براساس مصوبه شوراي شهر، اين وظيفه را شهرداري تهران در راستاي حفظ و نگهداشت بناهاي تاريخي برعهده گرفته است، گفت: برهمين اساس شهرداري تهران عهده‌دار شناسايي اماكن واجد ارزش تاريخي شده است.
خسروي با بيان اينكه در برآورد اوليه، 1200بنا در محدوده حصار ناصري شناسايي شده است، گفت: همچنين در برآوردهاي اوليه پيش‌بيني شده است كه 2300خانه واجد ارزش در تهران وجود دارد كه تلاش خواهيم كرد تا اين بناها را شناسايي كنيم و جانمايي آنها در طرح تفصيلي نيز مدنظر قرار خواهد گرفت. وي با بيان اينكه در هفته آتي، حريم 12بناي تاريخي ثبت شده در منطقه12 تعيين خواهد شد، گفت: گام اول در شناسايي بناهاي واجد ارزش پايتخت، حفظ آنها و قرارگرفتن مشخصات اين بناها در طرح تفصيلي است و در گام‌هاي بعدي درنظر داريم تا روند و سبك معماري شهر تهران را شناسايي و به مردم بازنمايي كنيم.
مدير بافت و بناهاي تاريخي شهرداري تهران افزود: شهرداري با شناسايي بناهاي واجد ارزش در تهران به سازمان ميراث فرهنگي كمك مي‌كند تا اين بناها را ثبت كند. خسروي با اشاره به انتخاب مشاور براي اجراي اين طرح گفت: بر اين اساس ضمن نگاهداري از اين بناها، نسبت به حفظ و تغيير پهنه آنها نيز اقدام مي‌شود. به‌منظور حفاظت از آثار معماري شهر تهران و خاطرات شهروندان تهران هرگونه مداخله در حدود 2300خانه واجد ارزش تاريخي و فرهنگي تنها با هماهنگي شهرداري تهران و ميراث فرهنگي و گردشگري قابل اجراست.
- حمايت شهرداري و شوراي شهر
به تعبير بسياري از كارشناسان، شهرداري تهران براي احياي محدوده‌هاي تاريخي مسئوليت مستقيم ندارد اما در طول سال‌هاي گذشته و با حمايت‌هاي جدي شهرداري و شوراي اسلامي شهر تهران، بسياري از محدوده‌هاي تاريخي در فهرست احيا و بازسازي قرار گرفته‌اند كه اين مسئله مي‌تواند منجر به هويت‌بخشي به زندگي در اين محدوده شود. پاكساز، كارشناس شهرسازي و معماري اما از رويكرد جدي شهرداري تهران دفاع مي‌كند. او مي‌گويد كه طرح موضوعي - موضعي كه پس از تصويب طرح جامع و تفصيلي تهران به تصويب رسيد، يكي از مهم‌ترين اهدافش ساماندهي بافت‌هاي تاريخي ارزشمند شهر بوده است.
به گفته وي، همه اهداف طرح‌هاي موضوعي- موضعي اين است كه ما جريان زندگي را در بافت تاريخي زنده كنيم؛ جريان زندگي در روز و در شب. ما بايد بتوانيم اين بخش از شهر را به‌عنوان نقاط هدف براي گردشگري شهري و حتي گردشگري فرامنطقه‌اي مطرح كنيم تا ضمن ارتقاي كيفيت زندگي در تهران به ارتقاي صنعت گردشگري و به تبع آن تبادل فرهنگي بپردازيم.
بسياري از شهرهاي جهان به گفته پاكساز شهرهاي تمدن‌سازي بوده‌اند كه معماري به جامانده در آنها در طول تاريخ معماري داراي هويت بود. از اين‌رو حفظ اين آثار مي‌تواند گامي مهم براي تقويت هويت و افزايش تعلق شهروندي باشد. به گفته وي، فرهنگ غني ايراني اسلامي در شهرهاي بزرگ، فرهنگي تمدن‌ساز بوده و معماري به‌جامانده در شهرهايش نيز داراي روح خلاقيت بوده است. از اين‌رو با شناسايي آثار به‌جامانده از دوره‌هاي مختلف و بازسازي آن مي‌توان فضايي مناسب براي زندگي امروز با معيارهاي نوين تعريف كرد.
اين كارشناس شهري افزود: مديريت هوشمند شهرها مديريتي آينده‌نگر است. به اين معنا كه براي ساماندهي برنامه‌اي مشخص داشته باشد. خوشبختانه امروز شهرداري تهران كاري كه در طول دهه‌هاي گذشته بر زمين مانده بود را در دست گرفته و در حال اجراي آن است.
آنگونه كه پاكساز گفت، تمام بافت‌هاي تاريخي قابل احيا هستند. ثابت شده است كه شهروندان اين بافت‌ها را بخشي از خاطراتشان مي‌دانند. اما اقدامي كه مديريت شهري مي‌تواند انجام دهد، اقدامي مشروط است. ارائه خدمات مناسب و رفع مشكلات موجود به‌منظور بازسازي اين بافت‌ها تلاشي است كه مي‌تواند مديريت شهري انجام دهد.
وي در پايان گفت كه با اقدامي كه شهرداري تهران و سازمان ميراث فرهنگي در ميدان مشق در دستور كار قرار دادند، به‌نظر مي‌رسد كه اين گام نيز با موفقيت در حال اجراست و به‌زودي شاهد حياتي دوباره براي محدوده‌هاي تاريخي خواهيم بود.
- پاسخ به نياز موجود زنده‌اي به نام شهر
محمدباقر خسروي، مديربافت و بناهاي تاريخي معاونت‌شهرسازي و معماري گفت: واقعيت اين است كه سازمان ميراث فرهنگي متولي اصلي اين بناهاي تاريخي است اما به‌دليل نداشتن بنيه اقتصادي مناسب نمي‌تواند به‌موقع به نيازهاي شهري مثل تهران پاسخ دهد، اين در حالي است كه شهر موجودي زنده است و بايد به سرعت به نيازهاي ايجاد شده در شهر پاسخ گفت. از اين‌رو شهرداري تهران براي پاسخ به اين نياز در اين مسير گام برداشته است.