در تعريف بزرگراه آمده است كه بايد حداقل 2 خط عبور در هر طرف داشته باشد و ترافيك هردو طرف آن به وسيله موانع فيزيكي از هم جدا شده است. اين معابر مهم شهري نقشي تعيين‌كننده در سامانه ترافيكي هر شهر ايفا مي‌كنند و مي‌توانند مردم را سريع‌تر و حتي ايمن‌تر به مقصد برسانند. بزرگراه‌ها هم قوانين خاص خودشان را دارند كه اطلاع و رعايت نكات آن مي‌تواند ضامن سلامت راننده‌ها و عابران پياده باشد. در اين گزارش تلاش كرده‌ايم تا اطلاعات مناسبي از ويژگي‌هاي بزرگراه‌ها را در اختيار شما قرار دهيم.
- آنلاين بزرگراه‌ها را ببينيد
اگر قصد داريد در سطح شهر تردد كنيد و مي‌خواهيد از بزرگراه‌هاي مهم شهر بگذريد بهتر است نگاهي به وضعيت ترافيكي آنها بيندازيد تا بتوانيد مسير بهتري را براي رسيدن به مقصدتان انتخاب كنيد. مثلا سامانه اطلاع‌رساني وضعيت ترافيك شهر به نشاني tehrantrafficmap.ir كه از سوي شهرداري تهران اداره مي‌شود بهترين و به‌روز‌ترين سايت اينترنتي براي بررسي آخرين وضعيت ترافيكي بزرگراه‌هاي تهران است؛ ضمن اينكه تابلوهاي هوشمند نصب شده در بزرگراه‌ها و «راديو تهران» هم مي‌توانند آخرين وضعيت ترافيكي بزرگراه‌ها را به شما گزارش بدهند. بيشتر بزرگراه‌هاي درون‌شهري در ساعت‌هاي 7تا 9 و 17تا 19با ترافيك سنگين مواجه مي‌شوند. با اين حال، گاهي اوقات گيركردن در ترافيك بزرگراهي اجتناب‌ناپذير است. اگر چنين اتفاقي رخ داد خونسردي خودتان را حفظ كنيد و فقط بين 2 خط برانيد تا از نقطه پرترافيك عبور كنيد. يك نكته مهم براي استفاده از بزرگراه‌هاي شهري، آشنا بودن با ورودي‌ها و خروجي‌هاي آنهاست. اگر نسبت به آنها شناخت نداريد، توجه به تابلوهاي راهنما اجتناب‌ناپذير است.
- دوربين‌ها با شما هستند
بزرگراه‌هاي بيشتر كلانشهرهاي كشورمان به دوربين‌هاي هوشمند، دوربين‌هاي ثبت سرعت و تخلف مجهز شده‌اند؛ ضمن اينكه در شهرهايي مثل تهران كه داراي قانون محدوده زوج و فرد و طرح ترافيك هستند، دوربين‌هاي نظارت اين محدوده نيز در مدخل‌هاي معين نصب شده است. در حال حاضر بيش از دوسوم بزرگراه‌هاي شهر تهران به دوربين‌هاي ثبت سرعت مجهز شده‌اند و به‌نظر مي‌رسد در آينده نزديك اين اتفاق در همه بزرگراه‌هاي پايتخت رخ بدهد. علاوه بر بزرگراه‌ها، روي برخي از پل‌ها و داخل تونل‌ها هم دوربين‌هايي نصب شده تا تخلف حركت خودروها در بخش ويژه تردد خودروهاي امدادي را ثبت كند. هنگام رانندگي در بزرگراه‌ها، حواستان به سرعت‌تان باشد، وگرنه جريمه سنگيني در انتظارتان است. در ضمن در بعضي از شهرهاي كشور، پليس نامحسوس بزرگراه‌هاي شهري هم وجود دارد كه مچ متخلفان را مي‌گيرند.
- خراب شد، بزن كنار بزرگراه
اين اتفاق هم ممكن است براي خيلي از راننده‌ها رخ بدهد. اينكه درست وسط بزرگراه ماشين از حركت بايستد يا بر اثر وقوع تصادف ديگر امكان حركت نداشته باشد. در چنين مواقعي ابتدا خونسردي خودتان را حفظ كنيد و شرايط را دريابيد. اگر امكان جلورفتن تا نزديك‌ترين توقفگاه كنار بزرگراه را داريد آهسته به سمت راست بياييد و در يك مكان امن توقف كنيد، اما اگر چنين امري ممكن نيست بلافاصله راهنماي سمت راست خودتان را بزنيد و آهسته خودرو را به كنار بزرگراه هدايت كنيد. همچنين اگر سرنشينان ديگري در خودروي شما حضور دارند بهتر است آنها را با رعايت نكات ايمني به محل امن كنار بزرگراه برسانيد. از يكي از همراهان كمك بخواهيد تا به راننده‌هاي پشت سري هشدارهاي لازم را داده و آنها را در جريان قرار دهد. به هر حال، به هيچ عنوان در مسير خودروهاي ديگر توقف نكنيد يا كاپوت جلو و يا عقب ماشين را بالا ندهيد. پس از آنكه خودرو را به كنار بزرگراه هدايت كرديد فلاشرهاي هشدار طرفين را فعال و محوطه را با قرار دادن علامت هشدار و تابلوهاي هشدار ايمن‌سازي كنيد.
- عابران پياده به هوش باشند
سالانه بيش از 3500عابر پياده در كشور جان خودشان را از دست مي‌دهند و متأسفانه بخش قابل توجهي از اين تصادف‌ها در بزرگراه‌ها رخ مي‌دهد. استفاده از زيرگذرها، محل‌هاي خط كشي‌شده و پل‌هاي عابر پياده بهترين و ايمن‌ترين راه براي عبور از بزرگراه‌هاست. مطابق قانون، عابران حق ندارند از عرض بزرگراه‌ها در غيرنقاط يادشده عبور كنند و از حصار و گياهان ميان بزرگراه رد شوند. براساس ماده 171قانون جرايم راهنمايي و رانندگي، عبور غيرمجاز عابر پياده از محل سواره‌رو حتي مي‌تواند جريمه‌اي را هم براي او در پي داشته باشد. اگر عابر پياده در بزرگراه تصادف كند، چنانچه راننده داراي گواهينامه رانندگي مجاز باشد، وسيله نقليه داراي عيب فني نباشد، سرعت راننده مطمئنه باشد و قوانين راهنمايي و رانندگي را رعايت كرده باشد اين بار فقط عابر است كه مقصر شناخته خواهد شد.
- وقتي در بزرگراه‌ها تصادف مي‌كنيم
اگر خداي ناكرده تصادف منجر به جرح يا فوت رخ داد، راننده موظف است با نصب علائم ايمني هشداردهنده، راننده‌هاي وسايل نقليه ديگر را از وقوع حادثه باخبر كند و تا زماني كه تشريفات مربوط به رسيدگي از سوي مأموران راهنمايي و رانندگي انجام نشود، حق تغيير مكان خودرو را نخواهد داشت. اما اگر تصادف تنها منجر به خسارت مالي شود، راننده موظف است با رعايت نكات ايمني، خودرو را به كنار بزرگراه هدايت كند تا پس از حضور پليس به وضعيت آنها رسيدگي شود و چنانچه عمداً موجب سدمعبر شود، چه مقصر باشد يا نباشد جريمه خواهد شد. اگر در خودرو سرنشينان ديگري داريد بهتر است از آنها بخواهيد تا در نقطه امني كنار بزرگراه بايستند تا كارهاي معمول پليس به پايان برسد.
- سرعت را در بزرگراه دريابيد
اگر قصد عبور از بزرگراه‌هاي شهرهاي بزرگ كشور را داريد حتماً به تابلوهاي نشانگر سرعت مجاز توجه داشته باشيد. هر يك از بزرگراه‌ها به‌دليل شرايط متفاوت‌شان، سرعت مجاز متفاوتي هم دارند و از يك قانون ثابت تبعيت نمي‌كنند. مطابق قانون، سرعت در بزرگراه‌هاي شهرهاي بزرگ از 70تا 100كيلومتر در ساعت متغير است. حداكثر سرعت در بزرگراه‌هاي درون‌شهري در كشور 100كيلومتر و حداكثر سرعت در آزادراه‌هاي كشور نيز 120كيلومتر تعيين شده است؛ ضمن اينكه راننده‌ها علاوه بر بحث سرعت مجاز، بايد به سرعت مطمئنه در بزرگراه‌ها نيز توجه داشته باشند. سرعت مطمئنه بنا به شرايط ترافيكي، آب و هوا و مواردي از اين قبيل مشخص مي‌شود. در برخي از شهرها امكان تغيير سرعت بزرگراه‌ها وجود دارد. به‌عنوان مثال، در اين جدول مي‌توانيد سرعت مجاز معروف‌ترين بزرگراه‌هاي تهران را ملاحظه كنيد.
- نام بزرگراه - سرعت مجاز
بزرگراه شهيد صدر زير پل 80
بزرگراه شهيد صدر بالاي پل 70
بزرگراه شهيد بابايي 100
بزرگراه نيايش 90
بزرگراه شهيد همت 90
بزرگراه شهيد زين‌الدين 90
بزرگراه شهيد خرازي 100
بزرگراه شهيد حكيم 80
بزرگراه شهيد فهميده 100
بزرگراه آزادگان 90
بزرگراه امام علي(ع) 80
بزرگراه مدرس 80
بزرگراه شهيد نواب 80
بزرگراه شهيد چمران 80
- بزرگراه بدون محدوديت سرعت هم داريم!
در برخي از كشورهاي جهان به‌دليل ايمني بالاي جاده‌ها، استاندارد بودن خودروها و همينطور رعايت كامل نكات راهنمايي و رانندگي توسط راننده‌ها، قانون محدوديت سرعت در بزرگراه‌هاي خاصي وجود ندارد. بدين صورت، راننده‌ها مي‌توانند تا آنجا كه ايمني خودرويشان جواب مي‌دهد با سرعت بالا حركت كنند. جالب است بدانيد 49درصد از بزرگراه‌هاي كشور آلمان بدون محدوديت سرعت هستند اما نكته قابل تأمل اينكه در بزرگراه‌هاي معمولي اين كشور طي سال‌هاي اخير، ميزان حداكثر سرعت مجاز از 120كيلومتر به 100كيلومتر در ساعت كاهش يافته است.
- اينها در بزرگراه‌ها ممنوع است
حركت در بزرگراه‌ها تابع يكسري قوانين خاص است كه رعايت آنها مي‌تواند سلامت راننده و ديگر شهروندان را در پي داشته باشد، اما انجام تخلفات علاوه بر افزايش احتمال بروز تصادف، جريمه‌هاي سنگيني را هم براي راننده خاطي در پي خواهد داشت.
رانندگي در حالت مستي 200هزار تومان
تجاوز از سرعت غيرمجاز 100هزار تومان
حركت به‌صورت مارپيچ 90هزار تومان
حركت دنده عقب 100هزار تومان
توقف كنار بزرگراه 30هزار تومان
سبقت از سمت راست يا شانه راه 50هزار تومان
حركت نكردن بين خطوط 40هزار تومان