شايد مهمترين رخداد در اين ميان، اعلام رسمي روز گذشته بانك مركزي يونان درباره آماده بودن اين كشور براي خروج از اتحاديه اروپا و حوزه يورو بهحساب ميآيد كه براي هيچكس راهحل مناسبي نيست و كل اروپا ضربه سختي از آن متحمل خواهد شد. دولت چپگراي يونان كه با شعار مخالفت با برنامههاي رياضت اقتصادي به قدرت رسيده طي 5ماه گذشته در مذاكراتش با مقامهاي اروپايي تمام توانش را گذاشته تا بدون عمل به توصيههاي رياضتي، آخرين قسط از بسته نجات مالي خود را دريافت كند. اين مذاكرات اما تاكنون به هيچ نتيجهاي با پافشاري دوطرف بر مواضعشان نرسيده است.
در آخرين دور مذاكرات در بروكسل هيچ نتيجهاي بهدست نيامد و امروز آخرين مهلت رسمي براي مقامهاي آتن بهحساب ميآيد تا يا به يك توافق برسند يا آماده ورشكستگي شوند. امروز در نشست وزراي دارايي اتحاديه اروپا اگر توافقي حاصل نشود يونان به سمت سناريوي بيرون رفتن از حوزه يوور پيش ميرود؛سناريويي كه حالا به گركزيت (تركيبي از Greece و Exit) معروف شده است.
پس از آنكه مقامهاي يونان ازجمله آلكسيس سيپراس، نخستوزير اين كشور اروپاييها را تهديد به خروج از حوزه يورو كردند روز گذشته بانك مركزي اين كشور هم در بيانيهاي پيش از نشست وزراي اتحاديه اروپا اعلام كرد كه اين كشور آماده جدايي از يورو ميشود.
بانك مركزي يونان هشدار داده اگر تا پايانماه جاري ميلادي، توافقي ميان دولت اين كشور و اعتباردهندگان بينالمللي صورت نگيرد، يونان مجبور به خروج از منطقه اقتصادي يورو و اتحاديه اروپا خواهد شد.دولت يونان بايد در پايانماه جاري ميلادي 4قسط از بدهيهاي خود را بپردازد كه در مجموع ۱.۶ ميليارد يورو ميشود اما پولي براي اين كار ندارد. خروج يونان از اتحاديه اروپا و حوزه يورو كابوسي است كه اروپاييها را لحظهاي طي ماههاي گذشته رها نكرده است. حتي مقامهاي اروپايي به اتباعشان كه با خيال خوش راهي تعطيلات در يونان هستند هشدار دادهاند كه پول كافي به همراه داشته باشند چون ممكن است در نيمهشبي تابستاني ناگهان دستگاههاي پرداخت پول شبكه اروپايي در يونان خاموش شود و اين كشور رسما جدايي و طلاق خود را از 27كشور ديگر اتحاديه اروپا اعلام كند.
- چرا بحران شده است ؟
آنچه در سال ۲۰۰۹ با اعلام ورشكستگي دولت يونان بهدليل افزايش بدهي و خالي شدن خزانه دولت، با عنوان شديدترين مورد بحران مالي در اروپا يا حتي جهان آغاز شد، اين روزها به چالشي تاريخي پيش روي اتحاديه اروپا تبديل شدهاست. در سال 2009، دولت يونان براي نخستين بار اعلام كرد كه ميزان كسري بودجه واقعي اين كشور، دوبرابر رقمي است كه قبلا اعلام شده بود. با شروع مذاكرات اتحاديه اروپا با يونان براي دادن وام به اين كشور براي جلوگيري از ورشكستگياش، تدابير رياضتي سختي از سوي اين اتحاديه به دولت يونان بهعنوان شروط پرداخت وام تحميل شد. اين شرايط زندگي را براي مردم يونان چنان سخت كرد كه آمار خودكشي را در ميان مردم بالا برد و اعتراضهاي گستردهاي را بهدنبال داشت.
در آخرين انتخابات اين كشور اما حزب چپگراي سيريزا با شعار پايان رياضت اقتصادي و وعده تغيير شرايط مردم، در انتخابات به قدرت رسيد. اكنون شرايط بهاصطلاح به مرحله «پول در برابر اصلاحات مالي» رسيده است. دولت چپگراي يونان حاضر به اجراي برنامههاي رياضت اقتصادي نيست و در مقابل ميخواهد كه قسط 2 .7ميليارد دلاري بسته كمكهاي مالي را دريافت كند. اگر توافق «پول در برابر اصلاحات مالي» صورت نگيرد، كفگير دولت چپگراي يونان به ته ديگ ميرسد.
دولت يونان قسط يك ميليارد يوروييماه ميرا هر طور شده جور كرد و به صندوق بينالمللي پول پرداخت. اما تابستاني سختي در راه است و سررسيد پرداختهاي سنگين ديگري به صندوق بينالمللي پول فراميرسد.حزب چپگراي سيريزا حاضر نيست كه به جاي حقوق ۶۰۰ هزار كارمند دولت و حدود 6 . 2ميليون بازنشسته يوناني، بدهي طلبكارانش را بدهد.
- سناريوي بازگشت از يورو به دراخما
اگر يونان نتواند بدهيهايش را بپردازد پرداخت پول از بانكمركزي اروپا به دولت و بانكهاي يوناني قطع ميشود؛مسئلهاي كه دولت يونان را دچار ورشكستگي اجباري كرده و سناريوي خروج از حوزه يورو يكي از عواقب آن است. درصورتي كه واحد پول يونان از يورو به دراخما(واحد پول سابق يونان) بازگردد تورم به سرعت بالا ميرود و نظام بانكي دچار بحران ميشود.حتي شايعه همين مسئله هم باعث شده تا مردم حالا پولهايشان را از بانكهاي يونان خارج كنند و بسياري از يونانيها براي خودشان در خانههايشان بانك تشكيل دادهاند.
دهها ميليارد دلار طي روزهاي گذشته از بانكهاي يونان خارج شدهاست. آلكسيس سيپراس، نخستوزير يونان اعتباردهندگان بينالمللي را متهم كرده كه درصدد تحقير دولت او هستند. او مدعي است كه درخواست محدود كردن بيشتر خدمات عمومي و هزينههاي دولت ازجمله كاهش حقوق بازنشستگي با انگيزه سياسي صورت ميگيرد. مقامهاي يونان ميگويند پولي براي پرداخت بدهيهاي خود ندارند و مقامهاي اتحاديه اروپا بايد واقعبين باشند. در واقع تهديد به خروج از اتحاديه اروپا و حوزه يورو آخرين برگي است كه در دست يونان براي اجرا نكردن برنامههاي رياضت اقتصادي باقي مانده است. خروج از حوزه يورو براي يونان اما فاجعهبار خواهد بود چون كسبوكارها تعطيل ميشوند و نرخ بيكاري بهشدت بالا ميرود. دولت بيپول ميشود كسي حاضر نيست به اين كشور قرض دهد اما قسط بدهيها بايد پرداخت شود.
به همينخاطر حتي ممكن است دولت ناچار شود برداشت از حسابهاي بانكي را ممنوع كند. علاوه بر اين خروج يونان از حوزه يورو براي ساير كشورهاي اروپا هم تبعات زيادي خواهد داشت و يونان ميخواهد از همين اهرم براي رسيدن به يك توافق استفاده كند. بسياري از رهبران اروپايي سناريوهايي براي مواجهه با چنين شرايطي آماده كردهاند تا اقتصاد كشورهاي خود را از آسيبهاي چنين حركتي از سوي يونان دور نگه دارند. اگر يونان نتواند بدهيهايش را بپردازد، بانك مركزي اروپا ضرر هنگفتي ميكند.
اين مسئله هم بهخاطر ۱۱۰ ميليارد يورويي است كه به بانكهاي يونان پرداخت شده و هم حدود ۲۰ ميليارد يورو اوراق قرضه دولتي يونان است كه بانك مركزي اروپا آنها را خريده است. اتحاديه اروپا هرچه توانسته انجام داده تا مشكلات بانكي يك عضو را از ۲۷ عضو ديگر جدا كند. با اين حال صندوق بينالمللي پول هشدار داده كه خطر همچنان وجود دارد و نظام مالي اتحاديه اروپا درصورت وقوع گركزيت آسيبپذير است. علاوه بر اين كاهش اعضاي اتحاديه اروپا از 28به 27كشور ميتواند آغازكننده زنجيرهاي باشد كه تبعات سياسي سختي براي قاره سبز بهدنبال خواهد داشت. بدون شك اين مسئله به جنبشهاي ضداروپا، احزاب و دولتهايي كه به فكر خروج از اتحاديه اروپا هستند جان تازهاي خواهد داد.