در آخرین روزهای هفته گذشته یک جوان سفیدپوست، حاضران در یک کلیسای تاریخی جامعه سیاه‌پوستان در شهر چارلستون ایالت کارولینای جنوبی آمریکا را به گلوله بست. در این حادثه ٩ نفر از جمله کشیش این کلیسا کشته شده‌اند.
شهر چارلستون با ١٢٠ هزار نفر جمعیت، که یک چهارم آن سیاه‌پوست هستند، به خاطر وجود تعداد زیادی کلیسا و ساکنانی از نژادها و عقاید دینی مختلف به «شهر مقدس» شهرت دارد. این شهر سابقه‌ای طولانی در مبارزات مدنی برای احقاق حقوق سیاه‌پوستان در آمریکا دارد. با این وجود به نظر می‌رسد این روزها تحمل و میزان پذیرش نژادی و فرهنگی ساکنان این شهر مقدس کاهش یافته است.
مسئولان شهری چارلستون می‌گویند این قتل از روی نفرت بوده است؛ بدین معنا که انگیزه‌هایی همچون تعصب نژادی، مذهبی، جنسیتی يا از این دست در انجام آن دخیل بوده است. از آنجا که کلیسای مزبور از مکان‌های تاریخی و معتبر سیاه‌پوستان بوده و حتی مارتین لوتر کینگ رهبر مبارزات حقوق مدنی در آوریل سال ۱۹۶۲ هم در این کلیسا سخنرانی کرده بود؛ ظن نژادپرستانه بودن این حمله تقویت می‌شود.
به طور کلی نژادپرستی همواره به عنوان یک مسأله مهم در ایالات متحده از دوره استعمار و برده‌داری مطرح بوده است. با انتخاب اوباما به عنوان نماینده‌ای سیاه‌پوست در کاخ سفید، انتظار می‌رفت شرایط سیاهان بهبود یابد، اما نه تنها چنین اتفاقی نیفتاد بلکه با تکرار مداوم حوادث تلخ علیه سیاه‌پوستان، آمار قتل، زندانی شدن بدون تفهیم اتهام و برگزاری دادگاه، دستگیری‌های بی‌علت و تضییع حقوق اجتماعی سیاه‌پوستان در دوران ریاست جمهوری اوباما، به نظر می‌رسد وضعیت آنها وخیم‌تر هم شده است.
سؤال کلیدی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا جامعه آمریکا پس از پشت سر گذاشتن تاریخ طولانی در مبارزه با تبعیض نژادی، همچنان شاهد ادامه این سیاست‌های تبعیض‌آمیز است و حوادث تلخی همچون کلیسای شهر چارلستون در آن رقم می‌خورد؟
نگاهی گذرا به وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی سیاه‌پوستان در آمریکا پاسخ روشنی به این سؤال خواهد داد. یافته‌های جدیدترین تحقیق موسسه پیو نشان می‌دهد یک خانواده سفیدپوست آمریکایی ۱۳ برابر بیشتر از خانواده سیاه‌پوست ثروت دارد و از سال 2010 تا 2013، تنها ثروت شهروندان سفیدپوست آمریکایی افزایش یافته است.
هنوز هم در این کشور هستند مدارسی که از ثبت‌نام کودکان سیاه‌پوست به دلایلی واهی امتناع می‌کنند، نحوه برخورد پلیس با سیاهان یکی دیگر از اشکال تبعیض نژادپرستانه در آمریکاست. بر اساس آمارهای منتشر شده، در این کشور به طور متوسط هر ۳۶ ساعت یک سیاه‌پوست به دست پلیس کشته می‌شود! بازداشت‌های گسترده سیاه‌پوستان از دیگر اشکال نژادپرستی در آمریکاست. طبق آخرین آمار حدود ۱۲ درصد از کل جمعیت آمریکا را سیاه‌پوستان تشکیل می‌دهند، این در حالی است که حدود 40 درصد از کل بازداشت‌های این کشور را شامل می‌شوند!
کوتاه سخن آن‌که نرخ بیکاری بالا، میانگین حداقلی درآمد، بی‌خانمانی، افزایش فقر و تبعیض سبب شده است تا سیاه‌پوستان آمریکا خود را شهروندان درجه اول این کشور به حساب نیاورند و نتوانند به راحتی در دل جامعه آمریکا ادغام شوند.
در طرف مقابل نیز گسترش نژادپرستی در بخش‌های دولتی آمریکا، تبلیغات منفی علیه سیاه‌پوستان و مجرم و خطرناک توصیف کردن آنها سبب شده است تا سفیدپوستان آمریکا هم اقلیت‌های نژادی از جمله سیاه‌پوستان را تهدیدی علیه آرامش و امنیت خود تلقی کرده و رویکرد منفی نسبت به آنها داشته باشند.
بنابراین چنان‌که دولت آمریکا قصد دارد از تکرار حوادث خونینی همچون کشتار در کلیسای چارلستون و حوادث فرگوسن جلوگیری نموده و تساهل نژادی، مذهبی و قومی را در جامعه امریکا نهادینه کند، لازم است که اصلاحات ساختاری را از خود شروع نموده و ساختارهای دولتی همچون پلیس، ساختار آموزشی و نهادهای قضایی را از اعمال سیاست‌های تبعیض‌آمیز منع کند.
همان‌گونه که در آن حدیث معروف «الناس علی دین ملوکهم» هم به خوبی اشاره شده است؛ مردم جامعه عموماً نگاه‌شان به حاکمان است و رفتار و کردار خویش را بر اساس همان باورها و اقداماتی که دولت با ابزارهای تبلیغاتی و رسانه‌های عمومی تحمیل می‌کند، تنظیم می‌نمایند. در نتیجه تا زمانی که رفتارها و آرای تبعیض‌آمیز علیه سیاه‌پوستان در سطح نهادهای دولتی آمریکا وجود دارد، باید انتظار وقوع حوادث تلخ این‌چنینی را در سطح جامعه آمریکا نیز داشت.
*استاد دانشگاه